Katalog

MERHABA Mayıs İşçi ve Emekçi Bayramımız kutlu olsun. Öner Yağcı’nın kaleminden iki usta emekçi aydınımız 1 Behice Boran ve Halit Çelenk kapağımızda. Robert Kolej’i birincilikle bitiren “ilk” Türk kız öğrenci. Cumhuriyet’in “ilk” kadın öğretmenlerinden. ABD’den doktora alan “ilk” Türk kadın öğrenci. Türkiye’nin “ilk” kadın toplumbilimcisi. “İlk” kadın parti genel başkanı. TBMM ve Avrupa Parlamentosu’nun “ilk” kadın sosyalist Öykü, emekle… Türk milletvekili. “İlk” kadın Marksist kuramcı. İlklerin adıdır Behice Boran. Düşüncelerini mücadeleye aktarmanın “Emek en yüce değer”, böyle belledik. Hangi iş hangi düşünce, edim, duygu olursa zorunluluğuna inanan bir direnme anıtı, bir yurtseverdir. olsun, iş-ekmek de aşk da emekle. El, yürek, beyin emeği fark eder mi? Yazınsal anlatı Meclis’te saldırılar altında (1965-1969 arasında 57 kez) da emekle. Hem yazın emek ister insandan hem de türler, dalları. Şiir, öykü, roman şu yaptığı konuşmalar ve mahkemelerde yaptığı savunmalar, bu, her biri yine de emek bekler ayrıca. Genel Başkan Behice Boran’dan Seçmeler (TİP, 1980), Sınıfımızın Onuruyla 14 Ekim 1979 Seçimleri Radyo / Televizyon Konuşmaları (TİP, 1980), Niye Birleşiyoruz- an Yüksek Güvenlikli Hapishanesinde bir 2024) adlı ilk öykü kitabında bebeği kucakta kocasını Ne İstiyoruz-Niye Dönüyoruz? (H. Kutlu ve N. Sargın’la, öykücü yaşıyor, haberiniz var mıydı bilmem, e ziyarete gittiğinde, aylık kanaması sürerken çıplak Yeni Adım, 1988), Savunma (Sosyalist Yayınlar, 2000) ve V hadi duyurayım, değil mi ki sözünü ettim: aramayla şaşkına dönen bir kadınla tanıştırıyor bizi, Yazılar Konuşmalar Söyleşiler Savunmalar 1931-1987 (3 Taner Korkmaz. “Kâhin” adlı öyküsüne iliştirdiği “Mevsimsiz Dökülüş” öyküsünde. c., Sosyal Tarih Vakfı, 2010) adlı kitaplarda aktarıldı. mektubunda şöyle demiş: İçeride değil ama dışarıda fakat sırt ürpertileri “Kişiler hakkında nasıl mı karar vereceksiniz? Hayatlarına “…14 Şubat Dünya Öykü Günü’nde size mektup eşliğinde o kırılgan ince çizgide bekleyenlerin öyküleri bakarak” diyen Behice Boran, “Selam olsun Türkiye’nin ve de Neriman Ağaoğlu’ndan geliyor: Eflatun Zamanlar yazmak geldi içimden. ‘Yazar olmaktan önce okurum dünyanın aydınlık geleceğine” diyerek mücadeleyle dolu ben’ demişsiniz, o yüzden bu mektupla beraber bir (Şyk Kitap, 2022). geçen bir ömrün adıdır. Behice Boran’ı Uğur Mumcu’nun Hapishanedekiler nasıl emek veriyorsa dört duvar de öykü gönderiyorum size. Okuyacak öykü sıkıntısı Bir Uzun Yürüyüş / Behice Boran ile Söyleşi (um:ag, 2020) arasında öyküye, aynı şekilde dışarıdakiler de yoğun çekmediğinize eminim ama bunun diğerlerinden farkı adlı kitabındaki selamıyla anıyoruz: “Bir uzun yürüyüşün hücrede yazılmış olması ve elle çoğaltılmış olması. emek döküyor, kimse gül bahçesinde gezinmiyor. en soluklu devrimcilerinden biri…” Sözgelimi Ertuğ Uçar, yaza çize karış karış Dünya Öykü Günü’nde öykülere gönül vermiş ve Kapağımızdaki diğer ustamız Halit Çelenk, “Önce insan, adımladığı İstanbul için eskizlerini de yaptığı bir büyük ömrünü adamış biri için belki anlamlı bir armağan olur sonra hukukçu olacağız” diyerek yıllar boyunca mahkeme öykü emeği koyuyor ortaya: İstanbulin (Can, 2025). diye düşündüm. / Umutla, dirençle…” (Mektubun kürsülerinde demokrasi ve hukuk savaşımı veren, aydınlık Adımlamak da n’oluyor, “İstanbul’da şuradan şuraya tamamı, öyküsüyle öykü üzerine yaptığım düşünceleriyle bütünleştiren kitaplarıyla ve hukuk, uzanayım dedi(n) mi kendi(n)i bir yokuşun başında değerlendirme sitemizde.) özgürlük, demokrasi savaşımındaki eylemleriyle direngen, bulma(n) an meselesi.” Taner’in koşulları ortada, apaçık öykünün ağır işçisi. emsal hukukçumuzdur. Diyeceğim, öyküye dökülüyor görünüşte ama so- Parmakları şıkır şıkır para saymıyor, hışır hışır kalem TİP yöneticiliği, TÖS ve TÖB-DER hukuk bürosu nuçta emek, hayata geri veriliyor, yaşamdan aldıkları- gezindiriyor, kolay mı öykü yazmak? Kafada dolaştırması başkanlığı, Türk Hukuk Kurumu, ÇHD, İHD, Nâzım Hikmet mıza karşılık. Öykü, hayata ödediğimiz borcumuz. ayrı, oturup yazması ayrı. Hapishanelerde böyle kaç Kültür ve Sanat Vakfı kuruculuğu, Aydınlar Dilekçesi, öykücümüz kalem oynatıyor da haberimiz olmuyor, kim ÖYKÜ OKUMAK, SEVMEK DE BİR EMEK… Demokrasi Kurultayı çalışmaları da yapan Çelenk, birçok ne kadar biliyor bunu? Hadi anladık, öykünün kendisi, öykü kaleme getir- sosyalist parti ve grubun ve yüzlerce devrimcinin, aydının mek bin emek, peki ya okumak, bu ne, bizde yarattı- savunmanı oldu, zaman zaman kendisi de sanık oldu. ÖYKÜ YAZMAK BİN EMEK… ğı duygu katmanları arasında öyküyü arayıp bulmak, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının ilk bildirisinden başlayarak Van’daki hapishaneyle girdik söze. Samsun’un sevmek onu, ya bu ne, bu da bir emek değil mi? yargılama sürecini anlattığı 1. THKO Davası; Deniz Gezmiş, Bafra’sında da bir hapishane var. O halde okuyabilelim önce. Doğal ki her okuryazar Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idam edildikleri geceyi en Çeyrek yüzyıldır tutuklu Metin Turan’ın (d.1967) okuma yazmayı bilir elbet ama olasıdır, öykü okumayı yakın görgü ve duygu tanığı olarak anlattığı İdam Gecesi Hepsi Yalnızlıktan (Favori, Şubat 2024) adlı öykü bilemeyebilir. Okuma yazmayı sökercesine öyküyü de Anıları ve Kararlar gibi pek çok kitabında hukuksal hakların kitabı çıkageldi önce oradan, Bafra T Tipi Kapalı sökebilelim, değil mi? kavratılması, yaygınlaşması kaygısı vardı. Cezaevi’nden, derken aynı mapushaneden Haydar İşte öyküyü okumak, öyküye emek vermek, bir tür Halit Çelenk’i, çağdaş hukuk anıtı aydınlık, devrimci Demir’in (d. 1967) Kokulu Rüzgâr (Favori, Kasım 2024) öykü sökümüne girişmek anlamına geliyor. yüreğini tanımanın onuruyla ve kendi sözleriyle anıyoruz: adlı öykü kitabı gelip kondu masama. Nedir öykü sökümü? Öyküyü sevmenin öykücesi, Favori Yayınları, iki kalemden çıkardığı bu iki öykü “Ben bir savunmanım. Güzel insanları savundum. Halkını bunun öykü dilindeki karşılığı diyelim kestirmeden. kitabıyla, ilginçtir, Metin’le Haydar’ı, yine Bafra’da seven, onların ‘bir orman gibi kardeşçesine yaşaması’ Kanat çırpmaya koyulup uçmaya hazırlanan âdeta dergi çıkarmaya hükümlü yaşayan Celal için gencecik yaşamlarını veren insanları. Özgürlüklerini, yavru kuş misali yazıyormuş gibi gezinmek yok mu, Karaca’nın kaç yıllardır yayımladığı Edebiyat Nöbeti yaşanmamış yemyeşil yıllarını ortaya koyan insanları, hakça yapılması gereken bu, bulmacanın faresi olup öykü toplumsal bir düzene giden yola ışık saçan, her biri bir dergisiyle buluşturmuş oldu bir bakıma. peynirini saklandığı yerde bulabilmek okurken, işte dünya olan… İnsanları savundum.” Üstelik derginin genel yayın yönetmeni Semrin bu, bu kadar. Şahin kaleme getirdikleriyle öykücülüğümüzün öne M. Sadık Aslankara (“Öykü emekle”), Kader Menteş Bolat, bir grup yazar arkadaşıyla çıkmış adlarından biri. Şükran Soner (Faruk Pekin / “‘Dedem Koruk Yemiş...’ birlikte öykü için yüzlerce kuş uçurmaya yekinmiş bir Bafra da Bafra’ymış ha. Madem Bafra da Bafra, yazını- Emekçilerle Yanyana Bir Yaşam / Literatür Yayınları), emekçi aynı zamanda; öykünün soylu emekçisi. mızın dergi tutuklusu Celal’e buradan önerelim, Metin’le H. Haluk Erdem (İsmail Hakkı Tonguç / Ateşi Keşfeder Eskişehir’de okullarda öğrencilere öyküyü sevdir- Haydar’la birer söyleşi yapsın, Aramızda Kalmasın (Bil- Gibi… Yurt ve Dünya İzlenimleri / Cumhuriyet Kitapları), mekle kalmıyor, Z kuşağının öyküsever gençlerini sa- gi, 2024) adlı yapıtına aldığı söyleşilere benzer. Bir Baf- Gamze Akdemir (Carter Vaughn Findley / Osmanlı natla uçurmak için de çabalıyorlar. ra ağırlığı çıkar ortaya. Semrin de öyküleri değerlendi- İmparatorluğu’nda Hukuk ve Devlet-Avrupa’yı Aydınlatan 2018-2020 arasında üç yıl boyunca sürdürdükleri rir, farklı bir kitap olur; Bafra Hatırası. Adam Mouradgea d’Ohsson / Çeviren: Tansel Demirel / etkinliklerde ortaya çıkan çalışmaları yayımlıyorlar da: Şu özet, Bafra’da bir öykü fabrikası olduğunu ele Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları), Kalemin Ucundaki Öyküler (Eskişehir Milli Eğitim Mü- vermiyor mu aynı zamanda. Günay Güner (Prof. Dr. Mehmet Çevik / Sevgili Pertev dürlüğü Yayınları, 2018-1920). Vardiyalı bir öykü üretimi; içeride dışarıda yazanlar Ağabey Sevgili Oğuz Kardeş / Pertev Naili Boratav - Oğuz Hazır 1 Mayıs’tayız, biz de öykü emeği bayramını bir yanda, bunları paylaşanlar bir yanda, belli, bir öykü Tansel Mektuplaşması / BilgeSu Yayınları), kutladık. Öykü yazmaya, okumaya, sevmeye verilen türbini kurulmuş, durmadan çalışıyor. emek üzerinde durduk birkaç satırla, hikâye etmeye Derya Çakır (H. Erdem Çıpa / Rüyalar, Evliyalar, Öyle ya hapishanede yazılan öyküler var evet, tamam Kehanetler - Hoca Sâdeddin Efendi’nin Selîmnamesi/ H. çalıştık daha doğrusu ama öykülere giremedik bir türlü. ama dışarıda kendi evlerinde yaşarken bebeden nineye, Öykü sanatının kendisine, öykülemeye dönük Erdem Çıpa / Çeviren: Zeynep Rona / Yapı Kredi Yayınları) dededen toruna hapishanedekilere kilitlenip, hepten emeğe de sonraki yazıda eğilelim. Emek Yurdakul (“Çocuk edebiyatında klasikler”), n onlarda tutuklu kalanların, elbet ziyaretlerle ziyaretçilerin Y. Bekir Yurdakul (Kate Hale / Gerçekistan / Çeviren: de öyküleri var. Bu anlamda öykü, buna dönük emeği www.sadikaslankara.com, her perşembe Şeyda Sarı Yıldırım / Elma Çocuk), de hikâye ediyor. öykü-roman, tiyatro, belgesel alanlarında Kısa tanıtımlar ve Mustafa Başaran’ın hazırladığı Bulmaca Kader Menteş Bolat, Boşluğun İçinden (Muhtelif, güncellenerek sürüyor. ile de düşün trafiği sürüyor. İyi okumalar... lİmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Betül Berişe l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Evsun Sinem Alkan l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım KITAP Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.