Katalog

(1893 / 1918) Cephede öldürülen şair Wilfred Owen: ‘Kalemin silahtan daha güçlü olduğunu anlayacaksınız!’ Z. DOĞAN KORELİ SAVAŞIN VE ACININ ŞAİRİ! 1. Dünya Savaşı’nda neler yaşandığını öğrenmeden 1. Dünya Savaşı şiirini gerçekten anlayabilmenin mümkün olmadığına inanan Galler şairi Wilfred Owen (1893 / 1918) ölümünden sonra derlenen Savaş Şiirleri’nde (Çeviren Tamer Gülbek / VakıfBank Kültür Yayınları), savaşların neden olduğu fiziksel ve duygusal acının ortak paydasına ağıtlar yakar. 25 yıllık kısacık ömründe yalnızca beş şiiri yayımlanabilen şairin ilk yılları biçimsel yenilik arayışları içinde geçer. Ama arayışlarında başka şairlere öykünmekten korkar hep. O, farklı olmalıdır. Bu kaygısı onu pek çok yazın akımıyla da buluştur. Ancak Owen bu akımları, kendini ifade etme noktasında son derece sığ bulur. Yüzyıllardır şiire hâkim olan güzellik, aşk, doğa gibi yalınkat coşkun temalar onu yazmaya kışkırtacak kavramlar değildir. O, bambaşka bir şeyin peşindendir. EDEBİ İDOLÜ SIEGFRIED SASSOON! Bu arada İngiliz ordusuna katılmıştır ve hemen ardından Fransa’ya görevlendirilir. Fransa’da tanık olduğu dehşet dolu savaş sahnelerinin yarattığı ruhsal çöküntü ve bitmek bilmeyen şiddetli baş ağrılarından dolayı bir süre sonra İngiltere’ye döner ve Edinburgh’daki savaş hastanesinde yatar. 1. Dünya Savaşı’nda neler yaşandığını dokunaklı dizelerle tarihe not düşmeyi; en önemlisi Edebi idolü saydığı genç çağdaşı Siegfried Sassoon’la öğrenmeden 1. Dünya Savaşı şiirini gerçekten ise hâlâ çatışmalarla boğuşan bir dünyada barışa tanışıklığı da bu hastanedeki tedavi sürecinde başlar. anlayabilmenin mümkün olmadığına inanan ve iyiliklere olan ihtiyacı ve anlamsız katliamların İlk karşılaşmada Owen iki sözü bir araya getirip konuşamaz Galler şairi Wilfred Owen, ölümünden sonra onursuzluğunu “Bahsediyorum acısından savaşın, zira Fransa’daki korkunç deneyimlerinin bıraktığı iz nedeniyle derlenen Savaş Şiirleri’nde (Çeviren Tamer damıtılmış acısından” sözleriyle tüm insanlığa kekemeliğe tutulmuştur. Buluşmalarında Sassoon’un savaş Gülbek / VakıfBank Kültür Yayınları), hatırlatmayı amaç edinir. karşıtı gür sözleri Owen’ı büyüler ve tam da yapmak istediği savaşların neden olduğu fiziksel, zihinsel ve Parçalanmış bedenler, kimyasal gaz şeyi gösterir ona. duygusal acının ortak paydasına ağıtlar yakar. saldırısında öldürülen çocuklar ile yoğun kar ve Sassoon, savaşların kapitalist beyinlerin ve doymak dondurucu soğuktaki çatışmaları 25 yıllık kısa ömründe yalnızca bilmez politikacıların kanlı kurguları olduğuna inanmaktadır. anlattığı “Tatlı ve Şerefli” beş şiiri yayımlanabilen Owen’ın Politikacıların amaçlarının insan haklarını korumak yerine yeni ve “Tükenmişlik” şiirleri, ilk ilk yılları biçimsel yenilik sömürgeler ele geçirmek olduğunu düşünür. arayışları içinde geçer. O, farklı verimleridir: Bu nedenle de toplum vicdanına seslenen çok öfkeli şiirler olmalıdır. Bu kaygısı onu pek yazarak büyük bir kamuoyu yaratmayı amaçlar. “Kar, yanaklarına nazikçe çok yazın akımıyla da buluşturur. dokunurken titreyen askerler, ‘BAHSEDİYORUM ACISINDAN SAVAŞIN, Ancak şair bu akımları sığ bulur. yaz rüyası görürler/ Sıcak odalar DAMITILMIŞ ACISINDAN’ Yüzyıllardır şiire hâkim olan hayal ederler/ Ve sonra sessizce Sıcak savaş meydanının orta yerinden gelip bir hastane koğuşunda güzellik, aşk, doğa gibi coşkun ölümlerine geri dönerler” karşısına çıkan Owen, isyanı için yardımcı bir sestir artık. temalar onu yazmaya kışkırtacak Owen, sayıklama ve bunalım İlk işi, savaştan başka yazacak deneyimi olmayan bu gence, kavramlar değildir. O, bambaşka yaşadıklarını şiire dönüştürme konusunda cesaret vermektir. halini “Tuhaf Karşılaşma” bir şeyin peşindedir. Owen da bu yönlendirmeleri reddetmez ve bir anlamda şiirinde, iki düşman askerin Bu arada İngiliz ordusuna kariyeri boyunca kendisini adayacağı konulara ve şiirsel ruhlarının öte dünyadaki katılan ve Fransa’da niyetine kavuşmuş olur: hesaplaşmalarını dramatize görevlendirilen Owen, tanık Bir yandan kasvetli savaş meydanlarında hayatta kalma ederek doruk noktasına ulaştırır: olduğu dehşet dolu savaş çabası gösteren askerlerin trajedilerini işlerken diğer yandan da “Ben senin öldürdüğün sivil vatandaşların görkemli direnişlerini duyumsayıp dokunaklı sahnelerinin yarattığı ruhsal düşmanınım dostum/ Dün beni dizeler kaleme alarak tarihe not düşmek. çöküntü ve bitmek bilmeyen delerek öldürdün” En önemlisi ise hâlâ çatışmalarla boğuşan bir dünyada şiddetli baş ağrılarından dolayı 4 Kasım 1918’de -savaşın bitiminden tam barışa ve iyiliklere olan ihtiyacı ve anlamsız katliamların bir süre sonra edebi idolü saydığı genç çağdaşı bir hafta önce- askerleriyle Sambre Nehri’ni onursuzluğunu “Bahsediyorum acısından savaşın, damıtılmış Siegfried Sassoon’la tanışacağı Edinburgh’daki geçmeye çalışırken öldürüldüğünde aktivist acısından” sözleriyle tüm insanlığa hatırlatmak. savaş hastanesinde yatar. Fransa’daki korkunç kimliği ve kahramanca ölümüyle Avrupa’nın deneyimlerinin bıraktığı iz nedeniyle SİPERLERİN SESİ VE PERİŞAN BİR KUŞAĞIN YAZGISI! simgelerinden biri olmuştur. kekemeliğe tutulmuştur. Parçalanmış bedenler, kimyasal gaz saldırısında öldürülen çocuklar Vurulduğunda, o karakteristik teatral Bir yandan kasvetli savaş meydanlarında ile yoğun kar ve dondurucu soğuktaki çatışmaları anlattığı “Tatlı tarzıyla yumruğunu havaya kaldırıp hayatta kalma çabası gösteren askerlerin ve Şerefli” ve “Tükenmişlik” şiirleri, ilk verimleridir. “Kalemin silahtan daha güçlü olduğunu trajedilerini işlerken diğer yandan da sivil Her iki şiirde de salt çatışmaları anlatmaz Owen, askerlerin siperlerde geceler boyu yaşadıkları sefaleti de gösterir. vatandaşların görkemli direnişlerini duyumsayıp anlayacaksınız!” diye haykırır son sözlerini. >> 12 20 Mart 2025