Katalog

karılan en önemli temalar, cesaret ve olgunlaşmadır. Romanın başında Bilbo, dış dünyanın tehlikelerinden çok kendi evinin güvenliğini tercih eden çekingen, ra- hatına düşkün, evcimen bir yaratık olarak tanıtılır. Fakat yaşadığı zorluklar ve sıkıntılar boyunca yürekli olma ve dostluğun değeri hakkında önemli dersler alıp çekinik bir kişilikten gerçek bir efsaneye evrilecektir. Bilbo’nun Orta Dünya’daki yolculuğu okuyucuya kendi iç gücünü kucaklamanın ve ne kadar korkutucu görünürse görünsün kendi serüvenine atılmanın önemi- ni duyumsatır. Azme ilişkin güçlü iletisiyle Hobbit kimliğinde küçü- cük yaratıkların bile etrafındaki dünya üzerinde yeri ge- lince çok büyük etkiye sahip olabileceği imlenir. Yapıttaki diğer merkezi temalar ise dostluk ve sadakatin gücüdür. Bilbo’nun, Thorin liderli- ve çağrışımlar büyütür anlatılarını. Galler yöresinin daha ğindeki bir grup cüceyle yolculuğa çıkarken çocukken duyduğu yöresel sözcüklerinin senfonisinden bü- yoldaşlarıyla kurduğu güçlü bağ, engelleri aş- yülenir. Bunlar yanında Yunanca, Latince, Fincede dilsel mada ve ortak hedeflere ulaşmada arkadaş deste- sapmalar yaparak yeni sözcükler türetip gizemli ve mate- ğinin önemini hatırlatır. matiksel kendine özgü bir dil ve kültür evreni harmanlar. Gizem Sarı’nın titiz çevirisi Tolkien’in yarattığı Tasarladığı pek çok sözcük, aslında yarattığı karakter- dil zenginliği ile kurgunun ikonik kahramanının ki- ler ile olayların çağrışımıdır. Örneğin iyi yürekli Elfle- şisel gelişim ve dönüşüm evriminin okuyucuya do- rin konuştuğu Quenya dili, “hoşça kal”, “güzelliklerle ğallıkla geçmesini sağlamaktadır. kal” anlamında bir dilektir. II. DÜNYA SAVAŞI VE KÖTÜLÜĞE Ork ise yozlaşmış ve kötü güçleri temsil eden iğrenç KARŞI KAHRAMANCA BİR DESTANIN yaratıklar anlamında bir sözcüktür. Kökeni Latinceye DOĞUŞU: ‘YÜZÜKLERİN EFENDİSİ’ kadar uzanan bu sözcükle vahşi canavarları yeniden po- Hobbit’in başarısı üzerine doğal olarak yayıncı pülerleştirerek sahneye çıkarır Tolkien. bir devam kitabı ister Tolkien’den. Ne var ki ara- Bilge ve ölmez ağaç mitini canlandırmak için tercih et- ya II. Dünya Savaşı girdiği için yeni kitabın üre- tiği “Ent” ise yazarın dile ve kültüre bir başka armağanı- tilmesi tam 17 yıl sürecektir. dır. “Ulu” anlamına gelen eski İngilizce “Eoten”den esin- Karikatür: NELSON SANTOS Bu kez bini aşan sayfa sayısıyla, kötülüğe karşı kahra- lenerek ağaçların yüceliğini yaşatmaya çalışır “Ent” ile. çatışması salt büyük vuruşma sahneleriyle değil karak- manca mücadelenin destanı ortaya çıkacaktır: Yüzüklerin I. DÜNYA SAVAŞI, TOLKIEN VE ‘ORTA terlerin içsel çatışmaları ve seçimleriyle de anlatılır. İyi- Efendisi (Çeviren: Çiğdem Erkal İpek / Metis Yayınları). DÜNYA’SININ ARAYÜZÜ ‘SILMARILLION’ liğin her zaman galip gelemeyebileceği yine de bu duy- Tolkien bu romanda esin perileriyle tanrıcılık oynar Tolkien, I. Dünya Savaşı’ndan dönünce fantezi dün- gunun yaşatılması gerektiği vurgulanır. adeta. İnsan doğası, ahlak, özgür irade ve yazgı üzerine yasında büyüttüğü öyküleri, şiirleri ve şarkıları iddia- önemli sorunları gündeme getirir. ARAGORN’NDAN İNSANLIĞA MESAJ: lı bir koleksiyonda bir araya getirir icat ettiği diller ile: Amcası Bilbo’dan miras kalan, muazzam bir güce sa- ‘KURTLARIN VE ÇAKALLARIN OLDUĞU, Silmarillion (Çeviren: Berna Akkıyal / İthaki Yayınları). hip yüzüğü kötülerin eline geçmeden yok etmeye çalışan İNSANLIK ÇAĞININ ÇÖKTÜĞÜ BİR Kitap, kurgusal kıtası Orta Dünya’nın yaratılışını ve hobbit Frodo’nun yaşadıkları merkezdedir bu kez. SAATTEYİZ. DEĞER VERDİĞİNİZ HER ŞEY tarihini zamandizinsel anlatıp sonraki romanları için Önceleri yolculuğuna başka hobbitler ve bilge büyü- ADINA AYAĞA KALKMANIZI EMREDİYORUM!’ sahneyi hazırlayan zengin mit ve efsane dokusuna yet- cü Gandalf eşlik etse de Frodo, sadık dostu Sam dışında Romanda Aragorn’un şu sözleri milyonlarca okuyucu- kin bir sahnedir. kendini neredeyse yapayalnız bulur. Yüzüklerin Efendi- ya, içlerindeki cesur insanı harekete geçiren bir esin sağ- Alışılmış tekniklerle yazılmış bir roman değil Silmaril- si, aşılmaz zorluklara karşı savaşan yaratıkların kalple- lıyor yazılışının 70. yılında bile: lion. Orta Dünya’nın kozmolojisini, yazgısını biçimlendi- rini tam anlamıyla ortaya döken bir romandır. “Gondor’un oğulları! Kardeşlerim! Bir gün gelir in- ren bağlantılı olaylar ve söylencelerle örülmüş bir anlatı. Dostluk ve sadakatin önemi, karanlık karşısında umut sanların cesareti kırılabilir, dostlarımızı terk edebilir Yaratılışın ihtişamından kibrin trajedisine, karanlığa kar- ile aydınlığın zaferi, iyi ve kötü arasındaki fantastik sa- veya tüm dostluklarımızı koparabiliriz. Ama bugün de- şı destansı savaşlardan ölümlülük-ölümsüzlük çatışmala- vaşım gibi temalarla gelişir yapıt. Özellikle iyi ve kötü ğil. Kurtların ve çakalların olduğu, insanlık rına kadar zengin bir olay örgüsü sunar. çağının çöktüğü bir saatteyiz. Yüce Tanrı Eru tarafından evrenin yaratılma- Bugün vazgeçemeyiz. Bugün savaşıyoruz. Bu sıyla başlar olaylar. Eru’nun nefes verdiği ilk güzel dünyada değer verdiğiniz her şey adına yaratıklar ise yine Elflerdir. ayağa kalkmanızı emrediyorum!” Her mitte olduğu gibi kötü ve karanlık bir tiple- Oldukça zor sözcük ve terimlere karşın Çiğdem me, burada da sahne alır ve düşman Melkor, Orta Erkal İpek’in incelikli çevirisi, ilgili sözcük ve Dünya’ya inerek iyilere zarar verme planları yapar. terimlerin özgün dildeki büyüsünden hiçbir şey ‘TOPRAKTAKİ BİR OYUKTA kaybetmemesini sağlıyor. BİR HOBBİT YAŞARDI…’ OĞUL CHRISTOPHER TOLKIEN’İN Tolkien, üniversitede sınav kâğıtlarını okur- TİTİZ UĞRAŞLARI ken boş bir kâğıda tesadüfen İngiliz edebiyatı- Tolkien 1973’te öldüğünde geride bir yığın nın en bilinen açılış cümlelerinden olan “Top- belge, harita ve elyazması bırakır. Oğlu Chris- raktaki bir oyukta bir hobbit yaşardı. Solucan topher, babasının tüm arşivini toparlayıp bir kuyruklarıyla ve sulu çamur kokusuyla dolu, ömür gezindiği fantezi dünyasının hayranlarıy- iğrenç, pis, ıslak bir oyuk değil; oturacak ve- la buluşması için çabalar. ya yemek yiyecek bir yeri olmayan kuru, çıp- Christopher’in titiz uğraşı sonucu derlenen lak, kumlu bir oyuk da değil. Burası bir hobbit 12 cilt Tolkien kitabından anlaşılmaktadır ki oyuğuydu”yu karalar. okuyucuya her zaman kendini sorgulatmak Bu sırada bir “hobbit”in tam olarak nasıl bir J. R. R. Tolkien’in başlıca amacıdır. şey olabileceği sorusunu da kendi kendine ya- Öyle ya bir taraftan İngiliz dili profesörü ol- nıtlamaya çalışmaktadır. Sonunda hobbit Bilbo masının katkısıyla dil üzerinde ustaca ege- Baggins’e can verir ve Hobbit’te (Çeviren: Gamze menlik kurarken diğer yandan da uzun anlatı- Sarı / İthaki Yayınları), Erebor Krallığı’nın hazi- larının kurgusunun alt metnini bilgece dersler- nesini ele geçiren korkunç ejderha Smaug’tan bu le donatır usta yazar. hazineyi kurtarma yolculuğuna çıkan Bilbo’nun Ve olağanüstü güçlere sahip yüzüğün cazi- mücadelesini anlatmaya başlar. besine kapılmayan Frodo gibi güç sarhoşu Bilbo yolculuk sırasında bilge büyücü olmaz, görevini yapıp evine döner ve her za- Gandalf’tan 13 cesur cüceye kadar çok çeşitli man olduğu gibi gösterişsiz, sakin yaşamına karakter ile karşılaşır ve her biri anlatıya kendi devam eder. >> benzersiz özelliklerini yükler. Yapıtta öne çı- n 10 5 Eylül 2024