Katalog

SOSYAL BİLİMLER ARAŞTIRMASI ÖDÜLÜ: SERCAN ÜNSAL / ‘KÖY ENSTİTÜLERİ KIRSAL KALKINMA VE SAĞLIK KOLU (CİLT I-II)’ Kırsal kalkınmanın ayrılmaz parçası! Sosyal Bilimler Araştırması dalında 24 yapıtın değerlendirildiği ve Seçici Kurulu Dr. Alev Coşkun, Prof. Dr. Emre Kongar, Prof. Dr. Örsan Kunter Öymen, Prof. Dr. Şaduman Halıcı ve Osman Selim Kocahanoğlu’ndan oluşan 79’uncu Yunus Nadi Sosyal Bilimler Araştırması Ödülü, Sercan Ünsal’ın Köy Enstitüleri-Kırsal Kalkınma ve Sağlık Kolu (Cilt I-II) ile Hilmi Uysal, Mualla Aksu ve Pakize Türkoğlu’nun çalışması Sağlık Ekseniyle Köy Enstitüleri-Sağlık Eğitimiyle Canlandırılacak Köy kitapları arasında paylaştırıldı. konunun sağlık kesiminde bile bilinmediğini, ilgililerce önemsenmediğini görünce çok şaşırmıştım. Bunu biraz açar mısınız? n Elbette. Benim ortaokul yıl- larımda çevrede “sıhhiyeci” olarak tanımlanan gezici sağ- lık memurlarının önemli bir kısmının babamın arkadaşları olması nedeniyle enstitülü ol- duklarını biliyordum. Hatta, aile dostumuz Pamuk- pınar KE girişli Sağlık Memu- ru Süleyman Özerdem, 2015’te ÇAĞDAŞ BAYRAKTAR kaleme aldığı “Köy Enstitüsü- nün Sağlık Kolu” başlıklı ça- Bir “bankacı” olarak Köy Enstitüleri ile nasıl yo- lışmasını bana vermişti. n lunuz kesişti? Bir müddet sonra beni ara- Köy Enstitülü bir babanın evladı olarak Köy Enstitüle- yarak ilgili çalışmasına iltisak- lı kuruluşlarca ilgilenilmediği- ri ve Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) kokan bir ev- SERCAN ÜNSAL de büyüdüm. ni (!) belirterek çalışmamı ri- ca edince, internette yayımla- İlkokul öğretmenim babam. Kızılcahamam, Erzincan, İlk ve orta eğitimini Anadolu’nun çeşitli illerinde tamamlayan Erzurum’da geçen ilk ve orta eğitimimde sonradan eği- dım. Çok ilgi gördü, biraz da- Sercan Ünsal, 1979 yılında İstanbul İ.T.İ. Akademi Siyasal Bilimler ha bilinir oldu. “Yayımlanma- tim enstitüsünü bitiren çok enstitülü öğretmenim oldu. Fakültesi (Şişli) Kamu Yönetimi Bölümü’nden mezun oldu. Enstitüde “Her yer derslik her yer işlik” idealiyle yoğ- mış kaynak kitap” olarak talip- 2011 yılına kadar bankacılık sektöründe müfettiş ve şube lisi çok oldu. Benim gündeme rulan öğretmenlerimden önce insan sonra yurttaş olma- müdürü olarak görev yapan Ünsal, “Köy Enstitüleriyle ilgili çok yı öğrendim. aldığım bir konuydu zaten. yazılmayanlara, bilinmeyenlere yönelme” hedefi doğrultusunda Sonra da teknik yönüyle bir- Namıdiğer “Şişli Siyasal” mezunu emekli bankacı ve çalışmalarını sürdürdü. okur olarak yakın tarihe ilgimin de etkisiyle Köy Enstitü- likte dört sağlık memurunun Bozkırda Bir Eğitim Pınarı Pamukpınar Köy Enstitüsü: 1941-1954 öyküsünü yazmaya çalıştım. leriyle ilgili özellikle bilinmeyenlere yönelmek gereğini (Cilt I-II) adlı çalışmasını okuyucularla buluşturdu. duyunca çalışmalarım peş peşe geldi ve ödülle taçlandı. “Temizlik ve hijyenin” Yazarın son olarak Varlık dergisi Nisan 2023 sayısında “Köy Çalışmalarım sırasında görüştüğüm ak saçlı öğretmenle- öneminin hatırlandığı salgın Enstitülerinde Yaşanan Depremler” çalışması yayımlandı. günlerinde, hep Erzincan Eğit- rim salgın günlerinde hep “Bizim Hasan Ali’ye, Tonguç’a borcumuz var” diyerek şükranlarını dile getiriyorlardı. men Kursundan 1936 yılında mezun olan Eğitmen Mehmet Ali Boyraz’a anlattıklarına Ben de beni ve ailemi var eden “Cumhuriyetimize ve Her iki çalışmamda konunun yazılı ve görsel kaynakla- cefakâr Köy Enstitülülere” borcumu ödemeye çalıştığı- rı dışında; yaşanmışlıklara, anılara ve yorumlara dayanan değinmek isterim. Eğitmen Boyraz’ın; Sivas Zara’nın Bağlama ve Ekinli mı belirtmeliyim. sözlü kaynaklara da ulaştım. Alanında en kapsamlı ve belgelere dayanan çalış- Çalışmalarımda aldığım enstitülü öğretmen, sağlık me- köylerinde öğrencilerine ve özellikle köy kadınlarına ver- n malardan birisini kaleme aldınız. Nasıl bir çalışma me- muru ve eğitmenlerin aileleri, yakınları, öğrencileri ve ta- diği uygulamalı sağlık derslerini anlattığı videoyu seyre- todu tercih ettiniz? nıyanlara ulaşmaya çalıştım. İç içe süren çalışmalarımda derken Köy Enstitüleri kurucu kadrosunun ülke gerçek- Her iki çalışmam ve diğer dergi yazıları iç içe geçen ilgili yaklaşık 350’yi aşan kişiyle görüştüm. lerinin içinden nasıl geldiğini sonra da çözümü nasıl gös- terdiğini bir kez daha anladım. bir süreçte sonuçlandı. Anlayacağınız bir anlamda “imecemiz” de oldu. Çok Salgın öncesinde yapmış olduğum ön çalışmalarda kıymetli belge ve bilgi akışında oluşan duygu fırtınaları Dikkatinizi çekerim, savaş, yokluk yıllarında; Eğitmen “Kırsal Kalkınma / Sağlık Kolu” ana konulu çalışmaya unutulmazlarım olacaktır. Boyraz öğrencilerine ve köy kadınlarına yıllarca “hayvan başlamışken değindiğim enstitülü çevremin Pamukpınar Köy Enstitülerinin sağlık alanındaki faaliyetleri sağarken, süt ve süt ürünleri işlenirken temizliğin” öne- n Köy Enstitüsü (KE) olması nedeniyle Pamukpınar yeterince bilinmiyor. Sizce bunun nedenleri nedir? mini, bakteri ve mikropların tehlikesini anlatıyordu. Köyü / kırsalı canlandırmayı hedefleyen kurucu kadro- kaynaklı kırsal kalkınma / sağlık kolu çalışmalarına Sağlık Kolu’nun bilinmemesinin ana nedeni kısa süre- ulaşırken genel Pamukpınar bilgileri daha fazla gelme- li olan uygulamanın üzerinde yeterince çalışma yapılma- nun gelen öğrencilerin sıtma, uyuz, haşere vb. bulaşıcı ye başlamıştı. masıdır. Sınırlı ve kıymetli çalışmalar vardır ancak günü- ve salgın hastalıklardan kırıldığını görünce tüm enstitü- Ben de çok şaşırarak özel Pamukpınar çalışmasına müze taşınamamıştır. lerde revirler kurduğunu, sonra da hastalık kırsalda öncelik verdim. Böylece Bozkırda Bir Eğitim Pınarı 1966 yılından sonra konuyla ilgili TÖS gazetesinde çe- hastalıklarla mücadele için sağlık kolunu devreye soktu- Pamukpınar Köy Enstitüsü (1941-1954) çalışmamı ğunu görüyoruz. şitli makale ve haberler yapılmasına rağmen akademik yayımladım. Sonra da “Cumhuriyetimizin 100. yılına anlamda çalışma yapılmamıştır. Elbette sağlık hizmetleri kırsal kalkınmanın ayrılmaz saygıyla…” ödül alan çalışmamı bitirdim. Otuz yıl önce katılmış olduğum bazı toplantılarda bir parçasıdır. n 17 Ekim 2024 15