Katalog

NECATI CUMALI (13 OCAK 1921 / 10 OCAK 2001) Büyük aydınlık ağacı 1940’lı yıllardan başlayarak şiir ve yazıları dönemin Sıradan insanları, kırsal kesimin, kasabaların yoksul tüm ilerici dergilerinde yayımlanan, şair, öykücü, romancı, insanlarını yalın dizelerle anlattı, gözlemlerini insan oyun ve deneme yazarı Necati Cumalı sıcaklığıyla şiirleştirdi. 20’den fazla dile çevrilen yapıtlarıyla (13 Ocak 1921-10 Ocak 2001) yaşama sevincinin, içtenliğin, birçok ödüle değer görüldü. iyimserliğin, aşkın, doğa ve yurt sevgisinin, Toplumuna ve insanına ayna olmayı başaran, yazdıklarında insancılığın, aydınlığın ustasıydı. insancılığı, aydınlığı, adaletli bir toplum arayışını sergileyen, Garipçilerin yenilik hareketinden etkilendi, toplumcu insanları iyimserlikle doldurarak güzelliklere, doğruluklara düşünceye uzandı ve dünyanın değiştirilebileceğine inandı, şiir çağırmaktan hiç vazgeçmeyen büyük aydınlık ağacı Necati 1 kitaplarında inancını koruyarak pekiştirdi, geliştirdi. Cumalı’yı özlemle anıyoruz. di. Çocukluk özlemlerinden doğa güzelleme- ÖNER YAĞCI lerine, yaşam sevgisine, kişisel duygularına, insanlığın sorunlarına kadar gördüğü, yaşadı- “İnsanı insan eden uğraşların başında ğı her şeyi şiirinin damarına aşkla şırıngaladı. gelir edebiyatın yeri. Başarılı şiirler, öyküler, oyunlar yazmanın yeterli YAŞAMA VE YAZMA İLKESİ ÇOK olması gerekir bir edebiyatçıya. Nedir ki, YÖNLÜ BİR YAZAR OLMAKTI kavramların, değerlerin alt üst olduğu bir Şükran Kurdakul, onun şiirlerini şöyle de- dönem yaşıyoruz. Kısır politik atışmaların, ğerlendirdi: “İçten söyleyişi, dil ve anlatım us- sloganların, klişe düşüncelerin, gazete, talığını yitirmeden toplumsal temalara yönel- dergi yazılarıyla giderilen açıkların di, dünyaya ve insanlara iyimser gözle bak- gerisine itilen edebiyat, işlevini yitiriyor bu tı.” Yıllar sonra Yaşar Kemal’in “Yaşlanmaz ortamda.” Necati Cumalı şair çocuk” dediği Necati Cumalı’nın ömrün- ce vazgeçmediği bir yaşama ve yazma ilkesi CUMALI: ‘İMANIM VAR ZAFERİNE/ “çok yönlü bir yazar olmak”tı, öyküler yazdı: AŞKIN, ADALETİN VE HÜRRİYETİN’ “Şiir yazmaya başladığım tarihten beri hikâye 1940’lı yıllardan başlayarak şiir ve ya- de yazarım. Nasıl şiir yazma ihtiyacını, sevdi- zıları dönemin tüm ilerici dergilerinde ya- ğim insana sevdiğimi söylemek ihtiyacını duy- yımlanan Necati Cumalı (13 Ocak 1921 / 10 muşsam, ilgilendiğim olayları anlatmak ihti- Ocak 2001) yaşama sevincinin, içtenliğin, yacını da öyle duydum... İyi tanıdığım, yakın- iyimserliğin, aşkın, doğa ve yurt sevgisinin, dan tanıdığım insanları yazmak bilhassa seç- insancılığın, aydınlığın ustası bir şair, öykü- tiğim hareket tarzıdır. Çok defa bir hikâyem cü, romancı, oyun ve deneme yazarıydı. değişik olayların benzer taraflarının birleş- “Son” adlı şiirinde, “İçimden hep iyi- tirilmesiyle ortaya çıkmıştır.” lik geliyor/ Yaşadığımız dünyayı seviyo- CUMALI: ‘YAZMAK, VAR rum/ Kin tutmak benim harcım değil/ Çekti- OLDUĞUNU KANITLAMASIDIR ğim bütün sıkıntıları unuttum/ Parasız pul- İNSANOĞLUNUN’ suzum ne çıkar/ Gelecek güzel günlere ina- Yalnız Kadın, Değişik Gözle, Susuz Yaz, nıyorum/ İmanım var zaferine/ Aşkın, adale- saygı ve sevgi/ Ey, işi, namusu sevdikleri için/ Silahlanmış Ay Büyürken Uyuyamam, Makedonya 1900, Kente İnen tin ve hürriyetin…” diyen bir iyimserdi. ordulara göğüs verenler…/ Ey, saltanatlar, maceralar uğ- Kaplanlar, Dilâ Hanım, Revizyonist, Yakubun Koyunları, “Doğayı ve yaşamı bir türkü hafifliği içinde yansıtan şiirleri”yle runa/ Bilmeden harbe sürüklenenler.../ Duyarak hakikatını Aylı Bıçak (Uzun Bir Gece) adlı kitaplarında yer alan öykü- bezenen, ona “duygu şairi” denilmesini getiren, iyimserlikle, her kelimenin/ Ey, beyhude harcanan insan emeği/ Ey, geri lerinde yaşadıklarını, yakın çevresinde gördüklerini anlattı. yaşama sevinciyle dolu bir şair kimliğinin ilk adımlarını attı- gelmez seneleri medeniyetin.” (“Sunu”) Küçük insanları, kırsal kesimin, kasabaların yoksul insan- ğı Kızılçullu Yolu, onun ilk şiir kitabıdır (1943). BİR GARİP NECATİ CUMALI! ların ekonomik, toplumsal, cinsel sorunlarını işlediği öykü- ‘HARBE GİDENİN ŞARKILARI’ Garipçilerin yenilik hareketinden etkilenen ama kendine öz- lerinde yaşamla gerçekliği örtüştürmesi ve şair söylemini Bu ilk şiirlerinde çocuksu bir hava vardı ve dünyaya bir gü bir şiir oluşturan bir şair doğmuştu. Toplumcu düşünceye öyküleştirmedeki başarısı bir araya gelince yaşama, insanla- çocuk gözüyle bakmak istiyordu. İkinci şiir kitabı Harbe uzandı ve dünyanın değiştirilebileceğine inandı ve Mayıs Ayı ra, olaylara yaklaşımının aynası ortaya çıktı. Gidenin Şarkıları, “zehirli sıtma”ya yakalanıp hava deği- Notları, Güzel Aydınlık, Denizin İlk Yükselişi, İmbatla Gelen, “Yazmak, var olduğunu kanıtlamasıdır insanoğlunun” şimine gönderildiği 1944’te hastalık ve savaş koşullarının Güneş Çizgisi, Yağmurlu Deniz, Başaklar Gebe, Ceylan Ağıdı, diyen Necati Cumalı, romancı olarak Tütün Zamanı-Ze- etkisiyle yazdığı, içten, kişisel bir şiir tadıyla savaşa karşı Aç Güneş, Bozkırda Bir Atlı, Yarasın Beyler, Tufandan Önce liş ve devamı olarak yazdığı Yağmurlarla Topraklar ve Acı 1 genç bir yüreğin tepkilerinin görüldüğü şiirlerden oluştu. adlı şiir kitaplarında inancını koruyarak pekiştirdi, geliştirdi. Tütün’de tarımda kapitalistleşmenin başladığı 1950’ler Ur- “Size sunuyorum bu şiirlerimi/ Ey tarihin hürriyet kavga- Sıradan insanları yalın dizelerle anlattı, yaşamını, hüznünü la’sından, tütün üreticilerinin yorgun, çileli yaşamlarından larında ölenler/ Sizin inancınıza karşı/ Duyduğum en büyük damıttı, içini döktü, gözlemlerini insan sıcaklığıyla şiirleştir- kesitler sunarken toplumsal çelişkiye vurgulamalar yaptı. >> 4 11 Ocak 2024