Katalog

ÖLÜMÜNÜN 50. YILINDA (1909 / 13 OCAK 1973) SABAHATTİN EYUBOĞLU ‘Kitabına ciğerini koyanın kellesi koltukta gerek’* “Yazar var geceyi ağartır, yazar var gündüzü karartır… Bütün çağlarda yazarın soylusu ezilenden yana, soysuzu ezenden yana olagelmiştir” dedi. Mavi ve Kara’sı ile Anadoluculuğun öncülüğünü yapıp düşünce ufkumuzu genişletti. Kültürümüze Montaigne’in Denemeler’ini kazandırdı. Bizi La Fontaine’in Bütün Masallar’ı, ölümsüz Hayyam’ın Bütün Dörtlükler’iyle buluşturdu. Moby Dick’i, Gargantua’yı, Oblomov’u, Utopia’yı ve daha birçok klasik yapıtı Türkçemize ve çağımıza taşıdı. Denemeleriyle, yapıtlarıyla tek başına çağdaş bir üniversite gibi aydınlığımıza aydınlık kattı. Tüm bunlarla yaşamımızı zenginleştiren Sabahattin Eyuboğlu (1909-13 Ocak 1973) aramızdan ayrılalı 50 yıl oldu. 2 dat Günyol’la birlikte Hüma- ÖNER YAĞCI nist ilkeleri savunan İnsan dergi- sinin kurucularından ve yazarla- AZRA ERHAT: rındandı. ‘BİR YAŞAM ADAMI İDİ SABAHATTİN EYUBOĞLU’ 1943’TE İSMAİL HAKKI Sabahattin Eyuboğlu aramız- TONGUÇ’LA TANIŞINCA dan ayrılalı 50 yıl oldu (1909- YAŞAMI DEĞİŞTİ! 13 Ocak 1973). Azra Erhat ölü- Eyuboğlu’nun yaşamı 1943’te münden sonra onu şu düşünce- Köy Enstitülerinin kurucusu İs- lerle tanımladı: mail Hakkı Tonguç’la tanışınca “...Sabahattin Eyuboğlu üni- değişti. Hasanoğlan Yüksek Köy versite öğrenimini bitirdiği Enstitüsü’nde Metinlerle Batı Kül- (1933) Fransa’dan İstanbul’da türü Tarihi dersini vermeye başla- öldüğü 1973 yılına kadar dur- dı. Öğrencilerle birlikte Köy Ens- madan dinlenmeden çalışmıştır. titüleri Dergisi’ni çıkardı ve Köy 3 Ders vermiş, yazı yazmış, çevi- Enstitülerine sevdalandı. ri yapmış, film çevirmiş, fotoğraf 1946 ile birlikte “soğuk sa- çekmiş, geziler düzenlemiştir. vaş” rüzgârlarının estiği, “cadı Denebilir ki görme ve düşünme kazanları”nın kaynatıldığı yılla- gücünü bir projektör gibi yaşam rın başlamasıyla Hasanoğlan ve “...Herhangi bir kitabı oku diyenden korkma, yasak edenden kork... Okumadığı bir alanlarının ve insan etkinlikleri- Tercüme Bürosu’ndaki görevle- kitabın halka zararlı olacağını söyleyenden daha aşağılık bir insan olur mu? Olur: nin üzerinde gezdirerek, birçoğu- rinden alındı. Maraş, Gaziantep, Okuduğu bir kitabın halka zararlı olacağını söyleyen... Bir kitapta her şeyi bulan nu en güncel durumları, sorunları Adana, Hatay illerinde Milli Eği- ile anlatmış, bulgularını da can- bütün kitapların düşmanıdır: Her şeyi bulduğu kitabın bile... Tanrılar, peygamberler tim Müfettişi olarak çalıştı. lı eyleme dönüştürerek, kendisi ve değil, yalnız softalar ve sömürgenler insanların tek bir kitabı okumasını YAPRAK DERGİSİ, çevresi için yaratıcılık yolları aç- istemişlerdir...” Sabahattin Eyuboğlu / “Kitap Üstüne Aykırı Düşünceler” ANADOLU DESTANI maya uğraşmıştır. FİLMLERİ... Düşüncesi çok yönlü, etkinliği 1949’da İÜ Edebiyat Fakülte- çok çeşitli olmuştur, bu yüzden ni- si, 1951’de İTÜ Sanat Tarihi Bölümü’nde başladığı öğretim teliklerinin hepsini kapsayan bir ad bulmak zordur Sabahattin Âli Yücel’in çağrısıyla Talim Terbiye Kurulu ve Tercüme üyeliğini 1960’ta üniversiteden uzaklaştırılana kadar sürdür- Eyuboğlu için; aydın, yazar, düşünür, çevirmen, eleştirmen, Bürosu’nda çalışmaya başladı. 7 yıl boyunca tek başına ya dü. “Garip”çilerin çıkardığı Yaprak dergisinin başlıca ya- eğitimci, öğretmen... daha birçok ad ve sıfatlarla anabiliriz. da başkalarıyla onlarca klasik yapıtı Türkçeye kazandırdı, zarlarından oldu. 1 Ne yaptıysa, ne yazdıysa, hepsini yaşayarak yaptı ve yaz- Tercüme Dergisi’nde yazılar yazdı. Mazhar Şevket İpşiroğlu, Prof. Macit Gökberk, Aziz dı, bir yaşam adamı idi Sabahattin Eyuboğlu. Bu yönünü Örneğin “Roman öldü” diyenlere karşı “Roman ve Sanat” Albek’le Anadolu Destanı filmlerini çekti: Anadolu Orman- vurgulamak, kendisine en uygun, en doğru tanımı vermek- yazısını yazdı: “...Romanın ölmesi ruhlardaki roman ihtiya- ları, Hitit Güneşi, Siyah Kalem, Karanlıkta Renkler-Göre- tir...” (Sanat Üzerine Denemeler-Eleştiriler, “Önsöz”) cının ölmesi demektir. Ruhlardaki roman ihtiyacı ise bugün me, Surname, Anadolu Yolları, Anadolu’da Roma Mozaik- insan gözlerinde açlıktan daha fazla parlamaktadır... Roman- HALİKARNAS BALIKÇISI, ORHAN BURİAN, leri, Eski Antalya’nın Suları, Nemrut Dağı Tanrıları, Ana cı, kendini hayatın akışına bırakan adam ve roman bu akı- VEDAT GÜNYOL İLE İNSAN DERGİSİNİ KURDU Tanrıça, Karagöz’ün Dünyası. şın kendisidir. Hayatta olmayan edebiyatın romanda işi ne?” 1938’de, klasiklerin çeviri hareketi ve Tercüme Dergi- İpşiroğlu ile Avrupa Resminde Gerçek Duygusu, Fatih Al- si atağı günlerinde dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Yakın dostları Halikarnas Balıkçısı, Orhan Burian ve Ve- bümüne Bir Bakış, Saklı Kilise’yi yayımladı. 1957’de >> 12 11 Ocak 2024