Katalog

MERHABA ncelikle bağımsızlık mücade- lemizin en önemli dönüm nok- Ö talarından 30 Ağustos Zafer Bayramımızı kutluyor, ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk ve şehitleri- Hem yazan hem de çizen mizi rahmet ve minnetle anıyoruz. İlk kez 27 Aralık 1897’de, La porte Saint-Martin tiyatrosunda bir sanatçı: Feridun Oral! sahnelendi, büyük ilgi ile karşılan- dı, oyuncuların izleyicileri selamla- maları için perde tam 40 kez inip Çocuk edebiyatında metnin görselleştirilmesi ve görsel-metin kalktı. Gösteriden 40 gün sonra Rostand, Légon d’honneur nişanı uyumunun gerçekleşmesi kitabın değerini artıracağı gibi, çalışmanın ile ödüllendirildi. Oyun daha sonra evrenselleşmesini de sağlar. Bu, metnin gücünü artırır, yazarın ve 400 kez daha sahnelenirken kah- ramanı ise bir söylene dönüştü. çizerin niteliğini yükseltir. Hele ikisini tek kişi yapıyorsa… Göndermelerin, anımsatmaların, parodilerin, biçem alıştırmalarının kaynaştığı eleştirel bir seçki, edebi- “Çocuk, yetişkinlerin nesnesi değil, ÇİZERLİK YOLCULUĞU yat üzerine yazılmış ve özellikle ro- hayatın ve edebiyatın öznesidir.” N. Neydim Feridun Oral’ı bugüne getiren en önemli deneyim dünyayı keş- man ve resim sanatında kullanılan fetmeye çalışması. Yurtdışını araştırmış ve alanın bir endüstri “erken anlatım” (mise en abime) tek- haline geldiğinin bilincine varmış. Oysa o bilincin oluştuğu dö- ocuk edebiyatında özellikle okulöncesi, dahası okul dö- niğinin kullanıldığı bir yapıttır. nemde Türkiye’de çocuk edebiyatının varlığı bile tartışmalıydı. neminde de görsel çok önemli bir yer tutar. Çağdaş öl- Ç Yazarı adeta bir senfonik yapıt ya- Bu çok değerli bir farkındalık ve kendini geliştirme açısından çütlerle ele aldığımızda çocuk edebiyatında 12 yaşa ka- ratmış, oyunun genel yapısından çok güçlü bir başlangıç. Bu süreç onu uluslararası alana taşımış. dar, metnin görsellerle desteklenmesi hiç de abartılı olmaz. Ay- oyundaki müzikal yeteneklerini orta- Bu alanda en önemli ülkeler Belçika, o dönemin Çekoslovak- rıca çocuğun metinle ilişki kurması, düş dünyasını geliştirme- ya koymak istemiş, ayrıca romantik yası, Japonya ve Amerika. Dünya si ve kendi metnini oluşturabilmesi tiyatroya yeniden hayat vermiştir. çapında çizerler daha çok bu ülke- için gereklidir. Ülkemizde de Sabri Esat lerden çıkıyor. Bu devler sofrasında Bu sav akademik olarak doğru Siyavuşgil’in olağanüstü çevirisiy- var olmak sevindirici. olsa da Türkiye’deki eğitim sistemi le okuyucularla buluşmuş ölümsüz çocuğa doğrudan büyümeyi da- klasiği Cyrano de Bergerac ile ÇİZERLİĞİN ÖNEM KAZANDIĞI yattığı için, içinde görsel bulunan Edmond Rostand kapağımızda. DÖNEM VE YAŞANAN SÜREÇLER kitapları çocuklar, 9 yaştan sonra Zeynel Kıran’ın incelemesi… 90’lı yılların sonuna doğru okumayı reddedebiliyorlar. Gerek- Üçüncü sayfamızda “Hem yazan Türkiye’de de illüstrasyon tartışıl- hem de çizen bir sanatçı” başlık- çeleri de o kitapların görselleri ol- maya ve konu üzerinde çalışmalar lı, Feridun Oral’ı incelediği yazısıyla duğu için onları ancak çocukların yapılmaya başlanıyor. Önce Tat- Necdet Neydim yer alıyor. okuyabileceği. biki Güzel Sanatlar ardından Gü- Feridun Andaç, “Sözü uçlara taşı- Yaşının 9 ya da 10 olması onun zel Sanatlar Fakültesi’nin hoca- yan bir anlatıcı” başlıklı yazısında, kı- artık çocukluktan çıktığını iddia et- sı olan Nazan Erkmen bu konuda sa süre önce yayımlanan Toplu Öy- mesine yetiyor. Bu nedenle çiz- öncü çalışmalar yapıyor. Hem çi- küleri başta olmak üzere yazınıyla us- gi romanlar ve mangalar hariç, ço- zen hem de akademik çalışma- ta yazar Adnan Özyalçıner’i irdeliyor. cuklar görseli bulunan kitapla- lar yapan Erkmen alana güç katan Ferda Fidan, “‘Kötülük Çiçekle- rı reddediyorlar. Bu da pazarlama çalışmalarda bulunuyor. ri’ ve kederli simyacı” başlıklı ya- açısından sorun yaratabiliyor. O dönemde yakalanan ivme çocuk zısında, Rimbaud’nun kendisin- Bu soruna neden olan başka bir kitaplarının daha nitelikli görsellere sa- den “O ilk kâhin, şairlerin kralı ve gerçeklik ise okullarda resim, müzik ve felsefe gibi derslerin gö- hip olması konusunda toplumsal bilinç oluşturuyor. Bu da yayıncı- gerçek bir Tanrı’ydı” diye söz et- rünürde var olması (olmaması) ve çocuğun sadece mekanik bil- ların ve eğitim sisteminin buna göre tavır almasını zorunlu kılıyor. tiği Charles Baudelaire’i (9 Nisan gi makinesi olarak yetiştirilmeye çalışılması. 1821 / 31 Ağustos 1867) ve Kötü- KENDİ YAZDIĞINI GÖRSELLEŞTİRMEK lük Çiçekleri’ni merceğe alıyor. GÖRSELLEŞTİRME (İLLÜSTRASYON) NASIL OLUR? Feridun Oral, çizerlik süreci içinde birçok yazarın metni- Eray Canberk, okuyucularımı- Öncelikle çocuk kitaplarının resimlenmediğini illustre (görsel- ni görselleştirmiş. Bu, onun sanatsal yeteneğinin bir parçası; zı 1985’ten bu yana kaleme aldığı leştirme) edildiğini söylemek gerekir. Resim başkadır görselleş- ancak onu önemli kılan ve yurtdışında da öne çıkaran özelliği değinmeler ya da eskilerin deyişiy- tirme (illüstrasyon) başka. kendi yazdıklarını görselleştirmesi. Hem yazan hem de çizen le “derkenar”lardan seçip derlediği yazarlar arasında hemen dünyaca ünlü Janosch geliyor aklı- İllustrasyon çocuk edebiyatında metnin görselleştirerek an- “Yazılakalanlar”ının 12.cisiyle bu- latılmasıdır ve bu görselleştirme metni destekler ve zaman za- ma. Kendi yazdıklarını görselleştiren Janosch, çoğu kitabında luşturuyor. suluboya tekniğini kullanmış. man yazılı metnin yerine geçer. Defne Beköz Beygiret, Oscar ve Görselin öncelik kazandığı durumlarda yazılı metin yerini Oral’ın Türkiye’de Böğürtlen Cini ve Sarı Gaga ismiyle basılan ALMA ödüllü Shaun Tan ile insa- kitabı, 1992 yılında Unesco Noma Concour Yarışması’nda “Or- nın ve hayvanın doğasına, varo- görsel metne bırakmalıdır. Bunu gerçekleştiremeyen kitaplar- mandaki Ses” adıyla Runner-up Ödülü alır. Ödülün ardından ki- luşumuzun köklerine inerek birlik- da metin yoğunluğu görseli bastırırsa görüntü bozukluğu orta- te yaşamın olanakları üzerine dü- tap yine “Ormandaki Ses” ismiyle Japonya’da Japonca olarak ya çıkar, bu da okuma ve iletişim sorunu yaratır. Daha önemlisi şündürdüğü kitabı Şehrin İçinden basılır. Dostluk, paylaşmak, hayata yeniden dönmektir metnin çocuğun estetik algısını eksiltir. Öyküler’i konuşuyor. söylemi ve bu görsellere de yansır. Yazılı metnin büyük desteği FERİDUN ORAL; TEKSTİL EĞİTİMİNDEN ÇİZERLİĞE… Y. Bekir Yurdakul, “Çıkış yolu ba- görsellerden gelir. Oral, bu ödülün dışında yurt içinde ve dışın- Beşiktaş Akaretler’de bulunan şimdiki Mimar Sinan zen çok kolaydır!” başlıklı yazısın- da birçok ödül alır. Artık adını yurtdışında çizer olarak kazımıştır. Konservatuarı binası 80’li yılların başında Tatbiki Güzel Sa- da, Sabri Safiye’nin uzay boşlu- SONUÇ natlar Yüksek Okulu’ydu ve benim çalışmaya ilk başladığım ğundan dünya uygarlığının deh- Oral, yazar ve çizer olarak çocuğa yaklaşımında ona lizlerine uzanan sıradışı bir yol- okuldu. YÖK’le beraber okul Marmara Üniversitesi’ne bağlan- kendini ve düşüncelerini dayatan biri olmaktan sakınmıştır. culuğa çıkardığı romanı İanna’nın dı Güzel Sanatlar Fakültesi oldu. Feridun Oral, Tatbiki’de baş- Dönüşü’nü merceğe alıyor. Yazarken de çizerken de hedef kitlesini gözeten onu nesne- lamış fakültede bitirmiş. Tekstil bölümünü bitirmiş ama bu Kısa tanıtımlar, Emek Yurdakul’un leştirmeyen, eşit bir varlık olarak algılayan Oral’ın, çalışmala- alanda çalışmamış. hazırladığı Güncel ve Mustafa Olsun merakı onu çocuk edebiyatına taşımış ve bu alanda rına baktığınızda çocuklar için oluşturduğu görsel dünyanın Başaran’ın hazırladığı Bulmaca ile yetişkinlere de seslendiğini ve onları çocuğun dünyasına gö- ürünler vermeye başlamış. Önce dergilere, ardından kitaplara de düşün trafiği sürüyor! görseller çizmeye başlamış. türdüğünü görebiliriz. n İyi okumalar... l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Aslan Yıldız l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet. com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. KITAP