Katalog

MERHABA iyerarşik karşıtlıklar ara- cılığıyla ortaya çıkan H şiddete dikkat çektiği, İrlanda’nın dört bir yanının şid- det olaylarıyla sarsıldığı bir dö- nemde, bir adada geçen ve kim- Viraneden “yurt” çıkaran lik, kültür, anadil, sömürgeci- lik, şiddetin yanı sıra bilim ile sa- nat üzerine de düşünme olana- ğı sunduğu, Schopenhauer’dan Nietzsche’ye ve Gauguin’e ka- Cumhuriyet… dar düşünce ve sanat tarihinden birçok isme göndermeleriyle de Necati Cumalı’nın Ege, İzmir, Urla insanlarıyla Cumhuriyet dönemi yaşamına odaklandığı şiirleri- dikkat çeken Koloni adl ıromanı- öykülerine, oyunları-romanlarına gelmeden önce Makedonya 1900 başlığı altında Dilâ Hanım’daki ile İrlandalı gazeteci ve yazar Audrey Magee kapağımızda. öykülere, Viran Dağlar romanına uğranmalı ki ülkemiz, Cumhuriyetle nasıl bir viraneden Seza Özdemir’in söyleşisi... çıkarılarak yurt yapılabilmiş, hayata kavuşturulmuş bir güzel anlaşılsın… Üçüncü sayfamızda, büyük usta Necati Cumalı’nın ülkemi- ecati Cuma- dan geriye dönüşlerle ta zin, Cumhuriyetle nasıl bir vira- lı (1921-2001), doğumundan başlayan bir neden çıkarılarak yurt yapılabil- anlatı evrenle- yaşamöyküsü halinde ro- diğini ortaya koyduğu ölümsüz N rinde suyun bu mandaki zamana uzanıyor. yapıtları Makedonya 1900, Dilâ yakasındaydı çokluk. Ni- Romanın temel karakte- Hanım ve Viran Dağlar’ı irdele- ce sonra 1973’te suyun ri Zülfikar, babası gibi bir diği “Viraneden ‘yurt’ çıkaran öte yanına, Goriçka, Ma- Goriçka beyidir. Bu neden- Cumhuriyet...” başlıklı yazısıyla nastır, Florina, Selanik le tüm Goriçka beylerinin M. Sadık Aslankara yer alıyor. vb. Makedonya yöresine Aydoğan Yavaşlı, ölümünün 8. özelliklerini yansılayan yapı çevirdi yönünü, çocukluk sergiler: Yiğit, nişancı, ho- yılında, 50 Kuşağı’nın usta öykü- yıllarına ailesi-yakınlarıy- cülerinden Tarık Dursun K.’yi (26 varda. 1908 meşrutiyetinin la birlikte yaşadığı acıla- Mayıs 1931 / 11 Ağustos 2015) estirdiği barışçı havaysa ra yeniden bakma gereği yazıyor. Anısına saygıyla... ne yazık ki kısa sürmüş- duydu nice sonra. Filiz Tanya, şair Zerrin Taşpınar’ın tür. Çünkü 1910’da “he- Bu acılar, “Makedonya 1900”ün birinci ki- yaşamöyküsü temelinde kuruluyor.” sadece Sivas katliamı tanıklığının men her köyde ya da yakında her gün yeni tabı olan öyküler toplamı Dilâ Hanım’la gel- Zülfikar Bey, “yazarın babası, Mustafa değil, edebiyat, şiir, edebiyat ve bir terör olayı” yaşanmaktadır artık. di okur önüne (DH; Cumhuriyet Kitapları; Cumalı’nın dayısı oğlu”. Necati Cumalı, kadın, kadın cinayetleri, katliamlar Zülfikar Bey’in, “Manastır’ın eğlen- Alıntılar için; e, 1978). Uzun bir aradan son- Viran Dağlar’ı kaleme alırken, bu doğrul- ve tarihsel ilişkiler, adalet kavramı, ce düşkünü gençleri arasında olduğu ka- ra ikinci kitabıyla buluştuk yazarın, bu kez tuda “çocuk yaştan başlayarak babasın- 19 Aralık katliamı, 10 Ekim katlia- dar, genç aydınları arasında da dost- roman olarak: Viran Dağlar (VD; Cumhuri- dan, Ege Bölgesi’ne yerleşen Makedonya mına ilişkin yazılarının ve kendisiy- ları vardı(r).” Başlangıçta “bu iki grup yet Kitapları, Alıntılar için; Çağdaş, 1994). le yapılmış röportajların da yer al- göçmenlerinden hayranlıkla dinlediği anı- arasında yalpalar gibi” yaşayan Zülfi- larını” temele aldığını vurguluyor zaten. dığı kitabı Tanık’ı inceliyor. kar (VD., 73-75), çok geçmeden olayla- ‘MAKEDONYA 1900’… Şükran Soner, Rüştü Bozkurt’un Gerek Dilâ Hanım gerekse Viran Dağ- rın tam ortasında bulacaktır kendisini. Si- Makedonya 1900, birbirlerini tutkuyla sev- lar, toplumsal yaşama dönük açtığı olun- Orhangazi’nin dünü, bugünü, ya- lahlandırdığı gönüllülerin başında Balkan dikleri halde, siyasal erk eliyle birbirlerini rınına dönük veriler, bilimsel bel- tular kadar Makedonya coğrafyasını özel- Savaşı’na (1912-1914) katılacak, Birin- boğazlamaya koşullandırılan insanları an- likle öne çıkarıp doğayla toplumsal yaşa- geler, yüz yüze görüşmelerle ka- ci Dünya Savaşı yıllarında Fransız ordusu latıyor. Yaratılan bu cenderede, çağdaş bir leme aldığı Bursa-Orhangazi: Dün, mı örtüştürmeye de girişiyor bir biçimde. yöreyi işgal etiğindeyse dağa çıkıp dire- tragedya halinde dramını okuyoruz onların. Böylece Necati Cumalı, insanların bir- Bugün, Yarın’ını merceğe alıyor. nişini sürdürecektir. Oysa Makedonya’daki insanların Merve Kazancı, Serhan Kur- birlerine mutlulukla sarılarak yaşayabile- Viran Dağlar, yüceltilmiş, benzer ki- “umutları, yeryüzünde kimsenin ken- ceği, ağaçlarla bitkilerin, dağlarla kırların, şun ile 1963 yılının Hatay’ını, sı- mi örneklerinde görüldüğü üzere şablon- dilerini düşman görmeyeceği bir kö- nıf çatışmasını, aile ilişkilerini ve atlarla insanların, evlerin birbirine karıştığı laştırılan bir komitacıyı değil, bir “insan”ı, şe bulabilmekti(r) yalnız.” (DH, 62) Za- toprak sevgisini işlediği romanı bir barış-özgürlük ortamını, bunlara dönük Zülfikar Bey’i anlatıyor bize. Bu nedenle ten “pazar yeri bütün Rumeli kentleri gi- Garaz’ı konuşuyor. duyguları, özlem yüklü pastoral zenginliği, romanda ön planda görünen, komitacı- bi her dinden, her dilden karışık insanlar- Tuğçe Bağcı, Geliştiren Anne- kentsel doku-yaşamla bu yöndeki kültürel dan çok bir roman kahramanı. la dolu(dur). Müslüman, Ortodoks, Kato- Baba, İnsan İnsana, Gerçek Öz- ortamı da getiriyor söz konusu yapıtlarında. Yansıtılan yaşamöyküsü aracılığıyla biz lik, Yahudi, Türk, Rum, Bulgar, Sırp, Ulah, gürlük, Evlenmeden Önce, Var bir yandan bir roman kişisini tanırken aynı Ermeni, Gürcü, Çingene…” (65) ‘DİL HANIM’DAN ‘VİRAN mısın? kitaplarından oluşan Do- zamanda fona yansıtılan olaylar örgüsü ve “…Dinleri, dilleri ne olursa olsun, hep- DAĞLAR’A, ÖYKÜDEN ROMANA… ğan Cüceloğlu Seti’ni tanıtıyor. ilişkiler sarmalıyla yüzyıl öncesine dönük bir sinin ortak payı, yadsınmaz hakları vardı(r) Dilâ Hanım’daki öykülerin neredeyse Irmak Ada, Özlem Ertan’ın, bir Makedonya belgeseli de süzebiliyoruz bir bu doğup büyüdükleri topraklarda. Hep tamamı doğrudan özyaşamöyküsel veri- Anadolu Tanrıçası olan, bir erkeğe güzel. Bu yanıyla roman ince, saydam, kı- birden sahibi(dirler) bu toprakların. He- lere dayalı örnekler. Anı temelinde taşıdı- yaslanmayan ve tam da bu neden- rılgan bir zemin üzerinde kayıyor. nüz tam bir bilinçle olmasa bile, kuşaktan ğı etkime nedeniyle zedelenebilirlik ola- le şeytanlaştırılan kadınların sim- Viraneden Çanakkale’de yurt çıkarma- kuşağa soylarının sürüp gitmesini sağla- sılığına karşın öyküler Cumalı’nın kale- gesi Hekate’yi işlediği Hekate Bi- nın ilk hikâyesini kuran 10 Ağustos Ana- yan o güçlü sağduyularıyla seziyorlardı(r) minden ulaştığı toklukla diriliğini koruyup ze Ne Mesaj Veriyor’unu inceliyor. fartalar kahramanı Mustafa Kemal, Make- ki, toprakların dili, dini yoktu(r). Dinle- dikkati çekebiliyor. Hatta “Dilâ Hanım”, Y. Bekir Yurdakul, Kerilynn donya 1900’deki tragedyayı tersine çe- rin ya da dillerin değil üzerinde doğup “Zole Kaptan’ın Ölümü”, “Kurt Kanı” gibi Wilson’ın yazıp resimlediği Kalp- virmeyi, bu “virane”yi yurt yapmayı başa- yaşayanlarındı(r) toprak.” (66). unutulmaz öyküler çıkarıyor yazar, o güç- sizler ile Sven Nordqvist’in Horo- “Tragedya” odağında, Dilâ Hanım için lü öykücü kalemiyle. racaktır ama. İnsan olma onurunun bire- zun Vakti - Findus Taşınıyor adlı ye kazandırdığı coşkuyla yaşanacak mut- söylenenler Viran Dağlar için de geçer- Viran Dağlar, Zülfikar Bey’in 1916’da, kitaplarını merceğe alıyor. li kuşkusuz. Bu bağlamda iki yapıt birer İstanbul’da Türk-Alman Kuvvetleri Başko- landırıcı, yakıcı bir okuma, esriklik! n Kısa tanıtımlar, Emek Yurdakul’un belgesel anlatı halinde okunabilir. mutanlığı ile Makedonya’nın Ohri bölgesin- hazırladığı Güncel ve Mustafa www.sadikaslankara.com, her per- Nitekim Cumalı’nın romanı, “II. Murat’ın deki çeteciler arasında kurulan haberleş- Başaran’ın hazırladığı Bulmaca uç beyi olarak Makedonya’ya yerleştirdi- me örgütü içinde aldığı görevle Biliste’ye, şembe öykü-roman, tiyatro, belgesel ile düşün trafiği sürüyor! ği bir ailenin son temsilcisi Zülfikar Bey’in bir baba dostuna gidişiyle başlıyor. Ardın- alanlarında güncellenerek sürüyor. İyi okumalar... l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Aslan Yıldız l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com. tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: KITAP 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.