Katalog

MERHABA adının okuma serüveninin izini sürdüğü Tablodaki Kadın-Sa- Knat Tarihinin Kitap Tutkunu Ka- dınları adlı incelemesiyle usta yazar ve eleştirmen Asuman Kafaoğlu-Bü- Kafka anlatısının durakları... ke kapağımızda. Asuman Kafaoğlu-Büke’nin resim afka ile bu kez ye- dığı tüm notlar, yazdığı çok sanatını bir pusula gibi kullanarak ni bir yolculuk za- sayıda mektup var.” renkli ve bir o kadar düşündürücü K manına dönüyorum Bunun yönsemelerini de bir yolculuğa çıkardığı incelemesin- yüzümü. Anlatının alaca- ortaya koymalı. Löwy’ın 6 de, Weyden’in “Mecdelli Okurken”, maddelik bir sıralaması var, karanlık yurduna doğru Jan van Eyck’in “Gent Mihrabı”, bu da dikkate alınmalı. (***) yürüyeceğim. Yaşamda- Tiziano’nun “Tövbekâr Mecdelli”, Her yazar / yapıt kendi yo- ki bilinç tutulmasının eşi- Van Gogh’un “Roman Okuru”, Je- rumunu da getirir bir bakıma. ğinde durmak ve oradan an-Jacques Henner’in “Okuyan Ka- Bizim yapıtına yüklediğimiz an- olup bitenlere bakmak dın”, İbrahim Çallı’nın “Hamakta Ka- lam gene yazarın yaşamı / ya- sanrı verici. dın” ve Picasso’nun “Uzanmış Oku- pıtın özünden yansıyan gerçek- İşte önceki gün gelen yan Kadın” gibi tabloların da arala- liklerle sınırlı kalmalı. Başkaca haber, tanıdığım bir iş ka- rında bulunduğu birçok tablo yer alı- anlamlar yüklemek gereksiz. dınının o alacakaranlık yor. Hakan İşcen’in incelemesi... Kuşkusuz Kafka’nın yapıtı kentteki intiharı… Kurdu- Üçüncü sayfamızda yapıtları, an- üzerine psikanalitik okuma, latıcılığı ve sorgulayıcılığıyla Franz ğu fabrikanın web sayfa- teolojik yorum yapabiliriz. Yapıta bu bağlamda yansıyan ger- sına göz atınca, ışıltılı dünyasını, üretimin doğadaki bin bir ren- Kafka’yı merceğe aldığı “Kafka an- çeklikler irdelenebilir. Örneğin babasıyla çatışması (Oidipusçu latısının durakları...” başlıklı yazısıyla gini gördüm. Ama öyle bir dünyada cebelleşiyordu ki daya- boyut), din algısı / yansıması… Otorite, Yahudilik sorunu… namadı, yok olmayı seçti. Bunun öyle kişilik sanrısından doğ- Feridun Andaç yer alıyor. Recep Karaahmetli, Antakya’nın duğunu sanmıyorum! Peki, insanı o duruma getiren ne? İşte YAPITLARINA YANSIYANLAR... kurtuluş öyküsüyle (23 Temmuz Kafka’ya gene o yüzden dönüyorum… Ondaki kapanma imgesini (Praglı Yahudi gettosunun yaşa- 1939) birlikte Fransız egemenli- Kafka’da İnanç ve Umutsuzluk’u o kent’e, ilkgençlik yıllarım- ma biçiminin yansımaları olarak almak) yorumlama… ğindeki İskenderun Sancağı’nda da okumuştum. (*) Gene orada başlayıp, geldiğim büyük kent- O “görünmez duvarlı bir getto”ya kapanarak yaşamak, bun- Türkiye’ye katılmak için direnen te sürdürdüğüm Kafka ile Konuşmalar (**) yıllar sonra masamda. lar Kafka’nın yapıtlarına yansımıştır. Bireyin o dünya ile ilişkisini yurtseverlerden dedesi “Antakya’nın açıklar anlatıları. Babaya isyanının kökeninde de bu vardır. Dine KAFKA’DA ASIL ARADIĞIM SORGULAYICILIĞI! Karayılanı Uzun Mevlüt”ü ve unutul- karşı duruşu, her türlü iktidarın gücüne karşı duruş… Okurken iz bırakan yerler, mekânlar, insanlara beni döndüren maz kahramanları Deleş Emmi, Emiş Kuşkusuz bir yazarı okuma yordamı farklı boyutlar / anlam- hatta onların öykülerini hatırlatan Kafka’da aradığım neydi sa- Karı, Yüzbaşı Asım Bey, Üsteğmen lar içerir. Bu anlamda yazar okuması her zaman öğreticidir. Bi- hi? Sanırım öncelikle onun sorgulayıcılığı! İşte bir cümle: “Düşü- Tevfik Efendi, Duman Emmi, Selvi- ze yordamsal bir bakış kazandırır. nünce, eğitimimin kimi bakımdan bana pek zararı dokunduğunu naz Ana, Kadir, Müslüm Arif’i des- Bunun için de öncelikle yazarın hayatına dönük bilgilenmeler söylemeden duramıyorum.” (“Günlük”) Bu da şunu düşündür- tansı anlatımla kaleme aldığı Bir Ay- gerekir. Yapıtı açıklamak, anlamlandırmak için yapmayız bu- müyor değil: “Nasıl eğitildim, nasıl eğitildik!” kırı Adam-Hatay’ın Karayılanı adlı nu da; daha çok yazarın yazarlık yolunun biçimlenme süreçle- Kafka’yı okumak sabır istiyor biraz. Her okuyuşta bağlantılar belgesel romanını inceliyor. ri, onu var eden koşulları, besleyen kaynakları görmek / anla- kurmaya yöneltiyor size. Onun dil hapishanesi asıl günlükleri- Öyküm Deniz, Meg Mason ile mak için yapılır. dir. Hayatını orada soluyor, sözcüklerde bir yaşamdır onunkisi. yaşamının ikinci yarısına giren Bu bilgi bize yazara dönük hem bir bakış açısı kazandırır hem Kafka’nın yazıdaki duruşu içkinleşme eylemidir. Kendine dö- Martha’nın geçmişe dönüşlerin- de yapıtlarının oluşma seyrini anlama yordamımızı zenginleştirir. nük bakışın yazı dilini kurar. Oradaki sanrıların içinden insana / de büyüdüğü evde tanık olduğu an- hayata ve kendine bakar. Kendince bakış yolculuğu demek daha ne-baba ilişkisini, ilk evliliğini, aş- ROMAN, ÖYKÜ, GÜNLÜK VE MEKTUPLARI... yerindedir kanımca. Ki, o kendi döngüsünden söz eder sıklıkla. kı ve tüm bu yaşadıklarının habersiz Yazar okumalarındaki en temel yaklaşımımız, öncelikle ya- Roger Garaudy, ona dair şunları diyordu: “Kafka’nın yaşadı- olduğu hastalığının yaratacağı de- zarın var olduğu coğrafya / tarih / kültür, dil ve yaşama ortamı- ğı dünya ile yarattığı dünya iç içe geçmiştir. Boğucu, insandan ğişimleri konu alan, çeşitli uluslara- na bakarak onu var eden koşulların gücünü anlamak ve ora- uzaklaşmış bir dünyadır bu, yabancılaşmanın dünyası.” rası ödüllere sahip romanı Keder ve dan da yazarlık tutumuna, yapıtlarının kuruluş öyküsüne, neyi Karamsarlığı, başkaldırısı, varoluşçu bakışı, yaşadığı iç da- Mutluluk’u konuşuyor. / niçin / nasıl anlattığına bakmaktır. Ferda Fidan, Rua asıllı Fransız us- ralmaları o evrenin birer simgesi olarak karşımıza çıkar anlatı- Kuşkusuz bunları yaparken onun getirdiği edebiyat coğraf- larında. Sistemin çarklarına kapılan insanın nereye / nasıl sü- ta yazar Nathalie Sarraute’un (18 yasındaki edebi akrabalarını da tanımaya yöneliriz. Bu anlam- Temmuz 1900-18 Ekim 1999) 83 ya- rüklendiğini sıklıkla hatırlatır bize. “Bu adsız ve hiyerarşik top- da bir Kafka okuması / yeniden yorumlanmasında bunları göz şında yayımladığı, yazar annesi ve lumda insan kişiliğini kaybetmiş, fantastik ve değersiz bir eşya- önünde tutmak gerekir. sürgünde yaşayan kimyager baba- ya dönüşmüştür…” Kafka okumalarında iki boyutu yakalamak gerekir: “Roman ve sıyla sancılı ilişkilerini anlattığı Ço- Tam da buradan bakıyorum o dramı yaşayan arkadaşımın öyküleri”, “Günlük ve mektupları”. Yaşamının ve yapıtlarının tö- cukluk adlı kitabı merkezinde yazını- öyküsüne. Yaşamdan yazıya, yazıdan yaşama akan bir ırma- zü burada yatmaktadır çünkü. Doğrusu, Kafkaesk Bir Yolcunun nı inceliyor. ğın karşısındayım Kafka’yı okurken. Düş ve Duygu Haritası anlatısını yazarken böylesi bir rota çiz- Gültekin Emre, Menekşe Michael Löwy şunu diyordu Kafka için yeniden düşünmek ge- meyi öne aldım. Ve bunun ilk sözlerini şöyle yazmaya yöneldim: Toprak’ın gerçekçi yazınımızın usta- rektiğini söylerken: “Kafka’nın eserinin büyüleyici itaatsizlik gü- İnsanın varoluş sorgusundan, hayatın absürt yanlarına dö- larından Suat Derviş’in Berlin-İstan- cünü açıklamak için farklı bir gözle bakmanın vakti gelmiştir.” nük bir gerçekliğin anlatıcısı. Dahası o “gerçeklik”in içerdiği bul arasındaki yaşamını çok başarılı anlamda YER / ZAMAN / MEKÂN Kafka’nın kendi zamanının HER DÖNEM / ÜLKE / DİL KENDİ bir kurguyla gözler önüne serdiği ro- yurdunda belirlenenlerle bezenir. KAFKA BAKIŞINI GETİRİYOR! manı Dejavu’yu irdeliyor. Ondaki “arayış sorgusu”dur asıl irdelenmesi gereken. Bu an- Sanırım her dönem / ülke / dil kendi Kafka yorumunu, bakı- Y. Bekir Yurdakul, “Haydi, oyuna lamda yarım kalan üç romanı tamamlanmamış insanın iç yaz- şını getiriyor. Onun yapıtına bakma biçimini kendi dilimin, ede- bekleniyorsunuz!” başlıklı yazısında, gısına dönük imleri içerir… n bi belleğimin içinden geçerek kuracağıma göre yeni şeyler söy- Nilay Yılmaz’ın bitip tükenmez oyun- leyeceğim kesin! (*) Kafka’da İnanç ve Umutsuzluk, Max Brod, Çev. Kamuran lar, rengârenk yolculuklarla dolu Çiz- İster istemez bu duygu beni Walter Benjamin’in 1934’te yaz- Şipal, Yankı Yay., 94 s. 1968. gili Yaramazlık adlı kitabını merce- dığı Kafka metnine de taşıyor. Şunu diyordu Benjamin de: (**) Kafka ile Konuşmalar, Gustav Janouch, Çev. A. Turan ğe alıyor. “Kafka, etrafındaki her şey hakkında kendini ifade etti. Zekâsı, Oflazoğlu, Bilgi Yay., 111 s., 1966. Mustafa Başaran’ın hazırladı- keskinliği kanıtlanmıştır, kişiliği bizim tarafımızdan biliniyor. (***) Kafka: Boyun eğmeyen Hayalperest, Michael Löwy, ğı Bulmaca ile de düşün trafiği sü- Defterleri, çoğu zaman zaten düzenlenmiş, özel günlükleri, al- Çev. Işık Ergüden, Ayrıntı Yay., 128 s., 2018. rüyor! İyi okumalar... l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş, Ulaş Kurul l Sorumlu Müdür: Aslan Yıldız l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler - KITAP İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.