Katalog

MERHABA amanının ruhunu karşıt- larıyla gösterdiği, İran’ın Z dip dalgasını hissettirdiği anlatılarının merkezine her şe- yi tapınca dönüştüren bir halkın İshak Reyna’nın Azınlık (Doğan Kitap, 2023) ad- karakteristik özelliklerini almış, başyapıtlarından Kör Baykuş’ta lı kitabını okuyunca İstanbul-Beşiktaş pazarında ‘Azınlık’ da varoluş sanrısındaki bir in- hamallık yaptığım günlere gittim. Ben 10 yaşın- sanın hayata tutunamama öy- daydım, kardeşim Cengiz 8. Babam ortadan kay- küsünü, tüm ruh ürküntüleriyle bolunca, üvey anne iki çocuğunu alıp evden ayrıldı, biz ortalarda kaldık. Bir gün duyguda, düşüncede, yaşam- da hırpalanan insanı işlemiş sırtımda küfeyle topaç çeviren biz yaşlardaki çocuklara dalmıştım. Alman ordula- İranlı usta yazar Sâdık Hidâyet rının sağa sola saldırdığı 1944 yıllarında İstanbul’un eskicileri Yahudiydi. Çocuk- (1903-1951) kapağımızda. lar “Eskiler alıyoruuum!..” sesini duyunca, topaçlarını ellerine alıp ona fırlatma- Feridun Andaç’ın yazısı... ya başladılar. Başına değen topaç bir anda eskicinin ak alnını kana buladı. O gün- Üçüncü sayfamızda, İshak Reyna’nın Azınlık adlı kitabını den bu yana “Yahudi” adını duyunca, eskicinin yüzünü saran kan içime akar... incelediği yazısıyla Adnan Bin- yazar yer alıyor. Yani, okuyacaklarınız boyunca kimlik Kültürel tarihimizin utanılacak sayfa- Barış Doster, Doç. Dr. Hüner sorunlarıyla kafanızı şişireceğimi sanıp ları var. Ne yazık ki iktidarlar birbirini ta- Tuncer’in Cumhuriyetimizin 100. dertlenmeyin lütfen... mamlamıyor tam tersine yapılanı yık- yaşını selamladığı yeni kitabı Ata- Aslında yazacaklarım için şimdilik söy- maya çalışıyor. türk Devrimi’ni inceliyor. leyecebileceğim, bunun genellemeler, in- 1950’de iktidara gelen Demokrat Parti’nin Z. Doğan Koreli, doğumunun sanın ancak içinden dile getirdikleri ya da ilk işi, Tercüme Bürosu’nu, köy çocukla- 120. yılında Amerikan transan- örttükleri kadar hayatla kitapların uyumu- rının eğitimini yaygınlaştıran köy enstitü- dantalizminin öncüsü, “aşkın- cı” düşüncenin temellerini at- uyumsuzluğu ya da birbirilerinden rol ça- lerini, halkın yaratıcı gücünü etkin kılan lışıyla ilgili olacağı.” halkevlerini kapatmak olmuştur. mış Ralph Waldo Emerson’ın (1803-1882) yazınını irdeliyor. Çeviri dillerin gelişme yoludur. Bunu Her çağda sağduyu, bağnaz kafalıla- gerçekleştiren çevirmenlerin kökü rı yenmiştir. Tercüme Bürosu kapatıl- Çiğdem Ülker, Murat Gülsoy’un Türk resminin ve İstanbul’un kı- nereye dayanırsa dayansın, başta sa da daha sonra üst üste açılan yayı- sa tarihine tanıklık sunduğu ro- İshak Reyna, adlarını andığı Mario Levi, nevleri bu boşluğu daha büyük bir güç- manı Ressam Vasıf’ın Gizli Aşk- Roni Margulies, Roza Hakmen, Avi le doldurdu. lar Tarihi’ni inceliyor. Pardo azınlıktır ama Türkçeyi geliştir- İshak Reyna, Azınlık adlı kitabında özel Necdet Neydim, “O çocuk- mede emekleri azınlık olmayanlarınkin- yaşamından tablolar çizmekle kalmıyor, lar tek tip giyinirlerdi ama tek den az değildir. yayınevi-çevirmen ilişkileri bağlamında, tip değillerdi!” başlıklı yazısın- Örneğin Fransızca, İngilizce, İspan- çevirinin hangi düzeylere vardığını da içe- da, 60 ve 70’li yılların Türk top- yolcadan çeviri yapan Roza Hakmen ren bir çeviri tarihi yazmış oluyor. lumunun henüz çocuk toplum yalnızca Cervantes’in neredeyse 25 olduğunu, yine de kendi için- yıldır başımın ucundan ayırmadığım DİRENGEN BİR KİŞİLİK ÇAĞRIŞIMLAR de çok sevimli, sevgi dolulu- 1000 sayfalık Don Quijote (Yapı Kre- İshak Reyna’nın ilk çevirisi Graham ğu sürdürebildiği ancak yaban- İyi kitap, daha ilk sayfalarında kendini di Yayınları) çevirisiyle bile, Türkçenin Greene’in Üçüncü Adam adlı romanı- belli eder. İshak Reyna’nın kitabını elime cılaşmanın, yabancılaştırmanın anlam alanının genişlemesine büyük dır. Çevirmeye başlamadan önce kitabı başladığı yıllar olarak da tanım- alır almaz onunla tanıştığımız günü anım- emek vermiştir. okumuştur. Çevirdiği bölümü yayın yö- lanabildiğini irdeliyor ve Tolga sadım. Bakışından ışıltılar yansıyordu. Yıl- netmenine sunduğunda içinden geçen- Gümüşay’ın 6 Yıl Tam Pansiyon lar sonra kitabı Berlin’de elime geçince ÇEVİRİNİN ÖNEMİ ler bir bakıma çevirinin tanımıdır: ve Hazırlıksız’ını inceliyor. içimde bakışlarındaki o sıcaklığı duydum. Toplumların yaratıcı iç dünyalarının “İş zevkle okumaktan çevirmeye ge- Celal Arıbal, Buket Uzuner’in En güzel duygular içinde bile insanın birbiriyle kaynaşmasını sağlayan şiirle- lince biraz değişiyordu. (yazarın dildeki Tabiat Dörtlemesi’nin Mardin’de yanılgı tuzaklarına düştüğü oluyor. Ki- rin, romanların, öykülerin, denemelerin, duru ama derinlikli ifadelerini Türkçede geçen ve ortadan kaybolan mu- tabın kapağında Azınlık sözcüğünü gö- bilimsel yazıların aracı dildir. tutturmak sandığım kadar kolay değildi); halif gazeteci Defne Kaman’ın rünce Reyna’nın bu konuyu gündeme Dilsel yaratıların toplumdan topluma yine de romanın ilk bölümünü hafta so- izini sürdüğü son kertesi Ateş’i getirdiğini düşündüm. aktarılması çeviri yoluyla oluyor. nu sıkı çalışarak yönetmenin önüne koy- merceğe alıyor. Kitabın ilk sayfasının başına yazdı- Yoğun çeviri bizde Tanzimat dönemin- dum.” Bir dilden başka bir dile geçirme Y. Bekir Yurdakul, “Van Gogh’u ğı “Ne mutlu ki, yazarlık özellikleri insa- de başladı. Kurumlaşması ise Cumhuri- gerçekten büyük emek istiyor. seveceksiniz!” ve “Böyle gider- ni özellikleriyle hep el ele giden, bu ko- yet döneminde oldu. Atatürk, devrimle- Çeviri, özel yayınevlerince günümüzde se…” başlıklı yazılarında, Asu- nuda bana da örnek olan Sevgili Adnan rini kökümüzün kaynaklarını araştıran ta- doruklara varmıştır. Reyna’nın Türkçe- man Portakal’ın büyük bir sanat- Binyazar’a” diye bana armağan ettiği- rih ve dilimizin kaynaklarını eylemsel kı- yi incelikleriyle kullanışına kitabı tanıktır. çının, çoğu yapıtlarının yer aldığı ni okuyunca belleğimde ilk tanıştığımız lan dil kurumlarını kurmakla başlatmıştır. Bu, onun direngen kişilik yapısına, iyi kurgulanmış / hazırlanmış bir gün canlandı. Dil, en başta toplumların birbiriyle gözünü dünyaya Türkçeyle açmasına sergiyle baş başa bıraktığı Van O anda yanılgının yerini kitabı bir an kaynaşmasını sağlar. Uluslararası bağ- özellikle çocukluğunda anneannesinin Gogh’un Yıldızları ile Behiç Ak’ın önce okuma isteği aldı. Oysa Reyna ki- lantı da çeviri yoluyla asıl amacına varır. Yahudice söylediklerini Türkçe yanıtla- yalnızca ceviz ağaçlarının değil, tabın “Teşhis ve karar” başlıklı ilk bölü- Dilin gücü şundan da bellidir ki 600 yıl masına da bağlanabilir. tüm bir hayatın sudan her geçen münde azınlık konusuna girmeyeceği- Farsçanın, Arapçanın etkisi altında kalıp Bu direnci iş alanında da gösteriyor. gün biraz daha uzağa savruluşu- ni açıklıyordu: gelişme gücünü yitiren dilimiz, Cumhu- Birçok yayınevinde, çalışmış, dersler ver- nu bilimsel veriler ışığında, çocuk- “Elli bir yaşında, büyük bir yayınevin- riyet ile kendi yolunu bulmaya koyuldu. miş, üniversitelerde yüksek lisans öğren- ların gözünden zarif dille anlattı- de çalışan, İstanbullu, Yahudi bir çeviri- Dilsel gelişime bağlı çeviri ise Tercü- cileri yetiştirmiş olmasına karşın işe ken- ğı Ayşe’nin Bulut Projesi’ni mer- edebiyat editörüyüm. me Bürosu’yla yetkin yazarlar bir araya disi başvurmamış, alanında yetkin kişi- ceğe alıyor. Son yılların gittikçe artan oranda kim- getirilerek kurumsallaştı. lerce üstleneceği görev ona önerilmiştir. Vitrindekiler, Emek Yurdakul’un lik ayrıştıran ve kapıştıran dünyasında Büro öncelikle klasiklerin basımına Bu direnci evin geçimini üstlenmenin hazırladığı Güncel ve Mustafa bunun da kimileri için ne anlama gelebi- başladı. Onun ardından da, bugün bile yanında babasını, anneannesini, annesini Başaran’ın hazırladığı Bulmaca leceği konusunda yaşım itibarıyla yete- değerinden bir şey yitirmeyen Tercüme yaşamı boyunca kendinden çok düşüne- ile de düşün trafiği sürüyor! rince tecrübeli, hatta şerbetli sayılırım. Dergisi’nin basımına geçildi. rek uğurlamıştır sonsuzluk dünyasına... n İyi okumalar... l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Tuncay Mollaveisoğlu l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Editör: Mehmet S. Aman l Sorumlu Müdür: Özgür Soyer l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: KITAP 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.