Katalog

Özdemir İnce’nin ‘Bütün Şiirleri’ne bir bakış! Bütün Şiirleri (Sia Kitap) beş cilt olarak yayımlanan Özdemir dünya kurma isteğini açıklayan bir poetik arzu ve İnce şiirinde günlük gözlemler, kesitler ve yaşama deneyimleri yönelimle şair gerçekliğe bakışını ortaya koyar. yoğunlukla dile gelir. Görmenin şiiri... Karşılaşıp gördüklerini Bu bağlamda tarih ve siyaset, insanlığın / toplumun yazar. İzlenimlerin şiiri (bir örnek, “kahve izlenimleri”, s. kendini gerçekleştirme alanı olarak karşımıza çıkar. 397, cilt 2)… İzlenimlerden yola çıkarak varoluşsal konu ve İnce’nin şiirinde tarih duygusu ve bilinci belirgindir. sorunların işlenmesi de söz konusudur. İşaret ettiği poetik ufuk, insanın şimdiden geçmişe ve geleceğe Şair, birçok yerde sözcüklerle bir dünya kurma, gerçekliği bakma olanaklarıyla birlikte içinde bulunduğu gerçekliği yeniden inşa etme isteğini ve çabasını dile getirir. Sözcükler, eleştirel bir tavırla kavrama ve eyleme yönelik varoluşsal ve etik şairin dünyayla ilişkisinin kurucu unsurlarıdır. Sözcüklerle bir nitelikli çağrısıyla da değerlidir. Söz konusu kesişme, kişinin içinde yer aldığı mekân, za- MUSTAFA GÜNAY man ve gerçeklikle birlikte dile getirilmesi demektir. İnsanın içi ile dış dünya İnce’nin şiirinde birbirinden ÖZDEMİR İNCE’NİN ŞİİRİNİN soyutlanarak ele alınmaz. Bu nedenle salt bir duygu ya BELİRGİN ÖZELLİKLERİ da düşünce şiiri değildir. Şiirde duygu, düşünce ve yaşa- Özdemir İnce’nin Bütün Şiirleri (Sia Kitap) beş cilt ola- ma deneyimleri birlikte dile gelir. rak yayımlandı. Bu yazıda İnce’nin şiirinin belirgin bazı Şiirin kaynağı yaşamdır. Yaşam derken de bireyin yaşamı özelliklerini ve poetik kaynaklarını ele almaya çalışacağım. ve deneyimleri temelinde insanlık tarihine ve özelde kendi İnce’nin şiiri toplumsal ve tarihsel gerçekliğin şiiri ol- halkının / toplumunun tarihine ilişkin bağları dikkat çeker. duğu gibi aynı zamanda bireyin şiiridir. Kişinin kendisiyle Elbette öznenin kendi kişisel tarihi, çocukluğu da şi- hesaplaşmaları, var olma mücadelesi, oluş süreci ve ken- irlerde önemli bir yer tutar. Geçmişe duyulan belirgin di benine / benliğine yönelik sorgulamalar şiirinin belir- bir ilgi söz konusudur. Bu ilgi doğum öncesi evreye ka- gin özelliklerinin başında gelir. dar uzanır. Şiirimizde bu temayı ilk işleyen şair Özdemir Kişinin kendisiyle ilgili hesaplaşmaları hem poetik İnce’dir sanırım. Ağustos 1936 adlı kitabına bakılabilir. hem de etik bir özellik taşır. Bu bağlamda sürdürülen mücadelenin ve ödenen bedellerin izlerini de görürüz. BİÇİMSEL ARAYIŞLAR, YENİLİKLER... İzler ve anımsamalar önemli yer tutar. Türk şiirinin en üretken şairlerden biri olan İnce, beş Geçmişten beslenen, geçmişe dayanan ama yüzü gelece- cilt olarak yayımlanan Bütün Şiirleri’nde de (Sia Kitap) ğe dönük bir şiirdir. Bu bağlamda şair bulunduğu yerden görüldüğü gibi, ele aldığı temalar, konular bakımından ve zamandan yeryüzüne dönük bir yaklaşım ortaya koyar. büyük bir çeşitlilik gösterir. İnce’nin şiirinde çağın tanıklığı ve eleştirisi de önemli Şiirlerinde kullandığı yöntem, teknik ve ifade araçları ba- bir yer tutar. Bu bağlamda söz konusu eleştiri ve tanıklık kımından da biçimsel arayışlar, yenilikler ortaya koymuştur. içinde yaşadığı toplumdan ve sorunlarından insanlığın ve Şiirini oluştururken edebi ve kültürel kaynaklardan ya- dünyanın sorunlarına doğru uzanır. rarlanması ve bunlara gönderimde bulunması da dikkat Kendi toplumunun ve tarihinin gerçeklerinden yola çıka- şımıza çıkar. “Bir Ana Heykeli” şiiri örnek olarak anılabilir. çeken bir husustur. Okurundan anlama ve öğrenme çaba- rak çağdaşlığa ve evrensel değerlere doğru bir çaba ve tutum Başka şairler, şiirler ve kimi edebiyatçılar da onun şiiri- sı bekleyen bir şiirdir. İnce’nin yazılarında olduğu kadar şiirlerinde de saptanabilir. nin kaynakları arasında yer alır. İnce’nin şiirinde şairin / şii- Kendi toplumun / ülkesinin sorunlarıyla olduğu kadar Onun şiirlerinde kendimize özgü olanla evrenselliğin / insanlı- rin yazgısını sorgulayan, bu konuda sorular soran bir yön de dünyanın / insanlığın sorunlarıyla da ilgilenen ve bunları şi- ğın poetik bir kavşakta karşılaşması ve buluşması söz konudur. sıkça görülür. irine dönüştüren İnce’nin şiirlerinin insan olmanın anlamı- İnce’nin en önemli şiir kaynaklarından başında tarih gelir. nı ve insan olma serüvenini de içeren yönleriyle şiirimizde ÖZDEMİR İNCE’NİN ŞİİRİNİN KAYNAKLARI Siyasetname ve Canyelekleri Tavandadır kitapları başta ol- önemli bir yeri olduğunu söyleyebiliriz. Özdemir İnce şiirinde tarihsellik / tarih kadar güncel- mak üzere şairin tarihten, tarihsel olandan beslenen bir şiiri Başka şairlerin ve şiir geleneklerinin izinde değil kendi lik de (zamanın sorunları ve olayları) dile gelir. Bu bağlam- geliştirdiği söylenebilir. açtığı, açmaya çalıştığı patikalarda yürüyen bir şair. Özde- da Nâzım’la bir benzerlikten söz edilebilir. “Yerçekimi” şi- Bütün Şiirleri’nin 5. ve son cildinde yer alan “Vedasız mir İnce’nin şiirinde tarih bilincinin ışığı parıldar. iri büyük şairin adını anmadan usta olarak gördüğünü ifade Son Söz” başlıklı yazısında tarihi “şiirin en önemli kaynak- Onun işaret ettiği poetik ufuk, insanın şimdiden geçmi- 1 eder. “Her gün ‘ustam’ diyebilmek isterdim sana.” larından biri” olarak gördüğünü açıklar. şe ve geleceğe bakma olanaklarıyla birlikte içinde bulundu- İnce’nin şiir kaynakları çeşitlidir. Resim, onun şiirinin kay- ğu gerçekliği eleştirel bir tavırla kavrama ve eyleme yönelik nakları arasında yer alır. Özellikle Ömer Kaleşi, Abidin Dino ‘ŞİİRLERİNDE ÖZNELLİKLE NESNELLİĞİN varoluşsal ve etik nitelikli çağrısıyla da değerlidir. n başta olmak üzere. Heykel sanatı da onun şiirinde yansımala- KESİŞMESİ DİKKAT ÇEKER!’ rını gösterir Jorgen Hausen Sorensen başta olmak üzere. Ay- Şiirlerde öznellikle nesnelliğin kesişmesi de dikkat çeken 1 Özdemir İnce, Bütün Şiirleri 1. Cilt, s. 301, Sia Kitap 2 rıca heykel imgesi de şiirinin kurucu unsurları arasında kar- bir olgudur. Bir örnek olarak “Yankı” adlı şiiri anılabilir. 2 Bütün Şiirleri 2. Cilt, “Yankı” şiiri, s. 10., Sia Kitap 6 12 Ekim 2023