Katalog

MERHABA SAMUEL PUFENDORF’TAN ntik Yunan düşüncesinin en ‘Doğal Hukuka Göre önemli isimlerinden Aristo- A teles, editörlüğünü Richard Sorabji’nin yaptığı Aristoteles’in Dönüşümü: Antik Şârihler ve Et- İnsanın ve Yurttaşın Ödevi’ kileri adlı incelemeyle kapağımız- da. MÖ. 1. yüzyıldan itibaren filo- Samuel Pufendorf’un doğal hukuk kavramını ve bu kavramın etik, zoflar Aristoteles’in çeşitli eserle- rine şerh yazmaya başlamışlardır. politika ve yönetim açısından içerimlerini incelediği Doğal Hukuka Göre Bu şerhler Aristotelesçi okul için- İnsanın ve Yurttaşın Ödevi (1673) adlı yapıtı Timaş Akademi (Çeviren: de kullanılmak üzere yazılmış olsa- Reha Kuldaşlı) tarafından yayımlandı. Bireylerin ve egemenlerin temel lar da bir yandan da Aristoteles’in düşüncelerini yeniden üretme- haklarını, ödevlerini ve sorumluluklarını insanın insanlığını ifade ye ve dönüştürmeye hizmet eder- eden “sosyallik” zemininde keşfe çıkan yapıt; etik, ödev ahlakı, siyaset ler. Aristoteles’in Dönüşümü de Aristoteles’in eserlerine şerh yazan felsefesi, hukuk ve insan hakları konularında modern tartışmaların şârihlerin öyküsünü ve bu şarihler zeminini hazırlaması açısından önem taşıyor. eliyle nasıl dönüştüğünü bütünlük- lü olarak ele alan bir inceleme. Dr. Merve Nur Yılmaz’ın yazısı... ödevler temelinde, ahlaka dayalı bir toplum- REHA KULDAŞLI Üçüncü sayfamızda, Samuel sallıkta görmüştür. Yine bu nedenle politika Pufendorf’un doğal hukuk Pufendorf’un görüşünde salt bir güç oyunu PUFENDORF’UN AVRUPASI kavramını etik, politika ve yönetim olmaktan ziyade etikle çok yakından ilişkili İnsanların birbirlerine karşı ödevleri, yurt- açısından incelediği Doğal Hukuka ve hatta onun bir uzantısı olarak görülebilir. taşlık ödevleri, uluslararası hukuk, hak ve so- Göre İnsanın ve Yurttaşın Ödevi- rumluluk ilişkileri vb. günümüzde üzerinde 1673 yapıtını incelediği yazısıyla ÖDEV KURAMI pek düşünmeden kabul ettiğimiz kavramlar- Reha Kuldaşlı yer alıyor. Pufendorf, insanların bir arada yaşaması- Feridun Andaç, “Anılarda Yaşam” dan birkaçıdır. Ancak bu kavramlar, özellikle nı doğal bir yasa olarak görür. İnsanın için- başlıklı yazısında, Rauf Orbay son beş yüzyılda yaşanan derin ve kanlı po- de bulunduğu koşulların işaret ettiği ve geç- (Cehennem Değirmeni: Siyasi litik çatışmalarla ortaya çıkan düşünsel ara- mişteki Aristotelesçi ve Thomasçı teleolojik Hatıralarım: 1-2), Osman Okyar ve yışların bir ürünü olup kökleri Samuel Pu- ve teolojik referanslardan ziyade rasyonel Mehmet Seyitdanlıoğlu (Atatürk, Okyar fendorf gibi Yeni Çağ düşünürlerinin zengin bir şekilde anlaşılıp keşfedilen bu yasa te- ve Çok Partili Türkiye: Fethi Okyar’ın entelektüel mirasına dayanır. melinde, karşılıklı haklara, sorumluluklara Anıları), Alpay Kabacalı (Talât Paşa’nın Samuel Pufendorf, 1632 yılında Saksonya’nın ve ödevlere dayalı bir kuram oluşturmuştur. Anıları) ve Gülten Dayıoğlu’nun (Yüzler küçük bir kasabası olan Dorfchemnitz’de Ödev, bir yasa kapsamındaki hak ve sorum- ve Sözler) yapıtlarını inceliyor. dünyaya gelmiş, Avrupa’daki Otuz Yıl luluğun gereği olan belirli bir eylem, davranış Ferda Fidan, Jean Giono’nun Savaşları’nın (1618-1648) gölgesinde, ye- veya tutum olarak anlaşılabilir. Pufendorf’a (30 Mart 1895 / 8 Ekim 1970) ni bir politik düzene gebe olan son derece göre bu ödevin içeriği mutlak olmayıp sos- kült yapıtı Eğlencesiz Bir Kral’ı çalkantılı bir dönemde yaşamıştır. yalliğin beraberinde getirdiği koşullara gö- merceğe alıyor. Dinsel ve politik çekişmelerin Avrupa ge- re belirlenir. Örneğin, egemenliğin temeli- Mustafa Günay, usta şair nelinde büyük bir yıkıma yol açtığı bu dönem, ni oluşturan hükmetme hakkı ve itaat ödevi, Özdemir İnce’nin 5 cilt olarak savaşın dehşetine kendi gözleriyle tanık olan tek ve mutlak bir yönetim biçimini ima etme- yayımlanan Bütün Şiirleri’ni Pufendorf’un yaşamını ve düşüncesini derin- diği gibi hükmetme hakkı da mutlak olarak inceliyor. “Görmenin şiiri... den etkileyerek daha sonraki felsefi arayışla- belirli kişilere veya gruplara sunulmamıştır. İzlenimlerin şiiri” olarak nitelediği rına katkıda bulunmuş ve Pufendorf’u savaş Hangisinin en uygun olacağı, sosyal ilişkiler Özdemir İnce şiirinin nirengi sonrasında ortaya çıkan etik ve politik zorlukların nasıl ele alınabilece- ve etkileşimler bağlamında belirlenir. noktalarını yorumluyor. ğini düşünmeye yöneltmiştir. Doğal Hukuka Göre İnsanın ve Yurttaşın Seza Özdemir, Dimitris Sotakis Bununla birlikte, egemenlik bölünmez olmalı, başka deyişle devlet da- ile gerçekte kim olduğunu itiraf Ödevi (Çeviren: Reha Kuldaşlı / Timaş Akademi) adlı yapıtının ana te- hilinde egemenden üstün veya egemene eşdeğer erkler bulunmamalıdır. etmeye en ufak cesareti olmayan ması olan doğal hukuk ve politika kuramı, böyle bir arayışın ürünüdür. Pufendorf’a göre bu, erkler çatışması yaratarak toplumsal yapıya zarar bir adamın hikâyesini anlattığı verecek ve insanın insanlığının temel niteliklerinden sosyalliği ortadan PUFENDORF, GROTIUS VE HOBBES! romanı Yarım Kalp’i konuşuyor. kaldırarak kaosla eşdeğer bir “doğa durumuna” davetiye çıkaracaktır. Pufendorf en önemli çalışmalarından olan doğal hukuk kuramını bü- İlkiz Kucur, Aslıhan Duman’ın yük ölçüde Hugo Grotius ve Thomas Hobbes’un kuramlarına atıfla ge- PUFENDORF’UN MİRASI mitolojilerdeki insan-hayvan- Pufendorf’un insanın Tanrı’ya karşı ödevi, kendisine karşı öde- liştirmiştir. Özellikle modern doğal hukuk kuramı ve toplum sözleşme- doğa ilişkisi destansı bir anlatımla si kavramının zeminini ortaya koyan Grotius’un De jure belli ac pasis vi, insanlığın gerektirdiği ortak ödevler, dil kullanımına ilişkin ödev, işlediği 8 öyküsünden oluşan ilk mülkiyet temelli ödevler, evlilik ve aile yaşamına ilişkin ödevler, ege- kitabı Gün Doğusundan Kopan (Savaş ve Barış Hukuku) yapıtından etkilenen Pufendorf, kültürel ve Hikâyeler’i tanıtıyor. dinsel farklılıklar ne olursa olsun tüm bireyler için geçerli ve bağlayıcı menlerin ödevleri ve yurttaşların ödevleri gibi çok çeşitli ödevleri in- Y. Bekir Yurdakul, Luis celediği Doğal Hukuka Göre İnsanın ve Yurttaşın Ödevi eseri, seküler olabilecek bir doğal hukuk anlayışını benimsemiş ve bu anlayışı savaş Sepúlveda’nın hayatın sıradanlığını ve barış hukukunun ötesinde, insanın sosyal ve gündelik yaşamının çok doğal hukuk ve ödev anlayışının yolunu açarak sonraki düşünürleri ve sorgularken doğayla dövüşmeden, tartışmalara yön vermesi bakımından da önemli bir temel yapıttır. çeşitli yönlerini kapsayacak bir şekilde genişletmiştir. onu herkesle paylaşarak Pufendorf, Hobbes karşısında ise daha eleştirel bir pozisyon almış- Özellikle Aydınlanma hareketinin en büyük düşünürlerinden Imma- yaşamanın değerini derinden nuel Kant, Pufendorf’un da ait olduğu Grotius geleneğini fazla esnek, tır. Hobbes’un toplum sözleşmesi bağlamında toplumların ve yönetim- duyumsattığını imlediği Yavaşlığın lerin kuruluşunda başlıca güdüler olarak insanın bencilliğine ve korku ampirik ve durumsal bularak eleştirmesine karşın, özerklik (otonomi), Önemini Anlayan Salyangozun kategorik yükümlülük gibi kavramlarının izleri, Samuel Pufendorf’un duygusuna yaptığı vurgunun önemini kabul etmekle birlikte, Hobbes’un Hikâyesi’ni merceğe alıyor. insan doğasına ilişkin karamsar görüşünü reddetmiş ve insanların sos- yolunu açtığı seküler tartışmalara doğru sürülebilir. Emek Yurdakul, Dori Hillestad Doğal Hukuka Göre İnsanın ve Yurttaşın Ödevi, arka planında “fel- yallik ve işbirliğine yönelik doğal bir eğilim taşıdığını savunmuştur. Butler’ın insan-hayvan arkadaşlığı Socialitas olarak kavramsallaştırdığı bu sosyallik ve işbirliği anla- sefi kanılarımızı metafizikte temellendirmek yerine insanın insanlığı- ve işbirliği teması üzerine na odaklanıp bu perspektiften felsefe yapabilir miyiz” sorusuna yanıt yışı Pufendorf’un doğal hukuk kuramının da zeminini oluşturur. kurulmuş çeviri serisini (Kayıp Hobbes’un otoriter perspektifinin aksine Pufendorf, bireylerin ve dev- arayarak sosyal bilimlerin gerçekten sosyal bir perspektiften yapıldı- Kurabiye Olayı, Gizemli Fare Olayı, ğı ilk yapıtlardan olması dolayısıyla, sosyal bilimciler için metodolo- letlerin doğal hukuktan doğan bazı hakları bulunduğunu ve bu hakların Gizli Şifre Olayı) değerlendiriyor. karşılıklı saygı gerektirdiğini öne sürmüştür. jik bir önem de taşımaktadır. Özellikle hukuk, siyaset bilimi, siyaset Vitrindekiler, Emek Yurdakul’un Başka bir deyişle Pufendorf, insanın zayıflıklarını kabul etmekle bera- felsefesi, uluslararası ilişkiler ve sosyoloji gibi disiplinlerle ilgilenen hazırladığı Güncel ve Mustafa ber, bu zayıflıkların yol açtığı olumsuzlukların çaresini karşılıklı hak ve herkesin kitaplığında bulunmasının faydalı olacağına inanıyorum. Başaran’ın hazırladığı Bulmaca ile n düşün trafiği sürüyor! l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Aslan Yıldız l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet KITAP gazetesinin ücretsiz ekidir.