Katalog

SOYLU OLMAYIŞINDAN SIZLANAN GENÇ Ilang parfümü getirmiş, ederi 3 ruble 50 kapik. Çok do- ÇEHOV’UN ACI İRONİK VARGILARI... kundu bu bana.” Soylu yazarların doğuştan bedavaya aldığı her şeyi, Sonraki yılarda güneye ve Avrupa’ya yapacağı seya- raznoçinets’ler [soyları karışık olanlar / orta sınıf] genç- hatlerden önce, Çehov ilk olarak 1889 yazında Lenin’in likleri pahasına satın alıyor. tam tersi yöne, siyasi suçluların sürgün yeri olan Pasifik Bir köylünün oğlu, eski tezgahtar, şarkıcı, liseli ve rüt- adası, Sahalin’e gitti. Üç aylık ziyaretindeki izlenimleri belere hürmet etme, rahiplerin elini öpme, başkalarının sonraki öykülerine yayılsa da, Sahalin’deki zor hayata dair düşüncelerine tapınma eğitimi almış, her ekmek parçası gözlemlerini 1893-94 yıllarına kadar yayımlamadı. Len- için teşekkür eden, defalarca kırbaçlanmış, derslere in bu gözlemlerin arka planını bilseydi, 6 Nolu Koğuş’u Resim: Osip Braz galoşsuz giden, kavga eden, hayvanlara eziyet eden, zengin büyük ihtimalle farklı bir gözle okurdu. derinliklerini bütün girdabıyla, yalın bir dille tasvir eden öykü akrabalarında yemek yemeyi sev- leri Batı edebiyatında önemli bir yer edindi. Günümüzde öykü en, hem Tanrı’ya hem de insan- sanatını onun tekniğini incelemeden anlamanın olanağı yok lara hiç sebep yokken, sırf ken- gibidir. Ama çok anlamlı bir şekilde, aynı yüzyılın Sovyet- di önemsizliğini bildiği için iki- yüzlülük eden bir genç hakkında Rus edebiyatında Çehov’un adı daha çok tiyatrodaki etkisiyle, bir hikâye yazın bu gencin nasıl aydın orta sınıfın buhranlarını anlattığı kabul edilen piyesleri- kendini sıkıp damla damla bir yle, peş peşe gelen Martı, Vanya Dayı, Üç Kızkardeşler ve köle çıkarttığını ve enfes bir sa- Vişne Bahçesi’yle yerleşmiştir. Çehov’un düzyazısında devrim bah vakti uyanınca damarlarında edebiyatına hizmet edecek bir şey yok gibidir. akan şeyin bir köle kanı değil 1901’de Çehov, Tolstoy ve Gorki sağlıklarını toparla- de, gerçek insan kanı olduğunu mak için gittikleri Yalta’da buluşmuştu. Burada Tolstoy’la Çizimler: Matt Mccann hissettiğini yazın...” çekilen fotoğraflarda Çehov’un elleri kavuşmuştur, diz- Yirmi dokuz yaşındaki yazarın inden destek alır. Genç Gorki’yse ayakta, elini beline bu uzun, kendi soylu olmayışından yaslamış olarak durur, iki yazardan kendini ayırır. ÖYKÜ SANATINI ÇEHOV’UN İNSAN sızlanan ve neredeyse Raskolnikov’un ağzından çıkmış gibi Gerçekten de, üç yıl sonra, Çehov’un beklenmedik bir RUHUNUN DERİNLİKLERİNİ YALIN DİLLE duran sözleri, Rusya’nın geleceğini değiştirecek devrimcilerin şekilde, erken ölmesi ve Tolstoy’un dindar anarşizmde ısrar TASVİR EDEN TEKNİĞİNİ İNCELEMEDEN ortaya çıktığı bir dönemde söylediğini düşünmek şaşırtıcıdır. ANLAMANIN OLANAĞI YOK GİBİDİR! etmesi, edebiyat sahnesini Gorki’ye bırakacaktır. Ama sonraki birkaç yılda Çehov’un edebiyatı adım adım 9 Aralık 1890’da yine Suvorin’e, Sahalin’den sonraki Hong Çehov ölmeseydi, Çar III. Aleksandr Tolstoy’u din- değişmesinin kendiliğinden olmadığını söylemek gerekir. leseydi, Lenin’le 1908’de Capri’deki satranç masasının Kong ziyaretinden deniz yoluyla, Singapur, Hindistan, Say- Bunda Suvorin’in hayatı boyunca sürecek maddi ve mane- lon, Kızıldeniz, Mısır, Çanakkale, İstanbul ve Odessa’dan başında Çehov da olacak mıydı? Küçük bir olasılık, ama vi desteği rol oynamıştır. geçerek dönerken yazdığı bir mektup emperyalizm konusun- yeni Rusya’yı Çehov’un gözünden görmek kaçırılmış Suvorin sadece yazdıklarını yayımlamakla kalmamış, ayrıca da Lenin’den çok farklı düşündüğünü gösteriyor: büyük bir fırsattır ve ancak onun gibi hekim-yazar olan sağlığı kötüleşen yazarı Petersburg’da ve Yalta’daki mülk “.. mükemmel yollar, atlı tramvaylar, tepeye uzanan Bulgakov’un gelişiyle telafisi olacaktır. n lerinde ağırlamış ve sonra Çehov’un Yasnaya Polyana’sı olacak bir demiryolu, müzeler, botanik bahçeleri; olan Melihovo evini almasına yardımcı olmuştur. nereye baksanız, her yerde İngilizlerin çalışanlarına karşı en içten ilgisini görüyor- EMPERYALİZM KONUSUNDA LENİN’DEN sunuz, denizciler için bir kulüp bile var. Rus ÇOK FARKLI DÜŞÜNÜYORDU! yol arkadaşlarımın İngilizleri yerlileri sö- Çehov’un Tolstoy’u (ona göre her şeyi doğuştan be- mürüyorlar diye eleştirdiğini işitince kafam davaya alan bir yazarı) görmeye ancak Melihovo’ya karıştı. Evet, diye düşündüm kendi kendime, yerleştikten sonra, 1895’te gitmiş olmasının arka planında böyle bir his de olsa gerek. İngilizler Çinlileri, Sepoyları, Hintlileri sö- Çünkü yukarıdaki mektubun sonunda Çehov’un acı mürüyor, ama karşılığından onlara yolları, ironisini ve böyle hislere kapıldığını gösteren bir kısım su kanallarını, müzeleri, Hıristiyanlığı veri- vardır: “Moskova’da şair Palmin diye biri var, çok cim- yor, peki ya siz? Siz de sömürüyorsunuz, ama ri bir adamdır. Geçenlerde başını vurmuş, ben de tedavi siz ne veriyorsunuz?” ettim. Bugün, muayeneye gelirken bana gerçek bir Ilang- Yirminci yüzyılda Çehov’un insan ruhunun 12 14 Temmuz 2022