Katalog

PROF. DR. FİRDEVS GÜMÜŞOĞLU’NDAN ‘SAMUEL NOAH KRAMER’DEN MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ’A ÇİVİYAZILI MEKTUPLAR’ İki bilim insanının dostluk hikâyesi İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde 33 yıl boyunca, dünyanın sayılı Sumer ve Hitit uzmanı tarafından büyük ilgi gören ve akademik bir ortama dönüşen Çiviyazılı Tabletler Arşivi çalışmalarını sürdüren Muazzez İlmiye Çığ ve Hatice Kızılyay için 1930’lu yıllardan başlayarak bu arşivde çalışmak üzere onbir kez İstanbul’a gelen Prof. Samuel Noah Kramer’in ayrı bir yeri vardır. Çığ, 1951’den Kramer’in yaşamının sonuna dek onunla düşünce alışverişini sürdürür. Prof. Dr. Firdevs Gümüşoğlu’nun, Çığ’ın arşivinde yer alan Kramer’in mektuplarına ve Çığ’la yaptığı görüşmelere dayanarak hazırladığı Çiviyazılı Mektuplar (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları) bu iki bilim insanının dostluk hikâyesidir. HİKMET ÇİÇEK ‘SÜMER’ DEĞİL ‘SUMER’ Mimar Sinan Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üye- si Prof. Dr. Firdevs Gümüşoğlu’nun ye- ni kitabı Çiviyazılı Mektuplar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları tarafından ya- yımlandı. Türkiye’de Sumeroloji çalışmaları denin- ce akla ilk gelen ilk isim “Sumer Kraliçe- si” Muazzez İlmiye Çığ’dır. Çığ’ın 100’ü aş- kın ulusal ve uluslararası alanda yayımlan- mış makalesi, Türkçe yayımlanmış 30 kita- bı ve bir kitap çevirisi, 100’e yakın konfe- rans ve bildirisi bulunmaktadır. Gümüşoğlu’nun Çiviyazılı Mektuplar kita- bının daha başında yeni bir şey öğreniyoruz. Neden “Sümer” değil de “Sumer”? Çünkü Sumer dilinde sesli harfler yok. Çiviyazıla- rında da “ü” harfi yok! Prof. Dr. Firdevs Gümüşoğlu’nun, Mu- kilometre taşları olduğu ele alınmaktadır. Çiviyazılı Mektuplar, bir yanıyla da söz DOSTLUKLARINI VE BİLİMSEL azzez İlmiye Çığ’ın arşivinde yer alan, konusu tarihsel arka planın yarattığı bi- Dördüncü bölüm, Prof. Samuel Noah ÜRETİMLERİNİ BESLEYEN dünyanın en önemli Sumer edebiya- limsel iklimi ele almaktadır. Kramer’in yaşam öyküsü, Çığ’la kesişen TARİHSEL ARKA PLAN tı uzmanlarından Prof. Samuel Noah Öte yandan 1940’tan 1973 yılına dek yaşamları eşliğinde, 1951’den 1990’da Gümüşoğlu ise düşüncelerini şu sözler- Kramer’in mektuplarına ve Çığ’la yaptığı İstanbul Arkeoloji Müzeleri Çiviyazılı Kramer’in ölümüne dek süren dostlukla- le ifade ediyor: görüşmelere dayanarak hazırladığı Çiviya- Tabletler Arşivi’nde görev yapan Çığ’ın rı üzerinden anlatılmaktadır. Ayrıca her “Çığ’ın yaşamını etkileyen Alman hocala- zılı Mektuplar, bu iki bilim insanının dost- ve 1930’dan itibaren arşivde çalışmak iki bilim insanının yazışmalarının niteliği rın başında Prof. Benno Landsberger, Prof. luk hikâyesidir. Hans G. Güterbock, Prof. F. Rudolph Kra- için 11 kez ABD’den İstanbul’a gelen analiz edilmektedir. Prof. Kramer’in yaşam öyküsüne odak- us ve Prof. Samuel Noah Kramer gelir… ÇIĞ: ‘FİRDEVS GÜMÜŞOĞLU, lanmaktadır. UYGARLIK TARİHİNİN İLKLERİ Bu kitapta yer verdiğimiz Çığ ile Sumer ede- BİR ÖLÜYÜ DİRİLTTİ’ Bunun yanı sıra her iki bilim insanının Sonuç olarak bu kitap, birbiriyle ilişki- biyatı uzmanı Prof. Samuel Noah Kramer’in Çığ, bu kitaba yazdığı önsözde şöyle birlikte yaptıkları çalışmaların, çekince- siz gibi duran kişilerden Osman Hamdi dostluklarının niteliğini ortaya koyan mek- yazıyor: tuplar son derece önemlidir. siz paylaşımlarının, dayanışmalarının ve Bey’i, Atatürk’ü, Çığ’ın hocaları Prof. B. “Bu kitapla birlikte Prof. Dr. Firdevs sevinçlerinin de izi sürülmektedir. Prof. Landsberger ve Prof. H. G. Güterbock’u, Söz konusu mektuplar farklı coğrafyalar- Gümüşoğlu, bir ölüyü diriltti!... Bu arşiv- da doğan, farklı kültürlerde yetişen bu iki Kramer, Çığ ve Kızılyay’ın müzedeki iş- Prof. F. R. Kraus’u, Prof. Samuel Noah de görevli olduğum 33 yıl boyunca, tablet- birliğine hemen her eserinde değinir.” Kramer’i, Muazzez İlmiye Çığ’ı ve Hati- bilim insanının 40 yıl boyunca dost olmala- lerin tasnifiyle eş zamanlı olarak, en az 3 rını sağlayan, kişisel özelliklerinin yanı sı- Kitabın ilk bölümünde, Sumer uygarlığı ce Kızılyay’ı uygarlık tarihinin “ilk”lerine bin tabletin kopyasını yaptık. yaptıkları katkılar nedeniyle yan yana ge- ra, Sumer metinlerini anlama, kopyalama, tanıtılmakta, ardından çiviyazılarının okun- Bununla da yetinmeyip aynı zamanda ulu- masının kısa tarihçesi yer almaktadır. tirmektedir. yayınlama ve toplumla buluşturma tutkula- sal ve uluslararası yayına imza attık. Bu za- rını göstermektedir. İkinci bölümde Osmanlı Çığ’ın şu sözleri önemlidir: man zarfında yabancı bilim insanlarıyla da İmparatorluğu’nun son yüzyılında Os- “Prof. Samuel Noah Kramer yaşamım- Bununla birlikte Çığ’ın ve Kramer’in dost- çok sayıda ortak makale yayınladım ve bir- luklarını ve bilimsel üretimlerini besleyen man Hamdi Bey’in çabasıyla çıkarılan Es- da önemli bir yer tuttu. 1950’den itibaren likte sekiz kitap yazdık… ki Eserler Nizamnamesi (1883) başlık- Sumer edebi metinleriyle ilgili çalışma- tarihsel bir arka plan olduğu da açıktır. Gümüşoğlu’nun bu eseri, Çiviyazılı lı yasanın ülkemize kazandırdığı eserlere, larına katıldım. Bu kitapta yer alan Prof. Tabletler Arşivi’nde yabancı bilim insan- ATATÜRK, FAŞİZMDEN Çığ’ın İstanbul Arkeoloji Müzeleri Çiviya- Kramer’le yazışmalarım da bu ortamda larıyla yaptığımız bu çalışmaları ortaya KAÇANLARI KUCAKLADI zılı Tabletler Arşivi’ndeki çalışmaları üze- doğdu, bilimsel üretimimiz dayanışmaya koyduğu için beni çok mutlu etti. Bu kişi- Atatürk’ün arkeolojik kazılara özel bir rinden değinilmektedir. ve dostluğa dönüştü. lerden, Prof. Samuel Noah Kramer yaşa- Üçüncü bölümde ise Çığ’ın yaşam öy- Kitapta yer alan bu mektuplar da söz önem vermesi, dahası Dil ve Tarih-Coğ- mımda önemli bir yer tuttu. rafya Fakültesi’nin açılmasına öncülük et- küsüne kısaca değinilmekte, DTCF’de Su- konusu bilimsel üretimin birer kanıtıdır. Bu kitapta yer alan Prof. Kramer’le ya- mesi ve 1930’ların başlarından itibaren meroloji ve Hititoloji bölümlerinde Alman Sonuç olarak bu kitap, bilim insanları- zışmalarım da bu ortamda doğdu, bilimsel Almanya’da faşizmin hedefindeki alanla- hocaların ve müzede tablet arşivinde Samu- nın dayanışmalarının hangi tarihsel kök- üretimimiz dayanışmaya ve dostluğa dö- rında en iyi bilim insanlarını ülkemize da- el Noah Kraus’un çalışmaya başlamasının, lerden beslendiğini ortaya koyarak, arşiv- nüştü. Kitapta yer alan bu mektuplar da söz veti, Türkiye arkeolojisinin ve bilim tarihi- Muazzez İlmiye Çığ ve Hatice Kızılyay gibi de ölü gibi duran mektuplara ve belgelere konusu bilimsel üretimin birer kanıtıdır.” nin köşetaşlarını oluşturmaktadır. çiviyazıları uzmanlarının yetişme sürecinde can suyu vermektedir.” n 4 10 Mart 2022