Katalog

En güzel dil, ‘Çocukça’! Bir farkındalıkla uzun bir süre, başta oğlu olmak üzere çocukları izler. Onların neleri nasıl gördüğünü anlamaya, duyarlıklarına yaklaşmaya çalışır. Sonunda işte Çocukça çıkar gelir. “Çocukça”yı da ona kardeş kıldığı “Eksik Alfabe”yi de çocuklar “yazdırmış”tır Süreyya Berfe’ye. Ve “büyükleri şaşırtan akıllarına, hiç ama hiç kararmamasını dilediği yüreklerine” teşekkür eder çocukların... uzuneşeği dağlar.// Biz, bir apartman Y. BEKİR YURDAKUL dairesinde oturuyoruz/ oyuncak asker- lerim, tanklarım var.// Savaş oyunu oy- üreyya Berfe’yle tanışsınız, arka- nuyorum/ kendi kendime oynuyorum.” daşsınız değil mi? Sözüm çocuk- İşte kendimiz gibi yalnızlığın pençe- Slara değil çünkü onlar bilirler Sü- sine terk ettiğimiz çocuklarımızı söy- reyya abilerini / amcalarını; Süreyya Ber- lerken de Süreyya Berfe, hem hapis- fe de onları bilir hem de epey yakından hanelere çevirdiğimiz kent yaşamları- tanır, arkadaşıdır bütün çocukların. mıza hem bitmeyen savaşlara yöne- Benim bu büyük şiirle, Türkçemizde lik derin eleştiriler yükler satırlarına ço- çocuklar için yazılmış çok başarılı şiir- cukların gözünden, dilinden. Bilmece- lerle tanışıklığım da kırk yıl ötelere va- ler, Bilememeceler’de insanın ve do- rır. Çocukça’nın Can Yayınları Kardeş ğanın dillerini anımsatır “Dünyayı Sevi- Kitaplar dizisinden Emre Senan’ın re- yorum” çığlığının örtsün / bitirsin iste- simleriyle 1981’de çıkan ilk baskısın- diği savaşın şiirinin ardından. dan yükselen ışığı onca zamandır se- vinçle taşırım içimde. BAŞKA TÜRLÜ BİR ALFABE Ülkemizde çocuklar için şiirin geçmişi Belki de o, dillerden söz açmaları ta- yüz yıl öteye uzansa da manzum anlatıla- şımıştır Süreyya Berfe’yi alfabenin ka- rı, öğretici ya da düşünce / inanç temelli tarına. Eksik Alfabe’de yine çocukların varsıldır çocuk yazını bahçemiz. mız) Çocukça çıkar gelir. Çocukça’yı da metinleri bir yana bırakırsak Dağlarca’nın dünyasında gezer inceden bir çağıltıyla. ona kardeş kıldığı Eksik Alfabe’yi de ço- açtığı kapıdan geçmiştir İsmail Uyaroğ- Sonra alır çocukları, hayal kurmanın, BERFE’NİN ŞİİRLE YOLCULUĞU cuklar “yazdırmış”tır Berfe’ye. Ve “bü- lu, Ali Püsküllüoğlu, Yalvaç Ural, Refik yazmanın, çizmenin sevinciyle yakın uzak İlk şiiri 1962’de yayımlanmıştır, ilk yükleri şaşırtan akıllarına, hiç ama hiç ka- Durbaş, Sennur Sezer, Abdülkadir Bu- komşumuz, yeryüzünün öteki canlılarıy- şiir kitabı Gün Ola 1969’da. Şiirde alt- rarmamasını dilediği yüreklerine” teşek- dak, Abdülkadir Bulut, Mustafa Ruhi Şi- la tanıştırır. Ağustosböceğini de söyler mış yılı geride bırakmıştır 1960 ku- kür eder çocukların. rin... ve elbette Süreyya Berfe. cırcırböceğini de. Salyangozdan da açar şağının bu büyük emekçisi. Biri top- Bu alanda son kırk yılda alınan yol- sözü sümüklüböcekten de... lu, biri seçme şiirler; on üç şiir kita- SEVGİ VE ARKADAŞLIK ların kilometre taşı yazın emekçilerinin Eksik Alfabe’nin daha ilk sayfala- bı sunmuştur hepimize. Kasaba şii- Çocuklardan el almanın hazzı ve in- adlarını saymaya sayfamız el vermez. rında kendimi, yıllar önce dostlarım- riyle TMTF Kültür Yarışması birinci- celiğiyle onların o sahici, varsıl, sevgi Belki şunu belirtmek la “İsim Şehir, Dağ Nehir...” oynar- lik; Şiir Çalışmaları’yla Cemal Süre- dolu dünyasını taşır şiirlerine aynı in- yerinde olur: Şiir tü- ken buldum. Oraya, “Hayvan” bölüm- ya, Nabiga’yla Behçet Necatigil, Seni celikle, aynı sevgi dolu gülümseyişler- ründe de epeyce cesi de olan o oyuna da inceden bir Seviyorum’la Orhon Murat Arıburnu, le, aynı sorgulayıcı yaklaşımlarla... göndermeyle neredeyse bütün hayvan Çıkrık’la Ceyhun Atuf Kansu, Seferis Okulu çıkarır sahneye ilkin ve arka- dostları birer ikişer çıkarır sahneye. ile Üvez kitabıyla 2011 Melih Cevdet daşlığı elbette; doğa sevgisini, insanı, Sahi bilir misiniz örneğin “taşçalan”ı, Anday Şiir Ödülleri’ni kazanmıştır. barışı... Anne sevgisini, babanın evde Zaman zaman “çocuk şiiri” yazmayı da oluşunu, dayanışmayı... Uykuyu söy- “yağmurcun”u, “nektaremen”i, “okapi”yi, istemiştir. Yazmıştır da... Gelin görün ki ler, düşlerimizi anımsatır. “batağan”ı, “nilgiri languru”yu, “mara”yı, çoğunu beğenip yayımlamamıştır. Çalı- Ekmekten açınca sözü, uçurtmanın “mustang”ı, “ay-ay”ı, “toy”u... şa didine geldiği noktada şöyle seslenir ipini sıkı sıkı kavrayan, saklambaç oy- İçine küçük öykülerin saklandığı şi- çocuklara: “Çocuk şiiri nasıl yazılır, na- nayan eller düşer aklına... Çocukların irli bilmeceli, yer yer masalsı bir yolcu- sıl yazılmalı diye düşünürken bana siz- sevdiklerini, ürktüklerini, korkutan ça- luktur bu. Hepsi, her satırı, her sözcü- ler yardımcı oldunuz, yol gösterdiniz.” tışmaları, kavgayı, savaşları dile getirir. ğü, her imgesi çocukların sahici dünya- Sözlerini şöyle sürdürür: “Sizlerle bir- Büyüklerin kendilerini gönüllüce sından, düşlerinden, uykularından, gü- likte ders çalışmak kolaydır, oyun oy- hapsettikleri anlamsız dünyalarını... lüşlerinden... Bana kalırsa asıl diyece- namak kolaydır, gülmek, söylemek Sorar, sorgular, anlamaya çabalar. O ğini de sona saklamış, zürafaya söylet- kolaydır. Sizlerle anlaşmak da ko- da şaşırır tıpkı çocuklar gibi, koca ko- miştir: “Ben böyle çok güzelim, güzelim laydır. Ama sizlere yazmak ya da ca insanların anlamadıkları işlere... çünkü ben benim.” Berfe, “Eksik Alfabe sizler için yazmak zordur. Hem de Bütün çocuklar bilir, sorarsanız söy- Masalı”yla bitiriyor yapıtını. Aslında bitir- çok zordur.” lerler de büyüklerin oyununun olmadı- miyor, son sözü “Masalı dilediğiniz gibi Bu farkındalıkla uzun bir süre, ğını. Ne ki bir biz büyükler farkında de- bitirin” seslenişiyle yine bize bırakıyor. n başta oğlu olmak üzere, çocuk- ğilizdir bu yalnızlığın. Sözün burasında ları izler. Onların neleri nasıl gör- vaktidir Berfe’nin, hiç değilse bir şiiri- Çocukça (54 s. / 9+), Eksik Alfabe düğünü anlamaya, duyarlıklarına ni, Oyun’u anımsamanın: “Saklamba- (92 s. / 6+) / Süreyya Berfe / Resim- yaklaşmaya çalışır. Sonunda işte cı bulutlar oynuyor/ koşmacayı yaprak- leyen: Burcu Yılmaz / YKY Doğan (kırk yıl sonra yeniden kucakladığı- lar.// Elim sendeyi arkadaşım oynuyor/ Kardeş Kitaplığı / 2021. 10 Mart 2022 14 Çizim: BURCU YILMAZ