Katalog

yansıtan şiiridir. Şiirdeki “:.. ve Egemen ki “anlatımcı” diyebileceğimiz şiirleri- Berköz evine döner” dizesi Berköz’ün “ev- nin ilk örnekleri gibi. Ayrıca önemli bir ci” bir şair olduğunun da simgesi gibidir. deneyim (köy yaşantısı ve köy öğret- menliği) geçirmiş olan şairin artık dün- MEMET FUAT: “BİÇİMSEL yaya nasıl baktığının da tanığı. İNCELİKLERİ TOPLUMSALCI Köyle ilgili şiirindeki “kara güneş” ni- ŞİİRE ÖZGÜNCE TAŞIDI’ telemesi de dikkate değer. Daha sonraki Üç şiir kitabından sonra Berköz’ün şi- bölümlerden biri olan “Ereğli Dörtleme- iri nasıl değerlendiriliyor? si” ise çok önceki geçmişe bir bakışın şi- Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi adlı seç- irlerinden oluşuyor. İlginçtir; şiirlerden kisinde Memet Fuat şöyle değerlendi- birinin adı “Güneş Sevinci”… riyor: “Şiire İkinci Yeni’nin etkisi altında BERKÖZ: “ŞİİR YAZMASAM başladı. 1960’ların ortalarında Nâzım YAŞAMAK KOLAY” Hikmet’in cezaevi şiirlerinin yayımlan- “Bölünmüş Usun Uykusu” bölümünde- masıyla bir kez daha öne çıkan toplum- ki “İyi ki Fesleğenim Var” başlıklı şiirde salcı şiire yönelirken, başlangıç döne- “Ben ne coşkular yaşayıp/ Ben ne umut- minde edindiği iç biçimsel incelikleri lar tüketip/ Ben ne şiirler yazamayıp” di- dönem şiirlerinde imge ne denli belirle- ‘YALNIZLIK TANIMLARI’NIN toplumsalcı şiire taşıması ona tatlı bir öz- zelerinde kendi kendine bir gönderme yap- yici olsa da, görece daha yalın ve deği- GENEL ÖZELLİĞİ SÖYLEYİŞ günlük kazandırdı.” mış: “Şiir yazmasam yaşamak kolay”… şik bir lirizmi içinde barındıran bir şiirle BİÇİMİNDEKİ DEĞİŞİKLİK! Bu arada söylemeden geçemeyeceğim; dikkat çekmeye başlamıştı. Yalnızlık Tanımları, özlenen ve uzun ATAOL BEHRAMAOĞLU: Berközlerin kedi sevgisi de Berköz’ün şi- Evinden, içinden, iç doğasından vaz- bir aradan sonra, üstelik beklenmedik bir “SİMGECİ VE İZLENİMCİ irlerinde kendini belli ediyor! geçmeyen; yaşanan kırılgan bir gözlemci anda karşılaşılan bir dost karşısındaki se- ŞİİRİYLE AYDIN ARAYIŞLARINI Berköz, Nisan 2019 tarihli “Geleme- olarak kendi ben’iyle dönüştürüp farklı vinç ve şaşkınlık gibi. “Nerelerdeydin? İÇTENLİKLE YANSITTI” yen” başlıklı şiirinde geldiği yeri şöyle ta- bir şiirsel zemine sıçratan bir şiirle kar- Neler yaptın?” sorusuna yanıt ise kitapta- Şairin kuşakdaşı Ataol Behramoğlu nımlıyor: “Düşler arasında dalgalana/ şılaşılmıştı. ki şiirler. Büyük Türk Şiiri Antolojisi (Cilt 2) ad- Dalgalana sözcük avında kalemim”… Kendi ‘yalnızlıkları’ her şeyin önün- Şiirlerin genel özeliği ise Berköz’ün bil- lı seçkisinde şu değerlendirmelerde bu- 2018-2019 tarihli, “Yaşam Öyküsü” deydi. ‘Çocukluğunun ezik türküsü’nü dik şiirlerindeki söyleyiş biçimindeki de- lunuyor: başlıklı şiirine ise alçakgönüllülükle soru- kendi odasında yeniden dillendiriyordu. ğişiklik bence. “1960’lı yıllarda şiir yazan kuşağın yor: “Yürüdüm onca yol/ Kaldı mı izim// Doğanın yalınlığı, müziği; Doğu’da Berköz’ün bildik şiiri: Kısa, zaman za- İkinci Yeniye en yakın şairlerinden. Kalsaydı izim”… yaşanan hayatın acımasızlığı onun şe- man tek sözcüklü dizeler; bilinç akışını ya Kırık ve kesik kesik vurgulu simgeci ve Yalnızlık Tanımları için daha pek çok hir merkezli bireyselleşmesiyle çarpıştığı da kendi kendine konuşur gibilik, sanki izlenimci özellikler taşıyan bir şiiri var. şey söylenebilir. Söylenmeli de… Benden noktada beliren büyülü dizeler olacaktı.” doldurulması istenen ve sözcükler arasın- Bu söyleyiş onu, önceki kuşaklardan en bu kadar… Daha sonra, genç kuşağın günümüz da kalan boşluklar; zaman zaman serbest çok Necatigil’le yakınlaştırıyor. Alçak Bir şairin kitap adlarının dökümü ya da düşünce akımları ve dilbilimsel anlayış- nazmın olanaklarından yararlanan dize is- sesli, kırık bir konuşma tonu… “kitapyaşamöyküsü” o şairin şiiri konu- ları doğrultusunda yaptıkları değerlendir- tifleri (örneğin “Beyaza Kaçan” başlık- İlhan Berk ve Turgut Uyar etkilerinin sunda, şiir dünyası konusunda fikir vere- meler de var: lı şiir)... Kitapta yer alan 1980’lerden son- de gözlemlendiği şiirinde, bir aydının bu- bilir gibi gelir bana: Yücel Kayıran’ın Kritiğin Toprağın- ra yazılmış şiirlerde bu özellikler yok de- nalımlarını, arayışlarını içtenlikle yansıt- Çin askeri ah devran, yalnızlıklar… yal- da / Türk Şiirine Felsefeyle Bakmak ad- necek kadar az. maya çaba göstermesi bu şiirlerin içerik- nızlıklar, bu kitapta sen nerdesin, yalnız lı kitabında “Egemen Berköz’ün Şiiri Berköz geçmişteki yaşantısına, o zama- sel bakıdan önemli bir özelliği.” ve birlikte, unutma, yalnızlık tanımları… İçin Prologomena” başlıklı yazısı, Me- nın anılarına vefalı. Yalnızlık Tanımları’nın Özür: Yakından tanıdığım, kuşakdaşım, tin Cengiz’in Eleştirel Çağdaş Büyük ORHAN KAHYAOĞLU: “68’den” başlığını taşıyan ilk bölümü bunun arkadaşım, “benim şairim” dediklerim- Türk Şiiri Antolojisi’ndeki “Egemen Ber- tanığı. Bu bölümde yer alan dört şiir “Ala- “EVİNDEN, İÇİNDEN den biri Berköz. köz Şiiri Üzerine” başlıklı değerlendir- turka Bir Şarkıyı Dinlerken Küçük Bir Şiir”, ŞİİRLERİNDE ‘YALNIZLIKLARI’ Yazdığım yazı bu yüzden bilimsel, HER ŞEYİN ÖNÜNDEYDİ’ mesi gibi. “Alaturka Bir Şarkı Dinledikten Sonra Kü- nesnel, kuramsal olamayıp ancak öz- Sonraki kuşaktan Orhan (Yalnızlık Tanımları’nın sonunda bun- çük Bir Şiir”, “Askerlik Dönüşü Yazılmış- nel olabilirdi. Başka türlüsü elimden de Kâhyaoğlu’nun değerlendirmesi şöyle: lardan ve başka değerlendirmelerden tır”, “Köyü Özleyenin Yazdığı Şiirdir”… gelmeyeceği, içimden de gelmeyeceği “1959’da yayınlamaya başladığı ilk alıntılar var.) Bu şiirler Berköz’ün 1980’lerden sonra- için… affola! n HÜLYA SENDAY ÖZDAMAR’DAN ‘OYUNLAR: DANTE - AKLA VE EMEĞE ÇAĞRI - EMEĞİN SESİ - SOKAĞIN VİCDANI’ Dante ve akıl çağına çağrı! Yazar Hülya Senday Özdamar’ın Oyunlar (Öteki Yayınları) isimli kitabı, Dante Akla ve Erdeme Çağrı, Emeğin Sesi ve Sokağın Vicdanı üç önemli tiyatro eseri bölümlerinden oluşuyor. reken değeri bulmadığını ve uygulamasının ya- şiddete dönüş- ADİL BAŞOĞUL pılmamasının insanlığı düşürdüğü zor durumu meyen yapısı- anlatıyor, çıkış yollarının ipuçlarını sunuyor. nı vurguluyor. ante Akla ve Erdeme Çağrı, Eme- Özdamar, ikinci bölümdeki “Emeğin Se- Polisin sek- ğin Sesi ve Sokağın Vicdanı adlı üç si” tiyatro eserinde yakın tarihte yaşanan, ter ve aşı- D önemli tiyatro eseri bölümlerinden 301 madencimizin göçük altında yaşamını rı güç kullanan oluşan Oyunlar (Öteki Yayınları) isimli ki- Çizim: DAVID LEVINE yitirdiği acı olayı anlatıyor. tutumunu eleşti- tabında, Dante’nin İlahi Komedya eserinden Neden, nasıl, niçin böyle olduğunu, med- riyor. Kendinden görevli palalıların masum yola çıkan Hülya Senday Özdamar, insanlık yanın ve idarenin yanlış tutumunu sorgulatı- üç genci öldürmelerini anlatıyor. Sonunu da için akıl ve erdemin önemini irdeliyor. yor ve tespitlerini Ahmed Arif’in “Vay Kur- Yaşar Kemal’in “Merhaba” şiiriyle güzel- Daha da önemlisi bireysel ve toplumsal ban” şiiri ile bütünlüyor. lik, iyilik ve umudun çözüm olduğunu vur- yaşama uygulama zorluklarını nasıl aşaca- ğımızın ipuçlarını uygulanabilir bir tiyatro Yazar son bölümdeki “Sokağın Vicda- gulayarak bağlıyor. nı” tiyatro eserinde, yakın tarihte yaşadı- Bu tiyatro oyunları kahramanlarını arıyor. eseriyle aktarıyor. ğımız ülkemiz tarihine de damgasını vuran Umarım tiyatrocu dostlar bu esere kayıtsız Yeniden doğuşun, aklın, bilimin, felsefenin ve erdemin ülkemizde ve dünyada olması ge- Gezi Direnişi’ni işliyor. Direnişin barışçıl ve kalmayıp sahneye koyarlar. n 10 10 Mart 2022