Katalog

Volga’nın Mallarmé’si, Gennadi Aygi Nâzım Hikmet ve Boris Pasternak’ın “manevi oğul” sayıp titizlikle koruduğu, dünyanın en önemli şair ve eleştirmenlerinin “yeni, şiir sanatı cephesinde devrimci ve büyük” saydıkları, Şiirleri 50 dolaylarında dile çevrilen, şiirlerimi Çuvaşçaya çevirmiş Gennadi Aygi’yi (Çuvaşistan, 1934 - Moskova, 2006), 1985-86 yıllarında, dünyaya tanıtan Léon Robel ve “Volga’nın Mallarmési” unvanını veren Antoine Vitez sayesinde tanımıştım. Gennadi’nin şiirleri Azer Yaran tarafından dilimize çevrildi ve Sen, Simasıyla Çiçeklerin ( İyi Şeyler Yayınevi, 1995) adıyla yayımlandı. Aygi’nin şiirleri ayrıca Ülker İnce tarafından, Peter France’ın İngilizce çevirisinden dilimize çevrildi ve Seçilmiş Şiirler (Şiirden Yayınevi, 2015) adıyla yayımlandı. 2006’da ölmeden önce, bir vesile ile Rodos’ta şiirlerinin Türkçe ötüşünü duyan Gennadi Aygi çok mutlu oldu ve “Bu ses benim şiirimdir!” dedi. 2006’da Hürriyet gazetesinde (3.2.2006) Rusya Başkanı Putin’e seslenen bir yazı yayımladım. 18 gün sonra, 21 Şubat 2006 günü Gennadi Aygi yoksul ama çok büyük bir şair olarak öldü. ler yayımlanmış bakalım” dedi. ÖZDEMİR İNCE Ben de şeytana uyup baktım ve Mer- kezgar adlı bir blogda, “Gennadi İLGİLENSELER RAHATLARI Aygi’nin Düşü” adlı bir yazı buldum. Ya- KAÇARDI! zanın adının Milat Özçelik olduğunu sora Şiir dünyasında “Volga’nın sora öğrendim. Bu ilginç yazıdan başka Mallarmé’si” lakabıyla anılan Genna- bir yazıya rastlamadım. Ve çok üzüldüm! di Aygi’nin nereli olduğu Volga’dan bel- Çünkü İkinci Yeni’den sonra sadece kış li. Sovyetler Birliği vatandaşı olarak doğ- değil dört mevsim uykuya dalan, halin- du (Çuvaşistan, 1934), Rusya (Mosko- den memnun ve mutlu, kendi kendini tat- va, 2006) vatandaşı olarak öldü. Doğduğu min eden Türk şiirini Gennadi Aygi ara- yer, Çuvaşistan bir Hun-Türk özerk cum- cılığıyla tedirgin etmek istemiştim. huriyetidir. Çuvaş dilinde “Hun Çocuğu” Daha sonra gelen kuşaklar, İkinci anlamına gelen Hunnadi adı Rusça Gen- Yeni’nin çeviri şiirler, çeviri kitaplar sa- nadi olarak da yazılmakta. yesinde İkinci Yeni olup çağdaşlaşma- Benim yakın dostumdu, şiirlerimi Çu- ya çalıştığını anlamamışlardı. Türk şii- vaşçaya çevirmişti. Onu, 1985-86 yıl- ri dink beygiri gibi kendi çevresinde dö- larında, şiirlerini Fransızcaya çeviren, nüp duruyordu, kendi sütünü içen inek- dünyaya tanıtan Léon Robel ve ona ten farksızdı. “Volga’nın Mallarmési” unvanını veren Şimdi, buraya gelince, ne demek iste- aktör, yönetmen, şair ve çevirmen Antoi- diğimi anlatabilmek için eski (1995) bir ne Vitez sayesinde tanımıştım. yazımı bilgi ve ilginize sunuyorum. AZİR YARAN’IN ÇEVİRİSİ: 1 ENSESTE KARŞI ÇEVİRİ ‘SEN, SİMASIYLA ÇİÇEKLERİN’ Bildiğiniz gibi “ensest”in anlamı: mah- Bana, Paris’e Rusça kitaplarını gönder- remler arası zina, yakın akrabalar arasın- mişti. Bu kitapları, bilgilenmesi ve ilgi- da cinsel ilişki... Âdem ile Havva’nın ço- lenmesi için dönemin genç şairlerinden ve cuklarının soylarını sürdürmeleri için en- çok iyi Rusça bilen Azer Yaran’a verdim. sestten başka çareleri yoktu. Azer, İstanbul’a küsüp 1991’de, Fatsa’daki Havva çocuklarını ikiz doğurmuştu: bir köyü Kavraz’a (Korucuk) döndü. Gennadi’nin kız bir oğlan, ama bunlar kendi aralarında şiirlerini orada dilimize çevirdi. evlenememiş, eşlerini zorunlu olarak öteki 1995’te şiirler, Sen, Simasıyla Çiçeklerin ikizlerden seçmişlerdi. Ensestin yasaklanma- adıyla İyi Şeyler Yayınevi tarafından yayım- sının en önemli nedeni, aktörel değil, daha landı. Azer, bir daha İstanbul’a dönmedi ve çok biyolojik: soyun bedensel yozlaşması- 2 Ekim 2005’te ne yazık ki kanserden öldü. nı önlemek, sakat doğumlara engel olmak. Bildiğim kadarıyla, Azer Yaran’ın di- Yalnızca şiirin değil, bütün kuramla- limize çevirdiği Gennadi Aygi ile ilgilen- rıyla kültürün durumu da böyle: kapa- mesi gerekenler ilgilenmedi. İlgilenseler- lı kültürlerin, kapalı devre şiirin durumu di rahatları kaçardı. Cengiz idi. İyi Şeyler Yayıncılık’tan sonra ÜLKER İNCE’NİN ÇEVİRİSİ: enseste benzer. Bütün kültürlerden yalıtık 2002 yılının 9-12 Mayıs günlerinde, İs- ‘SEÇİLMİŞ ŞİİRLER’ Metin’e de teşekkür edilmesi gerekir. viçre Arap Kültür Merkezi’nin Zürih’te kültür sonunda yozlaşır, bütün şiirlere ka- Eve dönüşümde Ülker İnce’yi çevi- palı şiir bir gün kesinlikle sakat doğum- düzenlediği Uluslararası Al Mutanabbi ‘TÜRK ŞİİRİNİ GENNADİ AYGİ ri yapmaya razı ettim ve aradan çekildim. ARACILIĞIYLA TEDİRGİN lara yol açar. Çünkü şiirsel kapalı devre- Şiir Festivali’nde buluştuk Gennadi Aygi Bunun üzerine Ülker-Gennadi-Peter ara- ile ve ilk kez şiirden ve her şeyden uzun ETMEK İSTEDİM!’ nin ensestten farkı yoktur. Soyu korumak, sında doğrudan yazışmalı ilişki başladı. soyu güzelleştirmek için aile dışı, giderek uzun konuştuk. İyi ki başlamış… Çünkü 2006 yılında öl- Birkaç ay önce Gennadi Aygi’yi öz- ledim ve Léon Robel’in hazırladı- klan dışı evlilikler gerekir: yani çeviri! Artık dünyanın en önemli şairlerinden meden önce, bir vesile ile Rodos’ta şiir- biriydi, şiirleri 50 dolaylarında dile çevril- lerinin Türkçe ötüşünü duydu, çok mutlu ğı, Seghers Yayınevi’nin “Poètes Çeviriyi kimi yazılarımda “aşı”ya ben- mişti. Benim mutlaka Rusçaya çevrilmem oldu ve “Bu ses benim şiirimdir!” dedi. d’aujourd’hui” (Günümüz Şairleri) dizi- zettiğim olmuştur. Almancada da öyle gerektiğini düşünüyordu. Kendi şiirlerinin sinde yayımlanan Aygi’yi (1993) tekrar midir, bilemem ama Türkçede aşının iki Ülker İnce’nin çevirisi Mart 2015’te ve de Türkçeye, Peter France’ın İngilizce çe- Seçilmiş Şiirler adıyla Şiirden Yayınevi okurken, birden şeytan dürttü “Ulan kalk, anlamı var: ağaçların soyunu geliştirmek, virisinden çevrilmesini istiyordu. tarafından yayımlandı. Yayıncı şair Metin internete bir bak, Gennadi hakkında ne- yaban ağacını meyve veren ağaçlara >> 6 10 Şubat 2022