Katalog

MERHABA u hafta kapağımızda, yaşamı ve dilimize çev- B rilen yapıtlarıyla ya- kın dostu Özdemir İnce’nin kaleminden şiir dünyasında “Volga’nın Mallarmé’si” olarak ‘Yanardağın Yankısı’ anılan, Nâzım Hikmet ve Bo- ris Pasternak’ın “manevi oğul” sayıp koruduğu, dünyanın en önemli şair ve eleştirmenlerinin Başta Korona salgını, Jeopolitik değişimler, küresel iklim krizleri, “yeni, şiir sanatı cephesinde tsunamiyi çağrıştıran su basmaları, yer sarsıntıları, yaygın devrimci ve büyük” saydıkla- rı, şiirleri 50’ye yakın dile çevri- hastalıklar, dünyamıza çarpıp insanlığı yok edeceğinden korkulan len ölümsüz şair Gennadi Aygi gök kıpırdanmaları, etkisi saptanamayan Omicron’un pusuda (Çuvaşistan, 1934 - Moskova, 2006) yer alıyor. bekleyişi gibi oluşumların, bilim kurgusal kitaplara Üçüncü sayfamızda Gülten ilgiyi artırdığı söyleniyor. Dayıoğlu’nun, 1987’de Kül- tür Bakanlığı Çocuk Edebiya- Gülten Dayıoğlu, Yanardağın Yankısı (Yapı Kredi Yayınları) adlı tı Ödülü’ne, değer bulunan romanında, başı gövdesinden iri, sesi yaşlılarınkinden gür Dero’yu “Parbat Dağının Esrarı”nda iş- lediği bilimkurgu çağrışımlı ko- bu akıma kapılarak mı yazdı? Romanının başkişisi Dero neden nuyu, çarpık görünümlü üstün köyünden kaçıp Tendürek Dağı’ndaki bir mağaraya sığındı?.. zekâlı Dero tipini yarattığı ro- manı Yanardağın Yankısı’nı in- celediği yazısıyla Adnan Bin- yazar yer alıyor. DERO Kafası gövdesinden büyük, sesi yaşlıların- sa çözüm de bellidir: Her isteği yerine ge- Zeynel Kıran, ölümünün Çocuk yazınımıza gelişim yolları açan kinden gür, ilk göreni ürperten çarpık bir tirilse de mağarada özgürce yaşayan Dero, 701. yılında Dante’yi ve “Ce- Gülten Dayıoğlu’nun, 1987’de Kültür Ba- yaratıktır dünyaya gelen. içindeki düzensizliği yok edip yeni bir düzen hennem”, “Araf”, “Cennet” kanlığı Çocuk Edebiyatı Ödülü’ne değer Ailesi Dero’yu engelli yerine koymaz. kurmaya güç yetiremiyor. O anlamda, varlığı olmak üzere üç bölümden bulunan Parbat Dağının Esrarı’nda işledi- Onun zihnen, ruhen, hatta bedenen özgür göz önünde, “yok”a dönüşüyor. oluşan ölümsüz yapıtı İlahi ği bilimkurgu çağrışımlı konuyu, çarpık gö- kalmayı yeğlediği, kendine beslediği gü- Komedya’yı merceğe alıyor. rünümlü üstün zekâlı Dero tipini yarattığı venden dolayı mağarada yaşamayı seçişi- DÜŞÜNSEL BOYUT Ataol Behramoğlu’nun şiir- Yanardağın Yankısı (Yapı Kredi, 2021) adlı ne de katlanır. Belirsizlik, bilimkurgusal yapıtların yaz- leri kısa bir süre önce yitirdiği- romanında sürdürdüğü sanılabilir. O yörenin insanları mağaraları günlük yaşam gısıdır. Burada yılların deneyimi gündeme miz büyük şair Uldis Berzins’in Altyapısı irdelenirse, etkileyici olay anla- alanları olarak kullandıklarından, Dero’nun geliyor, Gülten Dayıoğlu, romanı düşünsel çevirisiyle Letonya’da yayım- tımının yanında düşünsel içeriğiyle de ger- mağarada yaşaması doğal karşılanır. O ne- bir temele oturtarak “yazgı”yı aşıyor. Ro- landı. Bu sayımızda Berzins’in çekçi bir temele oturtuluyor roman. denle ailece Dero’nun her gereksinimini kar- manda olay, bilimkurgusal esintilerle sü- kitaba yazdığı önsözünün ya- Yazarın, konuyu belleğe çakılacak ger- şılar, onunla bağlantılarını sürdürürler. nı sıra anısına saygıyla Ataol rüp giderken, romanı gerçekçi kılan, olay- çeklikte işlemesinde, yakında aramızdan Behramoğlu’nun kaleme aldığı lar öne çıkıp düşünsel temele oturtuluyor: ayrılan eşi Cevdet Dayıoğlu ile birlikte, Kaf- OLAY ÖRGÜSÜ bir yazıyı yayımlıyoruz. Fosforlu maviye dönüşen magma kay- dağının ardından başlayıp, okyanuslar öte- Roman 73 bölümden oluşuyor. Geniş Emrah Kolukısa, Atillâ Dorsay mağının üzerinde yıldızlar kırpışırken, esin- sine, bambaşka bir dünya olarak niteledi- oylumlu romanlarda olduğu gibi, bölümler ile 1998 - 2021 yılları arasında leme gücüyle, seyirlik ne varsa göre- çeşitli gazete ve internet sitele- ği Amerika’ya, efsaneler ülkesi Çin’e, kan- birbirini bütünleyici yapıda kurgulanmış. rek, gördüğünü en iyi kavrayarak mutlulu- rinde yayınlanan, önemli tanık- gurularıyla ünlü Avustralya’ya, Kenya’ya, Dehaların başından geçen olayların ben- ğa erenlerden söz edilirken, bir yandan da lıklarını içeren yeni kitabı Irkçılığı tüm zamanların gözde- zerini Dero da yaşıyor. eksikliklerin ayrımına varılarak, romanı te- Gördüm Tanıyorum’u konuşuyor. si Hindistan’a, Nepal’e, gü- Odakta olmasına karşın, ro- meline oturtan eksikliklere değiniliyor: Gamze Akdemir, Bedri Bay- ney Pasifik adalarına, gizem- man geliştikçe, gaipten ha- “O süreçte insanlar, düşünmeyi unut- kam ile hâkim tabuları elinin li buzullar ülkesi Antarktika’ya, ber verir gibi görünen kişiler muşlardı. Oysa düşünmekten vazgeçme tersiyle iterek mizah, bilim- Patagonya’ya yaptıkları yolcu- Dero’nun etki alanını daraltı- durumu, Dero’ya göre, insanlık için kanlı sel araştırma ve somut verile- luklarda gözlemlediklerinin et- yor, onu eylemsiz bir simgeye savaşlar kadar tehlikeliydi.” ri, geçmiş ile bugün üzerinden kisi olmalıdır... dönüştürüyor. karşılaştırarak ilerlediği Genel Yanardağın Yankısı’nın hangi boyutta bir Romanın daha ilk satırların- Bu tür olaylar birbirinin ar- ve Çok Özel Hayatların Sakın- roman olduğunun kanıtı da Dero’nun, gi- da, Dayıoğlu’nun çeşitli türler- dınca sıralandıkça, sorun, yi- calı El Kitabı’nı konuşuyor. zemli Hayat Bilgisi kitabındaki bilgiler ara- de yazdığı 100’ü aşkın kitapla- ne Dero’nun neden bulundu- Ayşe Eziler Kıran, Salih sında sıklıkla yinelenen şu sözlerdir. Bu, rının temel kaynağı olan Ana- ğu ortamdan kaçıp Tendürek Bolat’ın kendi seçtiği şiirler- yazarın da vurmak istediği sonuçtur: dolu insanının yalın anlatı ge- Dağı’nda bir mağaraya sığındı- den oluşan ve Claire Lajus’un “İnsan, ancak düşünerek GERÇEK İN- leneğinin, zorluklara direnme ğı yönünde düğümleniyor. Fransızcaya çevirdiği kitabı İlk SAN OLMA düzeyine varabilir. Bu görüş gücüyle gösterdiği erdemli öz- Bugüne değin yazdıklarında Kar’ı inceliyor. Dero’nun zihnine, ruhuna mıh gibi çakı- verisinin esintisi de seziliyor: insanımızın gerçeklerini yan- Y. Bekir Yurdakul, Betül Avunç lıp kalmıştı. Düşünme yetisini ıskalamış in- “Birden, solfatar denilen sıtan Dayıoğlu, düğümün çö- ile okuyucuları düşle gerçek ara- sanlar ise, insanlığını yitirir, düşünmeyi ya- kaynar su, sıcak gaz ve kükürt püskürtme zümünü, kurguyu değil, gerçeği öne çıkar- sında gezdirirken dil, kültür, ta- şam biçimi edinmemiş olanların buyruğu- rih, düşün alanlarında da he- evresindeki sönmüş bir yanardağ olan Ten- makta buluyor: na girer.” yecan verici mekânlarla buluş- dürek Dağı’ndan etrafa korkunç bir güm- İnsanımız, ne durumda olursa olsun, ne gi- Bu sözlerle sanki gizil güçler aldatmaca- turduğu, Anadolumuzun efsa- bürtü yayıldı.” Tam o sırada Mencik köyün- bi sorunlar yaşarsa yaşasın, çocuğunu varlı- neleriyle, kahramanlarıyla ye- sıyla Dero gibi bir deha etkisiz kılınıyor, çağ- de bir kadın, “Evdeki ocaklı odanın orta ye- ğının bir parçası sayıyor, Dero’nun uyumsuz niden tanıştırdığı İkiz Gezgin- daş bir toplumu içinden kemirenlerin dü- rine serilen yatakta, sancılarla kıvranıyor yapısını içten içe yadırgasalar da onu hiçbir ler (İstanbul’dan Bodrum’a / zenledikleri oyunlarla yok edilmek isteniyor. ama bir türlü içindeki bebeği dünyaya geti- koşulda dışlamıyorlar. Umut bağlayarak onu Yeşillikler Ülkesi’nde) romanla- remiyordu.” okula gönderiyorlar. Çocuklarının başarısını Gülten Dayıoğlu “düşünmeyi yaşam biçimi rını konuşuyor. edinmeyenlerin buyruğuna girmenin” insa- Sonunda kentten gelen bir doktorun us- kendi başarıları sayıyorlar. Vitrindekiler ve Mustafa ta elleriyle bebek dünyaya gelir ama o gü- Sorun yine de Dero’nun neden kafasına nı insanlıktan edeceğini bilince dönüştüre- Başaran’ın hazırladığı bulmaca ne değin doğanların hiçbirine benzemez. koyduğunda direnişinde düğümleniyor. Oy- rek onların oyunlarını bozuyor. n ile düşün serüveni sürüyor. İyi okumalar... l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni (Vekâleten): Arif Kızılyalın l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Grafik: Mehmet S. Aman l Sorumlu Müdür: Özgür Soyer l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 KITAP Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.