Katalog

‘KÜRESEL İKTİSADİ TARİHÇE (1980-2009)’ Oktar Türel’in büyük çalışması Küresel İktisadi Tarihçe: 1980-2009 (Yordam Kitap) her babayiğidin girişemeyeceği bir ‘Büyük Çalışma’. Kırk yıllık kapitalizmin ekonomisi, nadir ustalık ve vukuf eseri. ‘Okullular’a, üretim, finans, ticaret dünyasındakilere ve Türkiye için dünya bilgisine hakkıyla sahip olmayı kavrayan, çoğalması gereken meraklı insanlarımıza sunuluyor. yeniden ayarlanmıştır. Türel anlatıyor, BİLSAY KURUÇ piyasanın damarlarında ‘dünya parası’ dolaşmalıdır. O Amerikan dolarıdır. KAPİTALİZMİN TOMOGRAFİSİ DOLARİZASYONUN ZEMİNİ Oktar Türel, Küresel İktisadi Tarihçe: Tüm öteki paralardan farklıdır. Karşılığı 1980-2009 (Yordam Kitap / 2021) isimli yoktur. Ama, herkes kendini doları incelemesinde kapitalizmin tomografisini kabule muhtaç sayar. Kabul, ‘her ülkede çekiyor, kesitleriyle. Nasıl bir doku, dolarizasyon’un zeminidir. nasıl bir ‘senaryo’ (ya da ‘model’) ile Dolar servisini Amerikan FED’i yapar ortaya çıkıyor. ve hepimize kapitalizmin ‘merkezi bir sis- Okuyucuyu ciddi bir entelektüel serüve- tem’ olduğunu hatırlatır. O servisle yanıp ne davet ediyor. Kesitleri birleştirip sönen sinyaller piyasanın keskin disiplini- bütüne erişebilmek için daveti kabul ni sağlar: Bu döviz / faiz disiplinidir, tüm etmeliyiz. Yoksa, sadece görebildiğimiz fiyatların anasıdır. Sert ve acımasızdır. ‘parçalar’la yetiniriz. ‘Büyük Çalışma’, malzeme ustalığından YA DEMOKRASİ? ibaret değildir. Türel bu kapitalizm üze- Peki devlet? O artık piyasaya ‘uyum’ rindeki düşünce tarzını, probleme nasıl sağladığı kadar ‘kamu’dur! Kaynak tahsi- yaklaştığını malzemenin içine yedirerek sinde pasif konumdadır. Makro politikalar sunuyor. Önemli olan budur. Senaryonun ‘tanrı’sı piyasalardır. Esas PÜF NOKTALARI: BORÇLANMA bu değişmez ezbere göre düzenlenir. VE DÜŞÜK ÜCRET! olan, dünyanın tek (‘küresel’) piyasa Ya demokrasi? Kapitalizm artık onu pek HER ÜLKEDE KAPİTALİZM! yapılmasıdır. Bu devasa piyasa her şeyin Dokudaki hane halklarının varlıklarının giymemektedir. Gardıroba kaldırmıştır. Bir vurgusundan başlayalım: “Serma- yeniden düzenlenmesini ister. karşılığı ise finansal aracıların (mevduat, Oktar Türel’in olağanüstü emek ve ye hareketlerinin serbestleştiği ve finans Teknolojinin mülkiyetini, üretimin zin- vs.) yükümlülükleridir. kalite ile okuyucuya sunduğu yapıttan akımlarının ticaret akımlarını fazlasıyla cirlerle kurulmasını, ticaret kurallarına kat Finansal aracılar (ve onların ‘olmazsa böyle basit çizgilerle de olsa, kapitalizmin aştığı bir dünya!” Başka deyişle, ‘her olmaz’ı, finans piyasaları) şirket sermaye kat kordon çekilmesini, yeni anlaşmaları, kırk yıllık fotoğrafını çekebiliriz. ülkede kapitalizm!’. kurumlaşmaları ve tümünü yapacak, kapi- varlıklarının değerlerini belirlerler ve Bu senaryo vaat edilen sonsuz büyüme, Burada ana parça sermayedir, bütü- talizme tam imanlı kadroların yetişmesi, yakıtı (kredi) sağlarlar. denge ve refahı getirdi mi? Dünyada ve nüdür. Bütünün zaman içindeki hareketi işlere sahip olmasını! Hepsi Türel’in Hane halklarının emekçileri ise sermaye ülkemizde buna gönül vermiş meslektaş- 1980’den başlayıp bir yeni ‘sermaye reji- tarafından ayarlanan ücretleriyle yaşarlar, kayıtlarında var, mükemmel şekilde. larımız yıllarını vakfettiler. Herhalde bir mi’ yaratmıştır. Tüm elemanları, kurumla- borçlanmakla hep yüz yüzedirler. albenisi vardı. (İstisnalara girmeyelim.) rı, araç-gereçleri, yasakları ve kendine RUGGIERO: ‘SİSTEMİN Püf nokta, şirketlerin yarattıkları gelir- Şu oldu: 1990’larla başlayan hızlı büyü- özgü ‘serbestliği’ ile dünyayı ‘kendisi DOĞASINI DEĞİŞTİRDİK!’ den (ve kârlarından) daha çok borçlanma- me bağrında taşıdığı sürdürülemez çelişki- için’ kurgulamıştır. larıdır. Hep gelirden daha çok borç! 1990’larda şahlanan Dünya Ticaret lerle seksen yıldır yaşanmamış bir ‘derin Sermayenin birikim motorunda ana Kime? Finans kesimine. İkinci püf nokta Örgütü’nün direktörü Ruggiero demiş çöküş’e (2008) geliverdi. Ve kapitalizm piston finanstır, durdurulmaz şekilde. ücretlerin düşük düzeye ayarlanmasıdır. ki (Oktar Türel aktarıyor): Ticaret buna göre yeniden (dünya çapın- on üç yıldır toparlanamıyor. “Bugün DTÖ kuralları on yıl önce Oktar Türel’in ‘Büyük Çalışma’sı, hepi- da) örgütlenmiştir. tasavvur edilemeyecek ölçüde (geniş) bir GÜLER YÜZLÜ REFAH mizi yeni analiz düzeylerine taşıyacaktır. Bu doku kendi içinde nasıl besleni- DEVLETİNE REDDİYE! dizi ekonomik alanı kapsamaktadır… yor? Odak noktasında kapitalizmin Burada basit bir çerçeve ile yetindik; yer Basitçe, kapitalizmin 1980 sonrası böy- Sistemin doğasını değiştirdik! Bölünmez darlığı şimdilik genişine elvermiyor. şirketleri var, sermaye stokunun (üretim araçlarının) sahibidirler. le işleyebilmektedir. Bu senaryo Türel’in, bir küresel mimari yarattık… Tek bir Türkiye’de yaratıcı düşünce kapasitesi- küresel ekonomi anayasasını yazıyoruz!” Kapitalizm borçlandırarak işler: Küresel Tarihçe: 1945-79 (Yordam Kitap nin cılızlaştığı bu yıllarda, Oktar Türel / 2017) çalışmasındaki kapitalizme (‘güler Kapitalizmin hukuku sermayenin gölge- bize ne kadar büyük, kalıcı bir armağan Şirketlerin yükümlülüklerine (hisseler, borçlar) finansal aracılar (bankalar, yüzlü refah devleti’ne) ‘reddiye’dir. sinde, 1990’larla birlikte yeniden yazılmıştır. veriyor. Müstesna meslektaşımıza sigortalar, fonlar) sahiptir. Türel’in ‘kesitleri’nde görüyoruz: Senaryonun ‘tanrı’sı için para ve finans şükran borçluyuz. n ‘ÜNİVERSİTEYİ GIDA SANAYİ İLE BULUŞTURAN AKADEMİSYEN’ nkara, Hasanoğlan’da doğan bölüm başkanlığı döneminde çok sayıda ulu- met Pala, Doğan Solibri Yayınları tarafından Mehmet Pala, A. Ü. Ziraat sal ve uluslararası projeyi başarıyla yürüttü, yayımlanan Üniversiteyi Gıda Sanayi ile Buluş- A Fakültesi’ni bitirdikten sonra Tarım eğitim programları düzenledi. turan Akademisyen isimli kitabında; öğrenim Bakanlığı’nın yurt dışı doktora sınavını kazan- yaşamında, çalıştığı kuruluşlarda yaşadıkları- Yirmi yılı aşkın bir süre, üniversiteyle dı. Sekiz yıl süren zorlu bir mücadele sonun- nı, pek çok önemli olaya ilişkin gözlemlerini ve eş zamanlı olarak, gıda sanayi şirketlerinde acı tatlı deneyimlerini okuyucuyla paylaşıyor. da Berlin Teknik Üniversitesi’nde önce “Gı- üst düzey yöneticilik yaptı. Üniversite ile iş Kitap, yaşamda anlam arayan, değer üretmek da Mühendisliği” öğrenimi gördü, ardından da dünyasının bütünleşmesi için büyük çaba için durmadan çalışan ve amacından asla vaz- doktorasını tamamladı. harcadı. Bakan danışmanlığı yaptı. geçmeyen bir üniversite hocasının yol haritası- Yurda döndükten sonra, Ege Üniversitesi nı farklı boyutlarıyla ortaya koyuyor. n başta olmak üzere çeşitli üniversitelerde DEĞER ÜRETMEK... akademik çalışmalarını sürdürdü. Toplumun bilinçlenmesi için TEMA Vakfı Üniversiteyi Gıda Sanayi ile Buluşturan TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nde gibi birçok sivil toplum kuruluşunda ve tele- Akademisyen / Mehmet Pala / Doğan on yıl süren Beslenme ve Gıda Teknolojisi vizyon programlarında aktif görev aldı. Meh- Solibri / 536 s. 8 19 Ağustos 2021