Katalog

SVETLANA ALEKSİYEVİÇ İLE YAZINI VE YAPITLARINI KONUŞTUK ‘Kötülük insanın ebedi yoldaşıdır!’ Kızıl medeniyetin tarihini yazan, sürekli yeni tanıklar arayan, sokaktaki insanları dinleyen 2015 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Rus yazar Svetlana Aleksiyeviç, Kafka Kitap tarafından yayımlanan Kadın Yok Savaşın Yüzünde, Son Tanıklar, Çinko Çocuklar, Çernobil Duası, İkinci El Zaman gibi yapıtlarında da savaşın acılarını sayısız tanıkla ilk elden ortaya koyuyor. Türkiye için de “Bu ülke hakkında gazetelerde değil kitaplarda okuduklarımı seviyorum” diyen Svetlana Aleksiyeviç ile yazın yaşamı ve kitaplarının oluşum süreçlerini konuştuk. Bir komünizm ve faşizm ideolojisi var, nıyor. Tanrı bu dengeyi ve dünyaya kar- DEĞERLER SİSTEMİ... GÜLÇİN ARAS ancak savaş söz konusu olduğunda, ideo- şı dostluğunu korusun! Otuz küsur yıldır Kitabımın sözde, babalarının başarıları- lojik düşünceler geride bir yerde kalıyor, nı sürdürdüklerini iddia eden çocuklara “kızıl medeniyet” hakkında ansiklopedik ‘SAVAŞ, DÜNYA bir düelloya dönüşüyor ve kimin insan iftira atmakla suçlandığım ve Minsk’te iki bir inceleme yazıyorum: Ütopyanın GÖRÜŞÜNÜ DARALTIR!’ olduğu, kimin olmadığı belli oluyor. yıl süren duruşmasında da görülmüştür: Sesleri. Ülkeyi kana bulayan fikri araştı- n Svetlana Aleksiyeviç ne yapıyor, ne Bu noktada bunu belirleyen uğruna Çeçenistan ve Afganistan’dan sonra sa- rıyorum. Komünizmin 90’larda kolay ve yapmaya devam ediyor? savaşılan fikirler değil, kişisel deneyim- vaş zaten bambaşka bir hal alıyor ve ora- hızlı gittiğini hayal ettik ama gitmedi. Sizi, sizden dinlemek isteriz. ler, çevre ve kimin hangi yöne gittiği... da bilmediğimiz, güçlü insanlar görüyo- Özgürlüğe giden yol uzun oldu... Geri dönülemez bir biçimde sular altın- Ve tabii ki insan doğası... Bazı insanlar ruz. Kendi içinde, kendisinden saklanan... da kalmış kızıl medeniyetin tarihini yazı- başkalarına zarar vermekten zevk alırlar. Hemşirelerden biri, çığlık atan yaralıla- ‘BU YENİ BİR SAVAŞ: ÖNCE yorum. Tanık arıyorum. Sokaktaki insan- Ben savaşa katılmadım, sadece dinledim rın paylaştıklarını bana anlatmıştı: KADINLAR VE ÇOCUKLAR!’ ları dinliyorum. Her kitap için 400-500 kişi. ve bir insanın aşırı durumlarda neler yapabi- Öldürmeyi seviyorlar, bu onlar için n Savaşlarda kadınların ve çocukların Bu, bugünlerde daha zor. Koro yok, leceğini asla hayal edemediğimi hissettim. büyük bir tutku... Sonra âşık oluyorlar, da erkekler kadar savaştığını, yara aldı- koro dağıldı! Herkes farklı bir şey için bağırır Nietzsche’nin yazdığı gibi: “Uzun süre evleniyorlar, çocukları oluyor ama bu ğını çarpıcı bir dille okura aktarıyorsu- ya da sessiz kalır oldu. Kimse kimseye inan- uçuruma bakarsan, uçurum da sana duyguların üstesinden gelemiyorlar. Bu, nuz. Anlatılanları dinlerken, sözcüklere mıyor. Vaizler ve doğrular ortadan kaybol- bakar.” Kötülükten söz ederken kötülük yurtseverlik hakkındaki mükemmel edebi- dökerken siz ne kadar yaralandınız? du! Bir yerdeler ama duyulmuyorlar. yattan toplanandan farklı bir bilgidir. kahraman olmasın ama insanların ona Kadınlar ve çocuklar… Bu yeni bir Dürüst Sovyet yazarlarımız çok yete- direnişi kahraman olsun derler, buna inan- Çernobil Duası da farklı başka bir yapıt, savaş dünyası, bu farklı gözlerle görülen nekli insanlar fakat zamanla köleleştiril- mak zor. Kötülüğün ön plana çıkmaması yazar sosyal anlayıştan varoluşsal bir anlayı- bir savaş. Bu dünyaya aşina değiliz, erkek dikleri için yapabileceklerini ve yapmak benim ustalığımdır diye düşünüyorum. şa geçmiştir. Değerler sistemimize, genetik savaşına aşinayız. Erkek dünyasında sa- istediklerini ifade edemediler. Kadın Yok Savaşın Yüzünde’yi okuduğu- hafızadaki kelimelerin ötesine geçen devle- vaşın meşru amaçları var fakat kadınların Savaş, dünya görüşünü daraltır! Bir nuzda, kötülüğün sonsuzluğunu veya insan te, fikirlere, mitlere odaklanmıştır. ve özellikle çocukların öyküsünden sonra karıncanın süründüğünü duymak ve ağaç- ruhunun onu yenebileceğini mi düşündünüz? Fark ettim ki sanat, birey hakkında pek hiçbir savaşa adil denilemez. ların çiçek açtığını görmek zordur. bir şey bilmiyor. Sanat, sanatla beslenir İşte sadece bir örnek: Naziler, çocukları ‘ÜLKEYİ KANA BULAYAN ve nadiren yeni metinlere yönelir. yetimhaneden alıp kamp hastanesine ‘YOL İNSANLARIYIZ... FİKRİ ARAŞTIRIYORUM’ Yaklaşımımda metinlerin her yerde ol- götürür, orada kanlarını pompalarlar ve DEĞİŞİYORUZ!’ n Yazdıklarınızla toplumsal belleğe duğu ve sadece kulak vermenizin, sokağa onları yürüyen küçük cesetlere dönüştü- n Yazmaya başladığınız ilk günden katkıda bulunuyorsunuz. Bu yolda ne inanmanızın, köleleştirmeyen bir ideoloji- rürlerdi. Ama çocuklar bunu bilmiyorlar, bugüne yaşamınızda neler değişti? tür zorluklar yaşadınız? ye inanmanızın gerekliliği daima öne çıkar. yabancı askerlere koşuyorlar ve bağırıyor- Her birimiz yol insanlarıyız. Otuz yıl Bana “afet yazarı” dedikleri zaman lar: “Babalar geldi! Babalar geliyor!” önce tamamen farklı bir insandım. bunu kabul etmiyorum. İnsanların korku- ‘KEŞKE KÖTÜLÜK DEĞİL, Biz yetişkinler dünyaya uzaktan, görüş- Kadın Yok Savaşın Yüzünde kitabım hâlâ larını değil ruhlarını topluyorum. DİRENİŞ KAHRAMAN OLSA!’ lerin, zihniyetin, zamanın ruhunun priz- insan doğasının güvenilmezliğine ilişkin çok n Bir zafer çocuğu olarak yıkımla dolu Kitaplarımın hiçbirinin kolay bir masından bakıyoruz. Ama çocuklar temiz. zayıf, çekingen bir şüphesi olan, henüz ro- kaderi yoktu. İlk kitabın seti dağıtıldı, anıları toplamaya ve kitap haline getir- Yaralı bir kuş, öldürülen bir kedi yavrusu mantik doğasını kaybetmemiş biri tarafından meye nasıl karar verdiniz? ikincisi Gorbaçov iktidara gelene görünce dünya onlar için çöküyor. Herkes yazılmıştır çünkü şu anda sahip olduğum o Kötülük, insanın ebedi yoldaşıdır. An- kadar iki yıl boyunca basılmadı. Çinko korkunç bilgilere henüz sahip değildim. Sa- gerçeği çocukların gördüğü gibi görmeli. cak 20. yüzyılda yırtıcı ve sofistike hale Çocuklar için yargılandım, Çernobil Dua- vaş dünyası bana daha anlaşılır görünürdü. n Yeni kitabınızla birlikte sizi ülkemiz- geldi. Askeri konular en ilgilendiğim ko- sı, Beyaz Rusya’da yayımlanmadı. de de görecek miyiz? Fakat Çinko Çocuklar kitabım tamamen nulardır, İkinci Dünya Savaşı hakkında Hem Batı’da hem de Amerika’da farklı bir kişi tarafından, Afganistan’daki Türkiye’ye hiç gitmedim. Orhan iki, Afganistan hakkında bir kitap yazdım. birçok büyük ödül almış olmama karşın savaşın farklı olduğunu anlayan ve bunun Pamuk’tan sonra İstanbul’a âşığım. Sayısız röportaj sırasında ne kadar kor- günümüzde dahi devlet yayınevlerinde yurtseverlik kavramları ile açıklanmasını kunç şeyler duyduğumu tahmin edemezsi- yayımlanmıyor. Bu ülke hakkında gazetelerde değil kitap- olanaksız bulan biri tarafından yazılmıştır. niz. Ama beni en çok şaşırtan şey şudur: Benim asıl duygularım içimde yaşa- larda okuduklarımı seviyorum. n 4 22 Temmuz 2021