Katalog

yküyü romanı Ö uçuran okur... Edebiyat, okuyan yazan için tutku, nice güçlü köz kümesi de olsa ÖYKÜDENLİK… için için yanacaktır. Bunun uçkunu olmalıdır değil mi, ok ok fırlayıp ateşböceği misali kıvılcımlar salan? Uçuşumlu uçurumlu bir tutku yani. Hadi gelin biz de bu öykü roman uçurtmasının kuyruğuna takılalım. Şiir Erkök Yılmaz: debiyat denildiğinde şiir, ÖYKÜDEN ROMANA Peki nedir okuru içine çeken bu yak- öykü, roman her yapıt, an- CAN GAZALCI: MEYNAME laşım? Barış, günlükle birlikte hem Fil Kazası cak okuruyla, daha genel Can Gazalcı’nın ilk öykü kitabı babanın hem annenin ailelerine doğru aştan bu yana öyküde- söylemle, alımlayıcı insan- Annemin Sandığından Daha Mutsu- görece bir “geri dönüş” hikâyesi ki kararlılığıyla dikkatimi E la yaşar. zum (Epsilon, 2005) üzerinde durmuş- kuracaktır. Merak öğesiyle gizem bir- Bçeken Şiir Erkök Yılmaz, “Klasik” olarak nitelenen yapıtların tum. On beş yıl sonra bu kez romanla birine karılıp “gizli aşk” eklentisiyle bir- ilk öykü kitabının ardından yu- temel özelliği de bu değil midir- Yapı- geldi Can. Kimi üst anlatıcı kimi de likte harmanlanır. varlamayla kırk yıl sonra altın- tın, zaman sınırını aşıp aranırlığını ko- dolayımlı anlatıcılarla kurması farklı Can, salt yüzeyde kayıyor gibi görü- cı öykü kitabıyla bir kez da- ruması, yedi iklim dört bucak insa- bir dille yapılandırmaya çalıştığını nen olaylar dizisini üstelik yerli yerinde ha okur önüne geldi: Fil Kaza- noğlunun her dem ona sığınması. gösteriyor yapıtı. toplumsal tabana oturtup, kültürel ya- sı (YKY, 2021). İleride onun bü- Sözgelimi Reşat Nuri Güntekin’in Tersinlemeler, kıvrak geçişler oku- pılandırmayı da ihmal etmeden usta- tün öykü verimi üzerinde dur- Çalıkuşu (1922) romanı, geçen koca ru içine çekip okumayı çabuklaştı- lıklı bir evren kuruyor romanda. mak niyetindeyim ya, yine de yüzyılda toplumun her kesimiyle iliş- rıyor. Reşat Nuri’nin okurla kurdu- Geriye dönüşlerde Barış, babanın bu son yapıtındaki öykülerine kilenmeyi başarmış, sönmeyen ilgiy- ğu sıcak bağların birebir örneklerini günlüğüne koşut iz sürecektir. Çün- yer açayım önce onun. le yüz yıl boyunca kabul görmüş, her Meyname’de de gözlüyoruz. kü ona göre babası, “adeta intihar Yazar, Fil Kazası’ndaki öykü- ilin, ilçenin kütüphanesinde, ödünç Roman, “Eski Konak” adlı bir Anka- etmiş(tir)”. (57) Öyle midir ama? lerinde olgusal dizilişlere dayalı elden ele geçmiş, en çok okunan ki- ra meyhanesinde başlar, “Çalıkuşu”, O halde ipuçlarına tutunup sonuç- akışlarla kuruyor denebilir an- tap olmayı başarmış bir yapıt. “Kavruk”, “Palabıyık” vb. başka mey- ta kendi geçmişini yeniden kurmaya latısını. Ancak bu anlatımcı bir Demek ki Çalıkuşu, okurun uçurdu- hane ortamlarıyla sürer. Ancak metin çalışmalıdır. Kaldı ki Barış’ın keşfetti- öyküleme değil yine de. ğu bir roman. Bu nedenle “Türk ro- meyhane anlatısı değil, sarmal dolantı- ği tek “bir sır”dır (24), bu başlangıçtır, Yazar, tersinlemeli gönder- manı” denildiğinde kavram çerçeve- da farklı uçlara girilen, yer yer belgesel buna yeni sırların keşfi eklenecektir. melerle tekdüze gidişi kesmek- sinde, özellikle “halk romancılığı”nı havasında metne dönülen bir yapıt. Başkalarının arayışları da katılacaktır te mahir çünkü. simgeleyen, belki de bunun “tipolo- Kırkını dolduran Barış, henüz çocuk- ayrıca bunlara. Kaldı ki keşif serüveni Söz gelimi bir işyeri ortamın- jik” örneğini oluşturan bir “prototip” ken genç yaşta kalpten yitirdiği baba- roman boyunca sürecektir hep. da öykü kişisinin yaşadığı ge- bağlamında alınabilir. sından bir günlük bulacak, ne var Can Gazalcı, böyle bir çevrintide rilime dayalı “Yoksunluk” öy- Bu doğrultuda uzak yakın onu iz- ki günlükte okudukları onu yeni bir ya- gezindiriyor işte okuru. Meyname’yi küsünde bile bunu bize dış- leyen yüzlerce ardıl bunu kanıtlıyor şama doğru yöneltecektir. uçurmak okura düşüyor doğal olarak. tan anlatmak yerine hep olgu- bir bakıma. Bir örnek de Can Gazal- Annesinden öğrendiği bir “vasiyet”i Ankara anlatıları arasında şimdiden sal dizilişleri önümüze sere- cı, onun Meyname (Edebiyatist, ikinci vardır babasının, ona da kendi baba- özgün bir yer edineceği açık romanın. rek, içerden bakışa da nere- basım 2020) adlı romanı. sından geçen. (71, 121) Okuyup siz de uçurun yapıtı. deyse gerek duymaksızın ade- ta uyumsuz tiyatro metni ha- olağanüstü etkiler. Onu yeniden gör- Tahran’da yaşayan biri olarak. vasında aktarıyor. Sonuçta bu DÜNYA DAMLASI mek ister, bundan kendini alamaz. Ama Cihan ailesinin yanına öyküyle birlikte tümünü yine Parkta hasta ağabeyini gezdiren dönecektir. İkili ayrılır. Kesra, hasta- bize, okura kurduruyor. Cihan’la karşılaşır. nedeki kardeşi aracılığıyla Cihan’a Kattığı etkileyici, şaşırtmaca- Cafer Modarres Cihan, annesi babası, gerilla ulaşır yine. O da Kesra’ya “âşık lı havayla her öyküsünü geniş olan küçük ağabeyi Kürdistan’da ol(muştur)”. (76) bir yelpaze üzerinde kaydıra- Sadeghi: At Kafası dağda yaşıyordur. Kesra’yla Cihan’ın ilişkisi, ip üzerin- rak açımlıyor Şiir. Buna ayrıca, sanatın olmaz- Cihan da “gerilla olmak istiyor(dur)” de kayarcasına ilerliyor yapıtta. ranlı Cafer Modarres Sadeghi’den larından “kültürel eğlence” (41) zaten. “Kızlar yirmi Toplumsal karmaşa için- bizi de iç dünyamızda tartışma- öğesini enikonu giydirmeyi de iki yaşından sonra gerilla de, yoğun duyarlıklı İya sürükleyen bir roman: At Kafası savsaklamıyor bu arada. So- olabili(yordur)” ne ki o yir- gizli aşk yükü, hüznüyle (Çev. Siyaveş Azeri, Everest, 2021). nuçta kurduğu bu sofraya ya- mi bir yaşındadır. (18) etkileyici bir siyasal Kesra, iki yıldır “işsizdi(r) ve iş zar, okur hep birlikte yanaşıp Artık Kesra için “park” roman evreni getiriyor arıyordu(r)”. (11) İş konusunda öyküyü kaşıklıyoruz. Cihan’ı yeniden bulup Cafer Moderres. bir arkadaşıyla telefon görüşmesi Okur uçurmadıktan sonra onunla görüşme fırsatının At kafası, tahterevalli, için evinden parka gider, telefon kulü- hangi şiir, öykü, roman hava- şifresi olur kısa sürede. Bu Seba bahçesi vb. besinde “Çok güzel bir şive”yle konu- lanmış ki zaten? tanışıklık Kesra’nın bütün eğretilemeler romanda de- şan bir genç kız görür. dünyasını allak bullak et- rinlikli siyasal yapıya farklı www.sadikaslankara.com, Cihan, “Şive değil. Kürtçedir” (16) meye yeter. Öylesine etki- katmanlar kazandırıyor ay- her perşembe öykü-roman, der konuştuğu dil için. lenmiştir ki Cihan’la tartı- nı zamanda. tiyatro, belgesel alanlarında Hastanede yatan büyük erkek kar- şırken düşüncelerini de O halde At Kafası güncellenerek sürüyor. deşi için Tahran’dadır. Duru, çekince- yeniden elden geçirme- da sizi bekliyor uçurma- siz, masumiyet yayan Cihan, Kesra’yı ye koyulur aynı zamanda nız için. 8 24 Hazirant 2021