Katalog

Bamyan’dan Londra’ya bir sığınma hikâyesi Doğal veya insan eliyle yaratılmış felaketlerin içinden geçen ve onlarla başa çıkan karakterlerin hikâyelerini anlatırken çocuk edebiyatında toplumsal gerçekçi bir perspektifi benimseyen, Savaş Atı, Ay’a Kulak Ver, Anya’yı Beklerken ve daha nicesiyle tanıdığımız M. Morpurgo’nun yenisi Gölge, İpek Güneş Çıgay’ın çevirisiyle okurla buluşuyor. kabilme kapasitelerini küçümsediğimi- Londra’daki dayısının yanına gitmeye EMEK YURDAKUL zi göstermiş oluyor Morpur- çalıştıkları yolculukta da yanlarından go, diğer kitaplarında da ol- ayrılmıyor. Adını Gölge koydukları kö- duğu gibi. ichael Morpurgo, peğin hikâyesini de yolculukta öğreni- Ziyaretine gelen Gölge’de, Afganistan’dan yor Emin ve annesi. Büyükbaba’ya, “her şeyi” Londra’ya sığınmacı ola- en baştan anlatıyor Emin: rak gelen Emin ve annesi- ÇOCUKLARA YAZARKEN… “Dedemin anneme anlat- M nin yaşadıklarını, Emin’in, Sığınmacı olarak bir yere göç etme tığına göre, Afganistan bir onun en yakın arkadaşı Matt’in ve onun zamanlar şimdiki gibi değil- yolculuğunu, o sırada neler yaşandığını büyükbabasının gözünden aktarıyor. miş. Bamyan yani bizim yaşadı- / yaşanabileceğini son derece gerçek- Anlatıcı her bölümde değişiyor; her- ğımız yer, çok güzel, hu- çi, eğip bükmeden, okurun duygusuna kes kendi hikâyesini anlatıyor. Yazarın zurlu bir vadiymiş. Yiye- yüklenmeden anlatmış Morpurgo. da girişte dediği gibi “Üç kişi anlatıyor cek bolmuş ve Peştu, bu hikâyeyi: Matt, büyükbabası ve ha- Sınırlardan geçişler, paranın, eşyanın Özbek, Tacik ve Haza- kiki kahraman Emin. Onlar oradaydılar. askerlerce çalınabilmesi, kimlik kontro- ra gibi farklı kökenden Bunu yaşadılar. O yüzden, yaşadıkları- lü aşamaları, daracık araçlarda büyük insanlar birbirleriyle savaşmıyorlarmış. nı kendi sözcükleriyle, onların ağzından ba? O yalnızca evsiz, umutsuz ve sınır kalabalıkların insanlık dışı yolculuğu… Sonra yabancılar gelmiş; başta tankları, dinlemek belki de en iyisi”. dışı edilmek üzere olan bir çocuk!” diye- “Asla pes etmemeyi” de böylece öğre- tüfekleri ve uçaklarıyla Ruslar…” mediği için kendisini Emin’e ihanet et- Emin, Afganistan’a olanları, Müca- niyor Emin. UZAK SANDIĞIMIZ YAKIN miş hissettiği bir noktaya evrilir. hit direnişçilerini, Taliban’ı, Amerikalıları, Çocuklara, bir ülkenin gerçeğini, sığın- Büyükanneyi kaybettikten sonra Emin ve annesinin atlattıklarını, ney- evlerinin, tarlalarının yakılışını ve macı olma halini (mülteciliği), savaştan kaç- çiftliğinde, kendi halinde yaşayan bü- le karşı karşıya olduklarını ilk ağızdan mağaralarda yaşamalarını tek tek anla- mayı, kaçak göçleri, bazen de bu yolcu- dinlediğinde, durumun gerçekliğiyle yüz yükbaba; torununun isteği üzerine tıyor büyükbabaya. lukta ölündüğünü anlatırken dilini özenle Yarl’s Wood’a gidip Emin ve annesiy- yüze kalacak, Emin ve annesine yardım Amerikalılara tercümanlık yaptığı için le görüşüyor. Onların durumlarına ta- ederken bulacaktır kendisini. kuruyor Morpurgo. “Şu ya da bu yazıla- Taliban askerlerince götürülen babası- nık olup başlarından geçenleri öğrenin- Büyükbabanın, yıllardır yapmadığı maz bir çocuğa” demeden, kurguda boş- nı bir daha hiç göremeyişini de: “Baba- gazeteciliğiyle çözüm araması da bel- ce büyükbabanın dünyayla ve kendisiy- luğa düşmeden diyor diyeceğini. mı bir daha hiç göremedik. Yine de onu le bağı tazeleniyor. ki geçmişte onda var olan bir yeri uyan- gayet iyi anımsıyorum. Ona dair anıları- Dahası hikâyenin okuru üzeceğini, Morpurgo, büyükbabanın dönüşümü dırıyordur. (Tabii bu, okur olarak tahmin mı benden çalmayı başaramadılar.” hüzünlendireceğini bilerek ama ajite et- üzerinden başka yaşamlara dokunma- yürütebileceğimiz, hikâyenin bilmediği- Babasından sonra hayatta kalacakları medikçe okura ruh zenginliği, duyarlılık miz bir yanı.) nın, birileri için bir şeyleri iyileştirmeye kadarını çalmak da Emin’e düşer ancak katacağı farkındalığıyla yapıyor bunu. çabalamanın insanın kendisiyle bağını Büyükbabanın, uzağında gibi duran bir seferinde yakalanır. Annesi onun su- Sonunu da anlatıyı, büyükbabanın kuvvetlendirmesini sunuyor okura. dünya meselelerine aslında ne kadar da çunu üstlenir. Yazar, Emin’in ağzından, yeşeren umuduna tutunarak gazete- Emin’i görmeye gittiği, ülkelerine ge- yakın olduğunu fark etmesi, belki elin- annesinin bir elma çalmanın bedelinden den bir şeyler gelebileceğini anlaması, ye Emin’in hikâyesini yazması, Yarl’s ri gönderilecek göçmenlerin tutuldukları kalanlardan söz ediyor ara ara, detay- Yarl’s Wood gözaltı merkezine girerken bugün insanlığın başına gelen pek çok Wood’ta tepki için toplanan eylemciler landırmadan ama yaşadıklarının önem- “Matt’in beni izlediğini bilmesem, o şeyden korumaya çalışarak büyütülen ve Gölge’nin gelişiyle bağlıyor. sizleşmesine de izin vermeden. noktada geri döner, arabaya binip eve çocukların yetişkinlik hallerine bir ışık Kitaba adını veren Gölge, bu olay- Afganistan’daki Savaşı, Yarl’s Wood tutmak gibi... giderdim. Ama kendimi utandıramaz- ların sonrasında ortaya çıkıyor. Ma- gerçeğini, Askeri Bomba Arama Köpek- dım, onu yarı yolda bırakamazdım” duy- ğaraya gelen yara bere içindeki za- lerini de kitabın sonuna iliştiriyor yazar. gusunu yaşayan büyükbaba, Emin’le EMİN, AFGANİSTAN VE GÖLGE yıf ve pis köpeği, önce kovalıyor Emin. Çünkü kurgulanmış bir hikâye Gölge an- tanıştığı ilk anlarda da ne yapacağını bi- Her türlü insanlık felaketinden uzak Afganistan’da yaşadıkları yerlere köpek cak yaslandığı yaşanmışlıklar gerçek… n tutarak, şiddet içeren durumları duyur- lemez haldedir. sokmadıkları için… Sohbetlerinin ilk saatini geride bırak- madan ve “Aman travma yaratmasın Ne var ki gitmiyor köpek! Annesin- Gölge / Michael Morpurgo / Çev. tıklarında, Emin için “huysuz ve kavga- çocukta!” yaklaşımıyla büyütülen ço- den ve ninesinden gizli geliyor, gecele- İpek Güneş Çıgay / Tudem Yayınları / cı” diyen gardiyana, “Seni buraya tıkmış cukların sorun yaşadığını fısıldarken bir ri Emin’in yanına uzanıyor, sabahları da olsalardı kendini nasıl hissederdin aca- yandan da onların sorunlarla başa çı- erkenden terk ediyor mağarayı. 144 s. / 10+ / 2021. 24 Haziran 2021 14