Katalog

‘FELEKLERİ TEMAŞA’ Bilimin hüzünlü bir hikâyesi Felekleri TemaşaTakiyüddin & Darü’r Rasadül Cedid (Verita Kitap), Hikmet Temel Akarsu’nun kitaplaştırılmış oyunlarının sekizincisi. Kitaba ismini veren üç perdelik müzikal, 16. yüzyılın sonlarında İstanbul’da kurulan fakat bağnazlığa yenik düşerek havaya uçurulmuş Takiyüddin’in rasathanesinin başına gelenleri anlatıyor. Bağnazlık ve fanatizmin tarih boyunca Osmanlı bilim potansiyelini nasıl heba ettiğini başarıyla ortaya koyuyor. NEVNİHAL ERDOĞAN 1575’te İstanbul’da müneccimbaşılığa atanan Takiyüddin ElRaşid isimli Şam doğumlu Türk bilim adamı tarafından kurulan rasathane “Darü’r Rasadül Cedid” Osmanlı astronomi geleneğini oluşturması için iyi bir fırsat olmasına karşın uzun ömürlü olamamıştır. RASATHANENİN HAZİN HİKÂYESİ Felekleri Temaşa isimli üç perdelik müzikal de bu rasathanenin hazin hikâyesinden yola çıkarak kaleme alınmış. Felekleri Temaşa’da münecimbaşılığa atanan Takiyüddin, Veziriazam Sokollu Mehmet Paşa (15651579) ve Hoca Sadettin Efendi’nin himayelerinde III. Murad’a (15741595) takdim edilerek İstanbul’da bir rasathane kurması için görevlendiriliyor. Ancak eşzamanlı olarak saray ve siyaset entrikaları da devreye giriyor. Çünkü İslam’ın bilimi destekleyen kültürel iklimi yerini artık bağnazlığın karanlığına terk etmiştir. Sonuçta, toplumu güdüleme yetisini kaybetmek istemeyen bu kesimlerin kışkırtması ile Sokollu gibi aydın bir sadrazama karşın rasathane topa tutularak yok edilir. Yapıtta bu olaylar, bir aşk öyküsü çevresinde, duygusallık ve yazıklanmayla, Sokollu gibi ilerici ve aydın bir veziriazama saygı duruşunda bulunularak ustalıklı bir entrikayla ile kurgusallaştırılıyor. BAĞNAZLIK, FANATİZM VE GERİLEME! Rasathanenin yok edilmesi, Osmanlılarda bilimsel çalışmalara, özellikle de astronomi çalışmalarına büyük sekte vurmuştur. Oysa aynı sıralarda Takiyüddin’in çağdaşı Kepler, Avrupa’da Brahe’nin gözlemelerini kullanarak astronomide yepyeni ufuklar açmıştır. Bilim tarihi göstermiştir ki Osmanlı’nın gerilemesi ve yıkılışı bilim ve sanatta geri kalması ile yakından ilgilidir. Osmanlılar kültürel aidiyet ve kimliklerini üstün görerek Hıristiyan dünyasındaki bilimsel gelişmelere merak duymadılar. Tarihimizdeki özgür düşünce ve bilimle ilgilenen kişilikler de toplumdaki bağnazlık ve fanatizme karşı verdikleri mücadeleyi tıpkı Takiyüddin gibi kaybettiler. Hikmet Temel Akarsu’nun, bilim tarihimizin en önemli kırılma olayını yer yer mizahi yer yer hüzünlü bir dille aktardığı Felekleri Temaşa’sı bağnazlık ve fanatizmin tarih boyunca Osmanlı bilim potansiyelini nasıl heba ettiğini başarıyla ortaya koyan bir yapıt. n 25 25 Mart 2021 klasikler12,5x31.indd 2 18.03.2021 22:31