Katalog

Halkbilimci İlhan Başgöz etrafında iki yayın Son zamanlarda okuduğum iki ilginç ekitaptan söz etmek istiyorum: Türkiye’nin İlk Folklor Yaz Okulu İlhan Başgöz Güre Yaz Kursu, İlhan Başgöz ile Güre Folklor Yaz Okulu Katılımcıları Buluşması 18 Temmuz 2020. İki kitap da kısa bir süre önce ABD’den Türkiye’ye dönen ünlü halkbilimci İlhan Başgöz’ü ve çalışmalarını doğrudan ele almıyorsa da onun etrafında, özellikle onun bir girişimi hakkında. İkisinin de hazırlayanı Prof. Serpil Aygün Cengiz. GÖNÜL PULTAR P rof. İlhan Başgöz, 1990’ların ikinci yarısında ABD’de uzun yıllar ders verdiği Indiana Üniversitesi’nden emekli olup Türkiye’ye döndü. 2010’ların ortasına kadar ülkenin değişik üniversitelerinde ders verdi. DilTarih Coğrafya Fakültesi Halkbilim Bölümü Etnoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Serpil Aygün Cengiz’in yayına hazırladığı Türkiye’nin İlk Folklor Yaz Okulu İlhan Başgöz Güre Yaz Kursu isimli kitap; Balıkesir’in Güre köyünde, 1997’de kurduğu ve ders verdiği, 2003’e kadar faaliyette kalan yaz okuluna katılmış olanların tanıklıklarından oluşuyor. Kitap, hem okul binasını tasarlayıp inşa etmiş hem de okulda ders vermiş olan, 20 Mart’ta kaybettiğimiz mimar, şair Cengiz Bektaş’a ithaf edilmiş. TÜRKİYE’DE FOLKLOR ADASI İlk göze çarpan, kitabı estetik bir yapıya ulaştıran ve adeta görsel bir şölen sunan, çoğu bugün için artık belge niteliğinde olan fotoğraflar. Prof. Cengiz, Halil İnalcık’tan Henri Glassie’ye birçok uluslararası tanınmış öğretim üyesinin ders vermiş olduğu okulu, “Türkiye’de folklor adası” olarak tanımlıyor. Kitaptaki yazılı tanıklıklar bu açıdan paha biçilmez. Sadece halkbilim alanında olanlar için değil, Türk toplumuyla ilgili olduğu kadar uluslararası halkbilimi açısından ilginç, özgün, ilk kez yayımlanan birçok tanıklık sunuluyor. Alanla ilgilenenler için içerdiği bilgiler arasında ne Başgöz’ün kendi otobiyografisinde ne kendisiyle yapılan nehir söyleşide ne de onuruna hazırlanan armağan kitabında yer alan ayrıntılar aktarılmış. Dolayısıyla yapıt başvuru kitabı olmaya aday. DAYANIŞMA VE ANADOLU SEVGİSİ Tanıklık satırlarında süregelen bir işbirliği ve dayanışma ruhu hissediliyor. Bir de sadece Kaz Dağları’ndan, Balıkesir’den, Güre’den söz ediliyor görünse de inanılmaz bir Anadolu sevgisi hissediliyor bütün metinlerde. Ancak bir bütün olarak bakılırsa kitabın asıl önemi Başgöz’ün bizzat yönetmiş olduğu ve o haliyle son bulmuş olan yaz okulunun tarihe kaydedilmiş olması. Ne yazık ki son bulmuş olan bir emeğin, bir çabanın unutulmasına engel olunması. Okulun yazgısı konusunda, Prof. Serpil Aygün Cengiz kendi yazısında, “akademideki hallerimiz için çok tipik” demekte. Yakın zamanda yaşanmış olayların, insanlar henüz hayattayken, henüz anılar tazeyken kaydedilmesi özellikle unutkan bir toplum olan bizler için çok yerinde bir girişim. Bu açıdan anlatılanlar halkbilimini, folkloru aşıyor. Kanımca kitabın en kayda değer, çarpıcı yanı bu. Prof. Cengiz, kitabının tanıtımını 18 Temmuz 2020 günü Zoom yoluyla yaptı. Ve bu görüşmeyi de kitaplaştırdı. “Folklor Sokağı Atölyesi” üyeleri Pınar Ekinci, Can Çara, Şenel Vural, Seda Güzel ve Züleyha Durak Özen’in katkılarıyla hazırlanan eserin aktardığı sanal buluşma dört saatten fazla sürmüştü. En duygulandırıcı anı da İlhan Başgöz’ün Indiana’daki evinde cep telefonu kamerasından, kimini yıllardır görmemiş olduğu eski öğrencilerine hitap etmesiydi. İlhan Başgöz ile Güre Folklor Yaz Okulu Katılımcıları Buluşması kitabı da işte çeşitli katılımcıların söz alarak anlattıklarının dışında bu anı, okyanus ötesi buluşmayı aktarıyor. Sağladığı ek özgül bilgiler dolayısıyla da halkbilimcilerini mutlaka ilgilendirecek bir kitap. Geniş ilgiyi hak ediyor. n Türkiye’nin İlk Folklor Yaz Okulu İlhan Başgöz Güre Yaz Kursu / Serpil Aygün Cengiz /Ankara: Ürün / ekitap / 220 s. / 2020. http://sedatveyisornek.humanity.ankara.edu.tr/files/2020/06/Turkiyeninilkfolkloryazokulu.pdf İlhan Başgöz ile Güre Folklor Yaz Okulu Katılımcıları Buluşması 18 Temmuz 2020 / Serpil Aygün Cengiz ve diğ. / Ankara: Ürün / ekitap / 97 s. / 2020. sedatveyisornek.humanity.ankara.edu. tr/files/2020/11/IlhanBasgozileGure FolklorYazOkulu.pdf. Gemerek nire, Bloomington nire: Hayat hikâyem / İlhan Başgöz / Türkiye İş Bankası Kültür Yay. / 480 s. / 2017. Kardeşliğe bin selâm: İlhan Başgöz ile söyleşi Gönül Pultar, Serpil Aygün Cengiz / Yayına Hazırlayan: Gönül Pultar / Tetragon / 243 s. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/ handle/20.500.12575/71356 Folklor edebiyat dergisi Prof. Dr. İlhan Başgöz özel sayısı cilt 25, sayı 100 / 600 s. https://dergipark.org.tr/tr/pub/fe/issue/50278 4 4 Şubat 2021 TÜRKER AYYILDIZ’DAN ‘VAPURLARA KÜSMEK’ Yazar, on iki öyküden oluşan kitabında Geçiveren insanlar, yaşamlar! sıradan insanın, kenar mahallelerin kırgınlıklarını, çilelerini, yüklerini anlatıyor. Her gün önünüzden geçen insanı yazıyor. Z. DOĞAN KORELİ Vapurlara Küsmek (Sel Yayıncılık), Türker Ayyıldız’ın ilk öykü kitabı. On iki öyküsü yer alıyor. Varoşların sıkışmış, değerlerinden koparılmış insanlarının acılarını, hayal kırıklıklarını yazıyor. Her gün önünüzden geçen, sokakta kimi zaman omuzlarınızın dokunduğu insanı okuyorsunuz. Günlük hayatta kimsenin pek önemsemeyeceği olayları, dikkat çekmeyen halkın içinden küçük insanı izliyorsunuz. Eski Galata Köprüsü, balık tutanlar, kokoreççiler, turşucular, tatlıcılar, gece yarısı Eminönü, rıhtımda ateş yakanlar, herkes orada. Merceğiniz hep hayatın en merkezinde kalıyor. Her gün önünüzden geçen, sokakta kimi zaman omuzlarınızın dokunduğu insanın öyküsüne ulaşıyorsunuz. Bazen çocukluğunuz, bazen koşuştuğunuz sokaklar, bazen mahallenizdeki gelenekler geliyor gözünüzün önüne. Öykülerin birçoğu olay ve karakter açısından birbirini tamamlıyor. Hayata tutunamamış Payidar, Dört Göz İbrahim, ölü taşıyıcı Çıyan, “zorla alırımcılar”ın Ramazan, Kuşçu Arif, on bir yaşında eli izmarit kokan “çocuk” Mesut, meyhanedeki muhabbetçi Hilmi Baba hayatın öznesi olamamış insanlar olarak sunuluyor. Aslında Anadolu coğrafyasındaki çoğu soruna da şahit olunuyor. Minyatür Kale’de yetimhanede büyüyen çocuklara, Güz Değil Sonbahar’da 12 Eylül döneminin sıkıntılarına, Bir Garip Düş’te deprem gerçeğine, Dört Kız Bir Oğlan’da kadın cinayetlerine dikkat çekiliyor. n