Katalog

DÜNYAYI SARSAN .2521$9?5ž6 6$/*?1? ?/(?/*?/?<(1??.?.?7$3 L??????????c?šL???Oe?r??ğ??cuš??? KHALED FAHMY’DEN ‘KAVALALI MEHMET ALİ’ Kasaba delikanlısından devlet adamlığına... Fahmy’nin kaleme aldığı, Modern Mısır’ın kurucusu sayılan, Avrupa’daki devrimlerin Yakındoğu coğrafyasındaki öncülerinden Kavalalı Mehmet Ali’nin hikâyesi bir imparatorluk masalı tadında. SEVDA FİDAN sevda.fidan@cumhuriyet.com.tr K avalalı Mehmed Ali: Osmanlı Valiliğinden Mısır Hükümdarlığı’na kitabının yazarı Khaled Fahmy, 19. yüzyıl Mısırı’nın sosyal ve kültürel alanında uzmanlaşmış bir Ortadoğu tarihçisi. Mısır’da doğup büyüyen Fahmy, siyaset bilimi üzerine yüksek lisans yaptıktan sonra Oxford Üniversitesi’ne gider ve Kavalalı Mehmet Ali Paşa dönemindeki Mısır ordusunun tarihi hakkında doktora çalışmasını tamamlar. Khaled Fahmy, 2017 yılından beri Cambridge Üniversitesi’nde öğretim üyesidir. Küçük bir Yunan kasabası olan Kavala’da doğan Mehmet Ali (176970), Osmanlı tarihine yön veren önemli kişiliklerden biridir. Vatanı olarak kabul ettiği Mısır’da elli yıla yakın yaşamış olmasına rağmen Rumeli’de geçirdiği ilk gençlik yılları, onun dünyaya bakışını şekillendirir. Mehmet Ali, anne ve babasının fazla korumacı olduğunu, hatta bu yüzden arkadaşlarının onunla çıtkırıldım ve pısırık olduğuna dair alay ettiğini anlatır. Her şeyi tek başına başardığına dair ısrarlı bir vurgusu vardır. Okuma yazmayı kırklı yaşlarda öğrenir. Babasının ek iş olarak yaptığı tütün ticaretinde ona yardımcı olması da ticari zekâsını geliştirmede kendisine önemli bir deneyim kazandırır. KAVALA’DAN MISIR’A Cesaretini kendisine ve çevresine kanıtlamak için hem zihnen hem de bedenen kendisini geliştirmesi, liderlik vasıfları, gençleri kendine hayran bırakması, istediklerini tatlı dille ya da zorla yaptırması, öyle ya da böyle işleri yoluna koyan bir tavır takınması onun karakteristik özelliklerini oluşturur. O yıllarda Napoléon Bonaparte komutasındaki bir Fransız ordusu, Mısır’a çıkarma yapar. Osmanlı Sultanı, her böl geye olduğu gibi Kavala kadısına da bir ferman göndererek 300 başıbozuk asker gönderilmesini ister. Mehmet Ali’nin Kavala kadısı olan dayısı ise ondan kurtulmanın yolunu bu yolla bulmuştur. Böylece Mehmet Ali, hem kendi hayatının hem de MısırOsmanlı dünyasının kaderini değiştirecek yolculuğa çıkar. Mehmet Ali 1801 yılında Mısır’a ayak bastığında ülke, üç yıldır Fransız ordusunun işgali altındadır. Nizamı Cedit askerleri Osmanlı ve İngiliz donanması ile birlikte Mısır’ı kurtarmak için harekete geçer. Fransızlarla geri çekilmelerini karara bağlayan bir anlaşma sonrası ortaya çıkan türlü karışıklıklar içinde Mehmet Ali komutasındaki dört bin kadar Arnavut askerle Mısır’da önemli bir güç olarak sivrilir. Kahire halkını kendine hayran bırakmasıyla hem Memlüklere hem de Osmanlılara kendi iradesini dayatır. İKTİDAR YOLUNDA… Kendi iktidarının taşlarını döşemek adına Memlüklerin iki liderinin de aralarını açmayı başaran Mehmet Ali, onlara karşı ayaklanmaları kışkırtır. Halkla kurduğu ittifak sayesinde Memlükleri Mısır’dan sürer. Tüm bu yaşananlar sırasında Mısır’a vali olarak Hurşid Paşa atanır. Mehmet Ali artan popülerliğine güvenir ve bekleyerek olayların kendi lehine gelişmesini bekler. Yeni valinin getirdiği yeni vergiler ise beklediği şeyin meyvesini kısa bir sürede verir. Kalabalık bir grup, Hurşid Paşa’yı devirmek ve yerine Mehmet Ali’yi getirmek ister. Mehmet Ali ise gönülsüz bir edayla bu isteği kabul eder. Şehirde yaşanan büyük çatışmalar sonrasında 9 Temmuz’da İstanbul’dan yeni bir ferman gelir ve Mehmet Ali, Mısır’ın resmi valisi olur. Mısır’a vali olarak atandıktan sonra oğulları İbrahim ile Tosun’u çağırır ve genç yaşlarına rağmen onlara önemli görevler verir. Ailesini Mısır’da toplaması, orada yaşama niyetinde olduğunun da bir göstergesidir. Bundan sonraki hamleleri ise iktidarını sağlamlaştırmaya ve güçlendirmeye yönelik olur. >> 16 25 Haziran 2020