Katalog

GEORGE ORWELL’DEN “EDEBİYAT ÜZERİNE” OKURLARA George Orwell’in gözüyle edebiyat “Edebiyat Üzerine”, George Orwell’in kaleminden çıkmış bir deneme toplamı. Kitapta bir araya gelen denemelerinde Orwell, kendi edebiyatına ve edebiyat çevresinde dönenlere kendi dünyasından bir bakış atıyor. ERAY AK erayak@cumhuriyet.com.tr G eorge Orwell adı herkesçe biliniyor. Adının duyulduğu anda da 1984 ve Hayvan Çiftliği romanları akla geliyor. Doğaldır çünkü bu iki roman, baskı dönemlerini ve karanlık zamanları anlatmak için herkesçe kullanılan imgeler hâlini aldı artık. Çağın zulmünü dile getirebilme noktasıda ortak dil işlevi üstlendi. Ancak George Orwell’in yazarlığı 1984 ve Hayvan Çiftliği’nden ibaret değil. Ardında daha pek çok roman bıraktı. Onlar arasında dolaştıkça Orwell’in bu çağa ne bıraktığını daha iyi anlamak mümkün. Orwell’i 1984 ve Hayvan Çiftliği’nden ibaret görmek ise olsa olsa kısıtlı bir bakış açısı sağlar. Yazarın ardında bıraktıkları sadece romanlar da değil elbette. Orwell, 1950’de Londra’da öldüğünde, o güne değin yazdığı makalelerin sayısını kaç kişi hatırlıyordu emin değilim. Buna bakarak yaşarken yayımlanan on kitabının yanında, sayısız makalesi olduğunu söylemek mümkün Orwell’in ve bunların birçoğu da yazarın şöhretiyle paralel biçimde yayımlanmış durumda artık. Yazarın kaleme aldığı denemelerden oluşan toplamları, 2012’den bu yana, Türçede de okuyoruz. İlk kitap; Kitaplar ve Sigaralar’dı. Kitaplar ve Sigaralar’ı, Neden Yazıyorum, Balinanın Karnında, Faşizm Kehanetleri ve Dali’den Karakurbağasına Bazı Düşünceler adlı deneme toplamları izledi. Edebiyat Üzerine adını taşıyan deneme toplamı ise henüz çıktı okur karşısına. Kitapta bir araya gelen denemelerinde Orwell, kendi edebiyatına ve edebiyat çevresinde dönenlere yine kendi dünyasından bir bakış atıyor. EDEBİYAT VE SİYASET Edebiyat anlayışı hiçbir zaman politik düşüncelerinden ve gözlemlerinden ayrı düşünülemeyecek bir yazar olan George Orwell, edebiyatına ve edebiyat dünyasına da bu düşünceleri çevresinde yaklaşıyor denemelerinde. 1936’dan başlayıp 1948’e dek uzanıyor bu denemelerin yazıldığı tarih aralığı. Yani, tüm dünyayı ilgilendiren George Orwell kritik kopmaların yaşandığı bir süreç. Kaleme alındıkları tarihsel süreç de dikkate alınırsa Orwell’in edebiyata, edebiyatına ve edebiyat dünyasına politik görüşleri doğrultusunda bakışının da nedenlerini anlarız. Bu bağlamda kitap adıyla müsemma, “edebiyat üzerine” yazılar barındırdığı kadar edebiyatın içinden geçtiği “politik” yazılar da barındırıyor. Özetle; dünyayı edebiyatla okuma uğraşını girmiş bir yazarın politik gözlemlerini okuduğumuzu söyleyebiliriz Edebiyat Üzerine’de. George Orwell, dünyayı edebiyatla anlamaya çalışan bir yazar, evet ama esas kavrama noktası politika. Edebiyat Üzerine’de bu tekrar görülüyor. Dönemin önemli yayın organlarında basılmış yazılar bunlar. New English Weekly, The Adelphi, Time and Tide, Tribune, Manchester Evening News, Leader Magazine, The Observer, The New Saxon Pamphlet, The New Yorker, Times Literary Supplement gibi bir dağılım var yazılara baktığımızda. Ayrıca Left Review adına gönderilmiş bir ankete yanıtları ve Horizone’da yayımlanmış ‘Yazmanın Bedeli’ başlıklı bir röportaj da yer alıyor. EDEBİYATI OKUMAK “Hayvan Çiftliği’nin yazım sürecinden kitabın yayıncılar tarafından ilk etapta neden ve nasıl reddedildiğine, mevcut edebiyat eleştirilerinin niteliğinden yeni kelimeler türetme imkânlarına, Tolstoy’dan James Joyce’a pek çok konu ve kişi hakkında” kalem oynatıyor Orwell bu denemelerinde. Aynı şekilde denemelerin yazıldığı dönemin edebî ve sanatsal akımlarına, tartışmalarına, “Sosyalist hareketin, edebiyatçıları kendinden uzaklaştırarak ne kadar kayba uğradığını kestirmek mümkün değil,” diyerek siyaset ve edebiyat ilişkisine değin uzanıyor. Ya da bir yazısının başlığını ‘Kitaplar Çok mu Pahalı?’ diye koyup, günün şartlarını yazdığı sayfalardan tartışmaya açıyor. Aynı şekilde kendini ve edebiyatını da sayfalarına konu edip yazdıklarını, yaptıklarını açıklamaya girişiyor. Özellikle ‘Bilimkurgu Üzerine Kişsel Notlar’, bu bağlamda aydınlatıcı bir yazı olarak dikkat çekiyor. Yine bu yönde bir yazı olan ‘Hayvan Çiftliği’nin Ukrayna Baskısına Önsöz’ bu bağlamda öne çıkıyor. Ancak her ne yazarsa görülüyor ki gözlem gücü Orwell’in her şeyi. Romanlarında da bu yönüyle dikkati çeken yazar, denemelerinde bir kez daha bu görüşü onaylıyor âdeta. Edebiyat Üzerine, bu yönüyle Orwell kimliğini tamamlamada yardımcı olacak bir deneme toplamı. Dünya edebiyatının önemli yazarlarından birinin gözünden “edebiyatı okumak” isteyenler için de iyi bir fırsat ayrıca. n Edebiyat Üzerine / George Orwell / Çeviren: Yunus Çetin / Sel Yayıncılık / 166 s. Düzenin çarkları S evgili Metin Celâl, 12 yıldan bu yana “Okuduğum Kitaplar” köşesiyle bizlerle birlikteydi. Bu hafta acaba hangi kitabı değerlendirecek diye merakla beklerdik yazılarını. Yaklaşık 660 kitabı tanıtmış, eleştirmiş bu 12 yıl içerisinde. Hem bizlere hem de okurlara yol gösterdi, yönlerdirdi yazılarıyla. Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanlığı gibi ağır bir görevi üstlendiği uzun yıllar boyunca bile yazılarını hiç aksatmadı, hep kitapların yanı başında durdu. Metin, bu haftaki eleştiri yazısıyla bizlere veda ediyor. İleride yeniden buluşmayı dileyerek kendisine teşekkürlerimizi sunuyoruz. Özleyeceğiz yazılarını. Buket Uzuner’in yeni romanı “Hava”; çok katmanlı ‘Tabiat Dörtlemesi :Uyumsuz Defne Kaman’ın Maceraları’ serisinin üçüncü halkası. Dörtlemesinin bu halkasında yazar, okurları bu kez Kayseri ve Kapadokya’ya götürüyor. Defne, Umay Nine, Kumru, Sahaf Semahat, Hacker Karaca ve Ertuğrul Amca, Ayperi, Güneş ve Şakir’le çıkılan yolculukta; gazeteci Defne’nin soruşturmaya konu olan yazısı ‘Neden Nükleer Enerji Değil?’in psikolojik, etimolojik, mitolojik kıssadan hisseleriyle, onu yargılayan düzenin çarklarını çözümlüyor Uzuner. Buket Uzuner’le yeni romanını konuştuk. Seth StephensDavidowitz, ‘İnternet ve Gerçek Yüzümüz’ alt başlığıyla kaleme aldığı “Bana Yalan Söylediler”de, Büyük Veri’nin içinde debelenen; kimliği ve kişiliği gün yüzüne çıkan insana odaklanırken kalıplaşmış düşüncelerin, sanal ortamda bırakılan izlerle nasıl yanlışlanabileceğini gösteriyor. Ali Bulunmaz değerlendirdi. Bol kitaplı günler... KITAP İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Aykut Küçükkaya lYayın Yönetmeni: Turhan Günay l Editörler: Ali Bulunmaz, Eray Ak l Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı l Sorumlu Müdür: Ozan Alper Yurtoğlu l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam Direktörü: Deniz Tufan l Reklam Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: DPC Baskı Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. l 320 Eylül 2018 turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap