Katalog

PHILIPPE DJIAN’DAN “İNTİKAMLAR” Kaotik ‘dostluklar’ “İntikamlar”, Philippe Djian’ın diğer romanlarına benzer biçimde sarsıcı olaylar silsilesiyle açılıp aynı şekilde “çözüm” ve çözümlemelerle son bulurken sevginin ve ikili ilişkilerin en sert hâlde sorgulandığı bir kitaba evriliyor. Romanın ismi en büyük ipucuyken işlerin sarpa saracağının da habercisi oluyor. Djian, “İntikamlar”da buzun üstünde koşarken düşmemeye çalışan karakterlerle buluşturuyor okuru. alİ bulunmaz alibulunmaz@cumhuriyet.com.tr P hilippe Djian’ın romanlarında yarattığı karakterler; yaralı, örselenmiş, öfkeli kişiliğiyle ve şaşkınlığıyla öne çıkarken neredeyse hepsi her şeyi en uçlarda yaşıyor. Djian, bu karakterler aracılığıyla kitaplarında ironik, sert ve okuru mutlaka şaşırtan sonlar hazırlıyor. Djian romanları, kontrolden çıkıp sağa sola savrulan bir otomobil gibi. Bu sırada, herkes kavgaya tutuşup gözünü karartarak vahşileşebilirken hiç beklenmedik bir anda dinginleşebiliyor da. Kısacası Djian, karakterlerinin sırtında bir kambura dönüşen yanlışlardan ve yapıp etmelerinden yeni bir yaşam meydana getiriyor. Bunlara antikahraman demek de mümkün, öte yandan hemen hepsi gayet sıradan insanlar. Vazgeçiyor görünseler bile mutlaka bir noktada hayat mücadelesinin içindeler. Onları ayakta tutan en önemli şey ise sumen altı ettikleri duyguları. Djian, İntikamlar’da yine bu yoldan gidip buzun üstünde koşarken düşmemeye çalışan karakterlerle buluşturuyor bizi. TESADÜFÜ AŞAN KARŞILAŞMA Djian’ın İntikamlar’da okuru tanıştırdığı “sorunlu” karakterlerin başında; gençliğinde sol fraksiyonlarda yer alan ve olgunluk döneminde plastik sanatlarla uğraşan, kırgınlıklarla örülü ilişkilerinden “başarıyla” sıyrılan, yine sola gönül verdiği arkadaşlarıyla ticari birliktelik içinde olan Marc. Kırk beş yaşındaki Marc, âdeta geçmişini izler gibi baktığı yirmilerin deki gençleri içten içe eleştirmekten de kendini alamıyor. O gençlerden biri de, ölen oğlunun sevgilisi olduğunu kısa sürede anladığımız ve bir partide sarhoş şekilde Marc’ın karşısına çıkan Gloria. Marc’ın ona yardım edişi, hem kendisinin hem de en iyi arkadaşı olan Anne ve Michel çiftinin hayatını değiştiriyor. Michel ile Gloria arasındaki yakınlaşma, Djian romanlarının klasiği hâline gelen içinden çıkılması güç ilişki yumağını ortaya koyarken İntikamlar’ın da seyrini belirliyor bir bakıma. Bir Noel akşamı, komşularının evinde başına sıktığı kurşunla intihar eden oğlu Alexandre’ın kendisinde bıraktığı acı hatıra bir tarafa, tüm hayatını allak bullak eden bu olay Marc’ın yaşamını kötü bir oyuna çeviriyor. Gloria’nın, alkolün etkisiyle kendinden geçmiş hâlde karşısına çıkıp Marc’a ölen oğlunu hatırlatması, Djian’ın romana kattığı ironik unsurlardan. Dahası ikilinin karşılaşmasının tesadüfün çok ötesinde bir şey olması İntikamlar’ın bam teli. Marc ve yakın çevresinin hayatına giren Gloria, geçmişten taşıdığı parçalarla ve (Djian’ın bazı anlarda fazlasıyla hissettirdiği eril bakış açısıyla) orta yaş grubu karakterlerde uyandırdığı duygularla öne çıkan; hemen herkesi sınavdan geçiren genç bir kız. Bunlardan biri, Alexandre’ın ölümünü anımsatması ve Marc’ın, yaşananları değiştiremeyeceğini bir türlü kavrayamaması. Üstelik Gloria, bunu sürekli tekrarlayıp onun içindeki kaygıyı canlı tutuyor. Djian; Marc ve arkadaşlarının geçmişini ve Gloria’nın ortaya çıkışını, orta yaşlı karakterlerin sarsaklığını, kararsızlıklarını ve hayatlarına bir türlü çekidüzen veremeyişlerini anlatmak amacıyla Alexandre’ın intiharını, kimi satırlarda bir basamak olarak kullanıyor. Bir başka deyişle kendi yaşıtlarının ve dahil olduğu kuşağın bocalamalarını, romandaki karakterler üzerinden aktarırken yer yer sert, cinsellik dozu yüksek ve çelişkili davranışları yansıtır şekilde cümleler kurarak yapıyor bunu. KUŞKU SARMALI İntikamlar’daki karakterlerin tümü, romantizmi ya yanlış yorumluyor ya da ona doymuş durumda. Gerek Marc ve arkadaşları gerek Gloria, bu anlamda kendini farklı konumlandıran tipler. Üstelik ego ve kendini önemseyiş, yazarın karakterlerde belirginleştirdiği özellikler. Böyle bir ortamda Marc ve Gloria’nın tuhaf buluşması; Djian’ın, kitabın ismiyle verdiği ipucundan okuru yine ilginç bir sona hazırladığı anlaşılabilir. Djian romanları, kontrolden çıkıp sağa sola savrulan bir otomobil gibi. O sürprizin etrafından dolanıp anlatmak gerekirse yazarın karakterleri, her ne kadar kaymak tabakadan gibi dursa da aralarına “kara kedi” gibi giren Gloria yüzünden veya onun etkisiyle kendilerine boy aynasında bakma fırsatı yakalayıp orada hiç de azımsanmayacak noksanlıklar fark ediyor. Bunalımları ve tutuştukları kavgalar da bunun göstergesi. İntikamlar’da, karakterlerin yaşadığı veya kendine kurduğu dünyanın vahşi kuralları bulunuyor. Gloria’nın dahil olduğu bu ortam, Marc’ın ruhunu sıkan yakın geçmişle birleşince belli çözülmelerin yaşanması ve çözümlemeler yapılması kaçınılmaz. Herkes bununla tek tek yüzleşirken kimse kaçacak bir fare deliği bile bulamıyor. Marc ve arkadaşları, Gloria’yla vakit geçirdikçe unuttukları arzularının tekrar hareketlendiğini fark ettiği gibi kısa zaman önce Alexandre’ın ölümüyle yaşadıkları trajedinin karanlıkta kalan taraflarının su yüzüne çıktığını da görüyor. Bununla beraber, Gloria’nın Alexandre’la nasıl tanıştığına ve neler paylaştığına dair sorular da uyanıyor zihinlerinde. Bu sorulara aradıkları yanıtlar, kimi anlarda vicdani bir sorumluluğa dönüşüyor. Hatta Alxandre’ın, babasının Marc olmadığına inandığını öğreniyoruz aynı satırları okurken. Dolayısıyla Djian, okuru az önce bahsi geçen ilişki yumağı ve kuşku sarmalının içine atarken romanın sarsıcı sonuna gidişi de hızlandırıyor: Kendini uygar ve hümanist olarak gören Marc ve arkadaşlarının, Gloria’nın belirmesiyle birbirinin gözünü oyacak noktaya gelmesi bir tarafa, onun Alexandre’ı hatırlatması nedeniyle hareketlerini kontrol edemeyen bir babayla karşılaşıyor okur. İntikamlar, Djian’ın diğer romanlarına benzer biçimde kaotik olaylar silsilesiyle açılıp yine kaosun hüküm sürdüğü “çözüm” ve çözümlemelerle son bulurken dostluğun, sevginin ve ikili ilişkilerin en sert hâlde sorgulandığı bir kitaba evriliyor. Romanın ismi en büyük ipucuyken işlerin sarpa saracağının da habercisi oluyor. n İntikamlar / Philippe Djian / Çeviren: Hakan Tansel / Ayrıntı Yayınları / 144 s. 4 31 Ağustos 2017 KItap