Katalog

ARKEOLOJİ KİTAPLARI Tarihi, ne tarihler? r Özgen ACAR arihi, kimler ya da neler tarihler? Bu sorunun yanıtını yüzeysel de olsa iki bölümde toplayabiliriz: Birincisi, “Tarihöncesi” nasıl aydınlatılır? Çünkü “yazı”, insanlığın geçmişini “tarihöncesi” ve “tarihsel dönemler” diye ikiye ayırır. Arkeolojik kazılar, bir anlamda dedektif Şerlok Holmez titizliğinde, bu dönemleri aydınlatır. O dönemin tarihini aydınlatmada, kazıların çeşitli katmanlarında bulunan nesnelerin başında “çanak çömlek” gelir. (Bu olguyu Türkiye Cumhuriyeti’nin başbakanına anlatamazsınız!) Ayrıca, kazılarda bulunan nesnelerin yapısal özellikleri en önemli bilimsel kanıtları verir. On dokuzuncu yüzyıl kazılarında arkeologlar yalnızca “bulmaya” hevesliydiler. Bırakın korumayı, buluntuların özellikleri üzerinde fazlaca durmazlardı. Yirminci yüzyılın ilkyarısında “onarım ve koruma” olgusu öne çıkınca buluntuların müzelerin çatıları altına alınması yöntemine başvuruldu. Ancak buluntuların yapısal özellikleri yine de araştırılmazdı! Şimdilerde ise “arkeometri” bilimi devreye girdi. Buluntular “Isı Işınlaması”, “Karbon 14”, “Nükleer Tahlil” gibi deneylerle yapısal özellikleri ve tarihleri saptanabiliyor. Bu deneyler, “özgün” ve “sahte” yapıtları ayırmaya da önemli katkıda bulunuyor. İkincisi, Sümerlerde ortaya çıkan “yazının”, tarihi tarihle T yen en önemli buluntu oluşu. Bu dönemi ise insanlık yaklaşık 5350 yıldır gerçekleştiriyor. Yazının olmadığı yerlerde ise kazılarda bulunan “sikkeler” tarihi tarihlendiriyor. Yakın Özgen Acar çağlara geldikçe “anılar”, “belgeler”, “kitaplar” ve “fotoğraflar” tarihi tarihliyor. Bu nedenle tarihi tarihlendiren yayınlara her yıl mayıs ayının ikinci yarısında bu değerli ekte yer veriyoruz. *** Türkiye’de yerli yabancı kazılarda ve yayınlarda, artık 4. ve 5. kuşak arkeologların adlarına raslamak insanı mutlu ediyor. Burada yer verdiğimiz yayınların neredeyse tamamına yakınının üniversite, müze ve halk kitaplıkarında bulunmadığını rahatla söyleyebiliriz. İşin ilginç yanı, bu yayınların pek çoğunun ABD, Avrupa ve Asya kitaplıklarına ulaşması, hatta bazı sürekli yayınların yabancı kitapçı dükkânlarında dahi satılması. Bu yayınları keşke, Kültür ve Turizm Bakanlığı müzelerin ve Milli Eğitim Bakanlığı da okulları ve YÖK de üniversitelerin kitaplıklarına gönderebilse… Ne dersiniz bugünkü yönetim bu dileğimi gerçekleştirebilir mi? *** Bu arada “konu” sıkıntısı çeken, roman ve öykü yazarları ile sinema ve TV dizi senaristlerine bu alanda bol kaynak olduğunu da anımsatmakta yarar var. n nuyor. Türkçeİngilizce basılan yayındaki belgeleyici fotoğraflar İbrahim Dıvarcı, Ahmet Kuş, Fevzi Şimşek’e ait. Arkeolojik kazılar, Selçukluların taş işçiliği ve taş kabartmalar, çini kaplamalar, “kaligrafi” örnekleri ile yazıtlar başarılı kitabın kapsama alanı içinde. Nedense Türkiye’de Osmanlı tarihi ve sanatı çıkarken onlardan önceki Selçuklu İmparatorluğu bilimsel yayınlarda yeterince irdelenmiyor. Bu yayın bu alanda araştırılacak daha nice konuların varlığını da ortaya koyuyor. Adı: Büyük Selçuklu Mirası: Müzeler (2 Cilt) Yayına Hazırlayanlar: Osman Eravşar, Haşim Karpuz Yayımlayan: Konya Aydınlar Ocağı ve Selçuklu Belediyesi Çeviri: Katherine Branning, Fevzi Pekgöz, Sayfa: 654 Dünya müzeleri taranmış, Selçuklu eserleri derlenmiş. Bir anlamda Selçuklu sanatının dökümü da yapılmış. Selçuklu heykelleri, resim sanatı, çini yapıtlar, tunç tütsü kapları, takılar bu uygarlığın görkemini sergiliyor. Mimari içerikli bu olağanüstü yayın üç ciltle de bütünlenmiş oluyor. Kitaptaki görselleri İbrahim Dıvarcı, Ahmet Kuş, Fevzi Şimşek belgelemiş. Bu başyapıtları Selçuklu sikkelerini içerecek bir yayının tümlemesini de umuyoruz. Bu kitap da Türkçe ve İngilizce. Adı: Osmanlı Devrinde Son Sadrazamlar (3 Cilt) Yazarı: İbnülemin Mahmud Kemal İnal Yayımlayan: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları Sayfa: 2193 Okuduğu Mektebi Mülkiye’yi ve Hukuk’u bitirememiş, ama son 37 sadrazamı tarihçi gözüyle belgelemiş bir yazarın, Osmanlı’nın son dönemlerindeki iç ve dış siyasası sunuluyor. Türk ve İslam Eserleri Müzesi’ni kuran, Osmanlı arşivlerini düzenleyip Başbakanlık Devlet Arşivi’ni ortaya çıkaran bir belgeci… 19451947 yıllarında Maarif Vekâletince basılan ilk iki cildi, 1950’de Milli Eğitim Bakanlığı’nın üçüncü cildi tamamlıyor. İş Bankası Kültür Yayınları’nın tıpkıbasımı yıllardır bulunamayan bu kitabı tarih meraklılarının raflarına yeniden taşıyor. Keşke “Nutuk” gibi bu da Türkçeleştirilse. Özellikle günümüz siyasacıların okuyup ders alacağı bir başyapıt… Yalnızca siyasa değil, yeni roman yazacaklara ışık tutacak öyküler de var. Adı: Devleti’ Aliye 12 Yazarı: Halil İnalcık Yayımlayan: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları Sayfa: 906 Yazar, Osmanlı tarihinin üstadı olarak bilinir. Ama o Siyasal Bilgiler Fakültesinde benim “Devrim Tarihi” profesörümdü… Üç cilt olarak önK İ T A P S A Y I 1267 Başyapıtlar Son yıllarda, yalnızca görsellik açısından değil, içeriğinin bilgi ve belge birikimi ile çok önemli yayınlar raflarda yerlerini almaya başladı. Bu bölümde, “başyapıt” olarak nitelendirebileceğimiz bazı kitapları sunuyoruz. Adı: HititlerHittites Yayına Hazırlayanlar: Meltem Doğan Alparslan, Metin Alparslan Yayımlayan: Yapı Kredi Yayınları, Sayfa: 596 Yayınevi bu gidişle harika bir ansiklopediyi de yaratmış olacak. Anadolu’daki çeşitli uygarlıkları tek tek irdelediği, Urartular, Frigler, Troya gibi kitaplarına bu kez Hititleri ekledi. Kitapta konunun uzmanı Türk ve yabancı arkeologlar, 35 makalede Hititleri anlatıyor. Türkçe ve İngilizce basılan ve bol görsel ile destekli bu yayında sekiz dalda şu konular işleniyor: Zaman ve mekan, halklar, yazılar, diller, yerleşimler, yapılar, çanak çömlek, belgeler ve belgelikler, inanç dünyası, üretim ve toplum düzeni, sanat... Yayını TÜPRAŞ destekliyor. Adı: Strukturen Lykischer Rezidenzstädte im vergleich zu älteren städten des Vorderen Orients Yazarları: Jürgen Borchhardt, Erika Bleibtreu S A Y F A 1 2 n 2 9 Yayımlayan: Sunaİnan Kıraç AKMED Enstitüsü, Sayfa: 474 Türkçesi “Lykia’daki Yönetsel Merkezi Kentlerin Ön Asya’nın Erken Kentleri ile Karşılaştırılması” adlı kitap Anadolu uygarlıklarında kentlerin ortaya çıkışları ve etkileşimlerini irdeleyerek önemli bir boşluğu dolduruyor. Kasım 2013’te Viyana’da ilk kez dünya arkeolojisine sunulan kitabı yayımlanan Sunaİnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü’nü de kutlamak gerekir Oldukça geniş bir Türkçe özeti olan kitap çeşitli görseller ve çizimler ile anlatımları somut olarak destekliyor. Likya’yı çok iyi bilen Borchardt ve yıllarını Anadolu, İran, Irak arkeolojisine vermiş olan Bleibtreu, genç kuşak arkeologlara önemli meşale tutuyor. Kitapta kentleşmenin MuğlaAntalya arasındaki Lykia yarımadasında Klasik Yunan Dönemi ile Klasik ve Yakın Doğu arkeolojisinin Asur, Babil, Urartu, Frig, Lidya, Pers kentleri ile karşılaştırılıyor. Adı: Mitoloji Yazarı: Christopher Dell Çeviri: Nurettin Elhüseyni Yayımlayan: Yapı Kredi Yayınları Sayfa: 352 Bu sütunlarda yıllardır çeşitli mitoloji kitaplarının tanıtımını yaptık. Yunan, Roma, Türk, Hint, Çin vs. Bu kitapta, dünyanın tüm söylenceleri, özetler ha2 0 1 4 linde okura sunuluyor. Çok kaliteli bir baskıdlı bu kitapta laf az, görsel çok. 410 görselden 256’sı renkli. Söylenceler, ülkelere göre değil, olaylara göre dünya genelinde kıyaslamalı olarak anlatılıyor. Doğaüstü söylenceler, dünyanın ve insanoğlunun yaratılışı, tanrılar, hayvanlar âlemi, simgeller, kahramanlar, yolculuklar, destanlar başlıkları altında derleniyor. Kitabı okumaktan çok, görselleriyle bir belgesel izleyebilirsiniz. Adı: Büyük Selçuklu Mirası: Mimari (3 Cilt) Yayına Hazırlayanlar: Osman Eravşar, Haşim Karpuz Yayımlayan: Konya Aydınlar Ocağı ve Selçuklu Belediyesi Çeviri: K. Branning, Yelken Terc. Of., F. Pekgöz, S. Çelik, Sayfa: 1217 İki takımdan oluşan anıtsal yayının birincisini Selçukluların “mimarlık” yapıtları derliyor. Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun ve Türkiye’nin yanı sıra egemen olduğu topraklardaki çeşitli binaları tanıtılıyor. Cumhurbaşkanlığı, TİKA ve Başbakanlık Tanıtma Fonu’nun önemli desteğiyle basılan bu anıtsal yayın Selçukluların görkemini okurların, mimarların, sanat tarihçilerin bilgilerine su M A Y I S C U M H U R İ Y E T