Katalog

Tarif Khalidi'nin Müslüman Hazreti İsa'sı dilimizde Tassion' ve 'Müslüman Isa' Tarif Khalidi'nin yapıtında ele aldığı konuların en ilginci, çarmıha gerilme sorununun Kuran'daki izahıdır. Yazar, "Her şeyden önce Hz. Isa'nın çarmıha gerilip gerilmediği tartışması vardır. Aziz Pavlus, çarmıha gerilmeyi Musevilere göre aşılamayan birengel, putperestlere göre ise akılsızlık' olarak tanımlar. Çarmıha geriliş Kuran'da kabul edilmez" diyor. n Necdet SAKAOĞLU atı dunyasında yankılar uyandıran Passıon (*) fılmı I urkıye'dc de gos terımegırecekmış Rastlantıya bakı nız Tarif Khalidi'nin Musluman Hazreti Isa" Islam Yazınında Vecızeler ve Kıssalar"ın (**) Turkçesı de Kıtap Yayınevı tarafından yayınlanmış bulunuyor Kıtabı okuyup fılmı ızleyenler, çılelı yaşamı ve oğretısıyle salt ınanç dunyasını değıl, guzel sanatların hemen her dalını ve kulturlen de et kıleyen bu resule, îslam oğretısının bakışını da oğrenme fırsatını bulacaklardır Hemen ekleyelım kı Ernest Renan'ın unlu "Isa'nın Hayatı" da bu yoğunlaşmaya onemlı katkı sağlayabıleceğı ıçın Musluman Hazreti Isa ıle aynı zamanda okıınması yararlıdır Boylece, daıma mcraklı, gızcmlı, korkulu, aulı bır "nebî kıssası" olan Hz Isa'nın yaşa nıı yanında, bu peygambere Isîa mî bakışın çerçevesı, onun vecıze ve mucızelenne verılen onem de başta Kuran olmak uzere dı ğer kaynaklardan alıntıların ışı ğında oğrenılmış olacaktır Bız Turklerın, genel olarak da Islam âlemının "Hazret ı Isa", "Meryemoğlu Isa", "Isa Aleyhıs selam", "Isa Ruhullah" ad ve nı telemelerıyle tanıdığımız, kendı sıne Incıl'ın gonderıldığıne ına nılan bu peygamberın, ozgur du şunce ortamlarında cn çok takı nılan yanı "Bakıre Meryem'den, Rabb'ın nefhıyle babasız doğ muş" olmasıdır Bu "vak'a" yı kurcalayanlar, açıktan soylemeye çekındıklerı duşuncelerıne Bek taşı, Hoca, Nasreddın fıkraları gıydırmışlerdır Fakat mantığma kabul ettıremedığı başka konu lar gıbı bu sonınu da sazıyla so zuyle dıllendırmekten korkma yan ozanlarımız, yazarlarımız da vardır Bunların en pervasızların dan, gunahla sevap dalgaları ara sında çalkanıp duran Bektaşı ba bası Edıb Harabî, bır nefesınde tasavvufun "ene'l Hak" oğretı sınden yol bularak "Bırgececık mıhmân kaldık Meryem'de / Ha?retı Isa'nın oz babasıyız1" deyıvermış Aynı akla zıyan konuyu Âşık Veysel daha kıv rak ve hınzırca sazına okumuş "Ise'l Mer yem oğlun ımış / Bır de bu ışın var senın 1 " Bunlar, halk aydınlarımızın berrak zıhın lerıne takılan Baba" (Rab), ""OğuT (Isa) Ruhu'l Kudus" (Cebraıl) ve "Ana" (Bakıre Meryem) arasındakı gunumuzun kolonlama yontemını anımsatan, "uflemeylc hamıle lık" olağandışılığına yoneltılen apaçıkıtıraz lardır MUSLUMAN İSA'YI TANITMAK" Musluman Hazreti Isa adlı kıtaptan oğ rendığımıze gore erken Arap Islam eserle rınde Hz Isa ya ılışkın veya onun erdemlerı nı mucizelcıını anlatan yuzlerce vecıze ve kıssayeralmi!;tır Yazar, amacmın Batılıdo ğal kı Hırıstıyan okurlara, Arap Islam kul turundekı Musluman Isa"yı tanıtmak oldu ğunu yazıyor Khalidi'nin bu bakışı o kadar onemlıdır kı bunu, eskılerın deyışıyle mef hum ı muhdlıhnı aklımıza getırerek daha ıyı kavrayabılırız Acaba bır Batılı araştırmacı da orneğın Dante'nın Ilahı Komedya'sından başlayarak Hırıstıyan âlemının Islam Pey gamberı Hz Muhammed'e nasıl baktığmı derlese ortaya nasıl bır tablo çıkar** Khalıdı, bır bakıma, Islam oğretısının ne bılere ve resullere ınanmak ve bağlanmak ıl kesını Muslumanların, salıklenyle en çok sa vaştığı bır dının peygamberı olan Hz Isa or neğıyle kanıtlamaktadır Arap yanmadası nın bır yerlısı olan Hz Isa'nın, Kuran'da, çektığı çılelerle Hz Muhammed'e ornek gostenlen peygamber olduğunu yazan Khalıdı, "Incıl'ın kendıne ozgu bır edebı ya pısı olduğu gerçeğı Kuran ıçm de geçerlı dır," dıyor Khalidi'nin yapıtında ele aldığı konuların en ılgıncı, çarmıha genlme sorununun Ku ran'dakı izahıdır Yazar, "Her şeyden once Hz lsa'nın çarmıha genlıp gerilmediği tar tışması vardır Azız Pavlus, çarmıha gerılmeyı 'Musevılere gore aşılamayan bır engel, put perestlere gore ıse akılsızlık' olarak tanım lar Çarmıha genlış Kuran'da kabul edılmcz Kuran'daki ızaha gore çarmıhtakı Isa bır tur goruntuydu ve lâkın şubbıha lehum' (la lun onlara bır benzerı gostenldı) denılmış, boylece Yahudılerın Isa'yı oldurduklen de tekzıp edılmış olmaktadır," dıyor "TESLİS" Kıtapta "Teslıs" konusuna da bır paragraf açılmış leslıs'e, uç farklı tanrı varhğı anlamı na geldığı ıçın şıddetle karşı çıkıldığı açıklan maktadır Hatta bundan dolayı Kuran'da Hz Isa'nın Allah tarafından sorguya çckıldı ğıneılışkın " Ey Meryemoğlu Isa1 Insanla ra, benı ve anamı, Allah'tan başka ıkı tann bı lın' Dedın mi''" Buyurduğu zaman o "Hâ şâ1 Senı tenzıh ederım," mealındekı ayete (Maîde Suresı 116) değınılmektedır Çoktanrıcılığa donuleceğı kaygısıyla Ku ran'da sık sık, Allah'ın bır oğlu ya da es,ı ola mayacağının vurgulandığını da belırten Kha lıdı, Islam dınının temel kıtabındakı, Isa'nın doğumuna ve çocukluğuna, mucızelerıne, Allah'la ve Israıloğullan de konuşmalarına, nıhayet onun bır ınsan ve peygamber olduğuna ılışkın ayetlen de açımlamakta, bundan çıkan sonucunsa Kuran'da, lncıl'den farklı olarak Hz Isa'nın "buyuk çıle"sınden (Passıon) zıyade, onun mucızevı doğumu ve olumune yer verıldığını behrtmektedır Her ne kadar Kuran'da doğrudan değınen bır ayet yoksa da sonradan oluşan Islamı ınanış bınkımlen ıçınde, Hz Isa'nın (Dordun cu Kat Gok'te) "sağ olarak kendısıne venle cek gorev ıçın kıyametı bekledığı" ınancı yaygındır Oysa Kuran'da buna ılışkın açık bır ayet bulunmayıp Şuphesız kı o,(Isa) kıya metın (ne zaman kopacağının) bılgısıdır" (Zuhruf Suresı, 61) mealınde ustukapalı bır ayet vardır Musluman Ha/retı Isa kıtabında asıl, er ken doncm lslamıyetm "geçırgen ortamm da" yanı fetıhler yoluyla pek çok koklu kul turle temas edıldığı 7 9 yuzyıllaıda tncıl ın veTevrat ın en cskı nushalarının Musluman ların clıne geçışı Musluman lncıl denebı lecek bu kaynaklardan Islamıyetle harman lanan ınanışlar uzctındc durulm ıkta Mus lııman Isa ıle bıılıktc Musluman lncıl konu larında da Hz Muhammed e atfcdilen ha dıslere başvurulmaktadır larıf Khalıdı oyle anlaşılıvor kı ınceleme lerını lslamıyctın asıl vatanı olan Arap dun yasında ve kaynakçada da goruldugu uzere Arapça kaynaklara başvurarak tamamlamış tır Oysa Anadolu, yıızyıllarca Hırıstıyanlığın vatanı olmuş, yuzyıllardır da Muslumanlann vatanıdır ve bu ıkı dının salıkkrmın Anado lu'dakı mucadelelerı barışmalan yenıden bozuşmalan, yme barışmaları evrelerınde oy lesıne hayret uyandırıcı ıç ıçelıkler oluşmuş tur kı belkı de Musluman Isa'nın en net port resı Anadolu'ya ozgu ınanç kulturlerınde ya kalanabılır "VECIZELER VE KISSALAR" Kıtabın ıkıncı bolumunde (sayfa 71 218) Hz Isa'nın, lslamın erken yuzyıllanna aıt kaynaklardan derlenmış "Vecızeler ve Kıssalar"ı yer almaktadır Bu bolumde 303 mu cıze, oyku oğretı venlmıştır Bıınhnn tumu Islamı kaynaklıdır Soz konıısu Lıynaklar daysa oykulerı ve oğutlen aktaıılırken Hz Isa'nın, sankı ıkıncı bır Islam pevgamberı gı bı yucelcndığı gorulmektedır Yazarın Ab dullah ıbn Mubarek Abdulmelık ıbn Hı şam, Ahmed bın Hanbel Cahız gıbı unlu Is ldmbılgınlerınınyapıtlartndan derledığı ve cıze ve mucızelerden bırkaç ornek verelım "Hz Isa şoyle buyurdu Dılıne hâkım ola na, meskenı kendı ıhtıyaçlarına yetene ve gu nahlan ıçın gozyaşı dokene ne mutlıı'" (Ab dullah ıbn Mubarek, Kıtabu'z Zuhd vs'r Re kaık'den) "Hz Isa Eğer ıçınızden bın sağ elıyle bır sadaka venrse, bunu sol elınden gızlesın Eğer dua ederse kapısımn perdesını çeksın, çunku Allah nzkı paylaştırdığı gıbı nımetını de paylaştınr1 Derdı" (Ahmed ıbn Hanbel, Kıtâbu'zZuhd'den) "Hz Isa şoyle dedı Sız çalışmadan da ka zanç elde edebıleceğınız bu dunya ıçm çalı şıyorsunuz, ama çalışmadan kazanamayaca ğınız otekı dunya ıçın çalışmıyorsunuz (Ebu Osman el Cahız, Beyan ve't Teb yın'den) "Hz Isa şoyle buyurdu "Allah kullarının bır zanaat oğrenerek kendılerını ge<,mdırebıl melerınden hoşlanır Lakın dını ılım oğrene rek bunu zanaata donuşturmele rınden hoşlanmaz " (Lbubekır ıbn Ebı'd Dunya, Kıtâbu'zZemmı'd Dunya'dan) "Hz Isa buyurdu kı Ulemauç çeşıttır Allahı ve onun emırlerı nı bılenler, Allah'ı bılenler ama onun emırlennı bılmeyenler, Al lah'ın emırlerını bılenler ama Al lah'ı bılmeyenler" (Hakım e't Tırmızî, Asın'den) "Hz Isa, san benızlı mavı gozlu ınsanların yaşadığı bır kasaba dan geçıyordu Bu ınsanlar hasta lıklarından oturu Hz lsa'ya dert yanıp ağlaştılar Hz Isa onlara Çare sızdedır Etı yıkamadan pışınp yıyorsunuz Bu dunyada her 1 şeykırlenır Dedı Ogundenson ra etlen yıkadılar ve hastalıkları kayboldu " (tbnBabuyaelKum mîllâlu'ş Şeraî'den) B 303 vecıze ve kıssanın her bırınden bugun de alınacak "hıs se"ler var • (*) PasMon soıugtınun tngılızırdekl anla ml tutku" ısrdcl lımtıyanogrttısındt "çıle dunektır 117 Isa nın başın j gt leıılcrdc n «717 lcnn ya^ıclıklarına kadar hu dının tanhınde kı "çıltkcşlrnn (iykulrnu7fnneyazılmışpek çok escr vardır (**) ÖzRun adı Tht Mııslım lesus Sj yıngs and Sloncs ın Islamıc I ılerature (Turk çcyc Scvda Ayar ^evırmış Alı Bulaç u/un bır sunu; yazmıştır) U M H U R İ Y E T K İ T A P S AYI 745 SAYFA 21