Katalog

gının dunvjnrn ıstedığımı/ yerıne ıletrle nılec eğını, hedehnın tum ınsanlıga beda va elektrık sağlamak oldugunu, bu tek uolo|inın mııa//,ını bıı vok edıu ktıvve tının de olabılıiLğını" soyler Bu ke/ ılc ıı gıtıııı^tıı vt fıkııleıı sısteımn kapıtalıst kâr mantıgını kokunduı sarsabtlecek bıı fıkııdıı ' Onuıı bu açıklamaları u/eune ABD sırketlerı panıge kapılır ve FBI onıı yakından ızlemeye baijlar, aıkasındakı rtııi) destekler tckıiiı ve ydvaş yavas adı kılaplardan sılınmeye başlar Tesla «,ok sonrulaıı ABD'nın ' Yıldı/ Savasları' pıojesmın csın kavnagı olaeaktıt Orhan Tulevlıoölu nıın ya/ısından,TesIa nında ha yaşaıken tlsinc bır ısını oldugunu, 'Llektrığın Ianıısı olaıakanılmayabaş landığım okuyoıu/ "Flektııkle îstedığı lıeı şeyı yapabılen bu muudm 7ü()'ıın u/crınde patentlı leadı vardı Tesla bılı mı sanat iddlıyetlerının bır ıı/antisı olarak goruyor ve bıhmıı ıle sanatçı arasında nıçbır fark olııudığına ınanıyordu Belkı de bu yuzden hayatı boyunta hıçbır 7 a man bııluşjaıı u/eıınden nasıl parı ka/a njbıletegı gıbı bır sorııyiı kendıstne yo neltmedı (, alışmalarının uzerınden başkaları bu yıık basaıılar ka/andı General hltktrıc, Weslınnoııse Marconı and Morg.ın gıbı ABDendııstnsınındevtekellerı lesla'nın bıılıısLırı u/crınde şekıllendı Icsla ıste seydı, rahatlıkla Pentagon'un emrınegı rebılıı dı Bunu stçmedı ve bıı yu/den de sadeee hBI nın değıl, lakat ABD ekono mısını elınde ttıtaıı tum şırkerlerın korku lu ruyası halıne donuştu lesla'nın çaba sını tek anlayabılen Samucl ( lements (Mark lwaın) oldıı Ama bu sııa dışı dostluk Clements ın 1910 daolumuıi7e rıne sona erecektı lesla, olumunekadar kı yıilaıı, kablosıi7 sıstemın ınşasinı oltış tuımak ıçın çabaladığı bırkoşuşturma ıle geçırdı Bu sureçte ıhtıyacı olan parayı sağlamdk ıçın tum pateııt haklarını sattı Olumunden sonra Lıle tum bııluşlan kı lıt allında tutulan Tesla nın çalısma ıle dolu hayatı dunyamı/ı bugun de aydın latmayı suıdurııyor Bır Yol Açaıken Doğacak Guneşe ya/ısı, 199 î Nobel Ldebıyat Odıılu sahı bı IonıMorrıson'ıın "Cennet" adlıroma nınddn yola çıkarak ABD'dckı /encılerı, kole tıcaretının tarıhını, ılk kole gemısı nın Aınerıka kıtasına gelışınden basjaya rak kolelığe kariji savaşımı, Martın I ııt her Kıng'ı, KJu Kkıx Klan'ı tarıhsel or nelderle ve şıırleı le anlatıyor (, ehk Olke Bır Yanı Bır Yanı Uysal Md vı, Che Guevara nın efsdiıelesen yaşamı nı aktarıyoı ve Metın Demırtas'ın "Bı /un de Dağlarımız Vaı adlı şurınden dı zelerle bıtırırken Cemal Sureya Parkı ya ?ısında aınJarla Cemal Sureya'yı, Lvtenın Belleğı, Iskendenye Kııtuphanesı'nın kuruluşunu ve tarıhıni, ÇVgılerle Yarını Yuzyıkn Iarıhı aydınlanmanuı ılk urun lerınden olan kdiıkaturun ulkemızdekı ııstalarından Alı Ulvı yı (I rsoy), Karl Marks'tan Jenny e Şıuler Karl Marks'la Jenny'nın aşklarını, evlılıklerını, Aşkta Her Şey Ikıclır Octavıo Paz'ın aşk u/erı ne duşııncelerını anlatıyor Kafes're, film lerının temelını gerılım ve gulmece oluş turajı Alfred F Iıtchock'un "Kuşlar" adlı tılmıyle ılgılı ndeleıııeler yer alıyor Ay Parlatıtısı, Ametıkalı ozgurlukçu şaire e ( umınıngs'ı, DunyamızŞuı De ğıl Gulurn, yıllardır tsveç te yaşayan, 1969'da yayımladığı "Kuraeağız Her Şe yı Yenıden" adlı kıtabıyla 60 kuşağının protestocu oncu şaırlerınden bırı olan Ozkan Mert'ı ve onun şıırını, Çay mı Kahve mi'' yazısı, çayın ve kahvenın tan lıını, Nasıettın Iloca'nın Bırı Bır Cun, Nasrettın Hoca'yı, Rjkı Nasıl tçılmez, ra kının tanhını ve rakı ıçme kulturunu an latırken, Kışıyı Lğen Guçler, Rıchard Sennet'ın, yenı kapıtalı/mın ınsan karak ten u/erındekı etkılerını araştıran "Ka rakteı Aşınması" kıtabı ıızerınde dutu yor Dunya Satılık Değıl, taı Jıselhğı, ılk or taya çıkışlanyla bırlıkte eıınumu/ çevıe sonmlarını, Eskı Yıman bılgmı 1 LppokC U M H U R I Y E T K İ T A P rates'ten berı lbnı Sına, îbnı Haldıın, Montesquıeu, Rousseaıı ıle suren bır /ın cııle bılım ve sanat adamlannın çevreye ıhşkın cİLivaılılıklarını ve gtınunnı/dekı cevrt sorunlarını ılgmç ınanılmd/ ornck fcrle gundeme id^uken Hdmbıırgeı İın patatorlugu,' Hdmburg ışçılerının yenıc gı, dılımlcnmı^ siğır etı 1880'lerde Alman go^menlerle Amerıka'ya ta^ındı ve buıa da I laınburgcr admı alılı " dıve ba!}layd rak hdnıburgeıııı McDonaJds /ıncırıyle dıınvav ı ta^ındıgını, ılk McDonalds rebto idiuniıi 1940 i ı M u ve Dick M<Donald kardeşler taıalından agldığını, 1954'ten sonıa eınpcıvalıst ruh yayildık^a satış ra kaınldrının v< somuru oranlarının arttığı nı, Sovyetleı sü>tcınının çokuşıınden bon ra da ^ııketın ahın somuru (,aöının a^ılcîı gını ya/ıyor (s e^ıtlı ulkelerde ABD've olan tepkının bimgesı olarak artık (xx.a Cola ve M( Donalds goıulduğunu omekJerıy leanlatıyoı 1 lemenardından gelenl Iaya tınGeı^Lk fjdı nda ( oca ( ofa'nın tarıhı nı, scruvenını yuksclı^ıııı ve dıınyayı so murusunu okuvoru/ Olıımun Ağ7i, Irlan Yal(,ın'ın aynı adlı romanından vola (,ıkarak Zonguldak takı komuı t)Lakian, Rııstıı Onııı, Muzafler layyıp Uslu, Ahmet Naım (,ıladır gıbı ' ekmeğın alın terıylt. ka/anıldığı, emeğın yuceldıgı" Zongııldaklı şaırlerın komurle ılgılı yazdıklaıı ^urlerıyle ba!}lıyor, Orlıan Velı nın "Sıyah akar Zonguldak'm deresı / Yu? karası değıl komur karası / Boyle ka /anılıı ekmek parası" dı/elerıyle suıup ll Inın Ikrk'ın "Bıı Şıır komuı Kokar" adlı ^ıırıyk bıtıyor kıtlesel lapınma Ayını nde, dıınyadan ve ulkemı/den orneklerle kısa bır f utbol ta rıhı sunııyor ürlıan Tııleylıoğlıı I utbol kuluplerını, yıldız fııtbolcuları anlatıyor Lduardo Galeano nıın 'Golgedt ve Gıı neştel utbol' kıtabının konıısu futbololan kılaplaıın en lyılerınden oldugunu soyle yıp o kıtaptan Dınajııo Kıev'ın Na7i ışgalı altındakı trajık oykusunıı, dunyanın en unlu kalecısı Ispanyol /anıora'yı, Albert ( a mııs'un Cezayıı Unıversıtesı takımının ka Iecısı oldugunu, 1938 Dunya Kupası'nda kı ılgınç bıı penaltı oykusunıı, 1961 de MaLdi oyııncu Pıı^kaş'ın attığı golıı, eisa ne futbolcu Bre7ilyaJı Pele'yı, Hollandalı "şeyî.ın " oyuntu (ruyrPıı okııyorıı/ Meı Inıba lelevole'de yıne fııtbolu, futbolun nasıl par ı ka/anma aıaı.ırıa donııştııruldu gııını, ıınlu lutbolcu Maradona nın seru venlerını, Kuba'da tedavı olıııa;>ını, sol om /ıındakı ( he dovmestnden sonra sol baca ğına da Castro dovmesı yaptırmai.ını ve "ıstenmeyen kışı" ılaıı edılmesını okııyo rıi7, tıpkı vucuduna Mao dovmesı yaptırıp rınge (,ıkan ve sonunda ıınvanı elınden aJı nan Mıke Tyson'ın yaşadıldarına ben/er oykusıınu Uğuı Mumcu'nıın Alfabesı'ndc tanık lıklarla Uğıır Mumı.u'yu anldtan I ulevlı oğlıı, I^ık Kansıı'nun kalemınden ' Ufiur MUIIKU AJfabesı' nı aktauyoı ljjtc alfane den bırkaç harf 'A ıle baijlaı Atatuık(,u lıığıın gııncesı, B'dır bağımsi/lık tııtkusu (, dır Cumhurıyet atei}i K, Kuvayı Mıllı yecının kdlpağı, L, laıkhğın avdınlık go 7tı U'ya ne guzel yaraşmıs Ulıısal Kıırtu Iu% Savaşı, V, varız, Y, yığınıarla, 7, 7orba lığa karşı " Kıtabın son yazısı Cierı Istıyoru/ Onla rı, Mu/affer llnan hrdost'un avnı adlı ^ı irıyle2 lemıııuz 199Vıın ate^ını aktatıyor "2 Iemmu7 Cııma / Dıı^uyor Sıvas'a / 6 Ağustos'ta Hııo^ıma'ya / Gok kadar ka 1 la bır gune^ / Karattıyor guneiji / 'Anne 1 Anne 'dıye vanıyoı kaıde^ım / Yanıyoı 1 kardeşımanne / Caddeleı komuıle^nııs, beden/OIummerdıvenlerdesoluyorolu mu Fotoğratlarla ve "Karıkatıu Dergısı" ar ^ıvınden alman karıkaturlerle /engınlestı rılen Barbar Uygarlık'ta yer alan ya/ılar, bıı bulun olarak ortaya doyunısıı/ dene meler yaratan bır kalem (.ıkanyor ve 1 u leylıoğlu'nun bu başarısının urunleıı, ede bıyatuı yaîjama mudalıales.1 bır yapıt olarak bılın^lı okuruyla bulu^rnayı beklıyor* *Barbar Uygarlık, Orhan luleylıofclu, Urun \ayınları Ankara2iH)i, 174 s gılcrde yayımlandı tlk kıtabı Anların letı gı 1994te Prospcro Yavınlaıı aıasından çıktı Daha sonra, I leı Karçılaçma Bır Ve da adlı şıır kıtabı, Hera Şıır Kıranlıgı taıa fından 1998 de yayımlandı 1 uleylıoğlu, aıalarında, Ustun Akmen, Lrendi7 Atasu, Demırtaş C.eyhun, Sevgı Ö7el, Ahmet Yıl dı?'ın da bulunduğu yınnı yazara ve yayınLiya, toplumumu7da kıtap okunıa okıım.ı ma sorunuyla ılgılı sorular yonelterek aldı ğı yanıtları Okumak mı, (.) da nc* ba^lığı altında kıtaplasrırdı Şaırvazar, Cumhurı yet Kıtaplan'naan 2000yılında yayımlanan bıı kıtabın sunu^ yazısını kendısı ya/dı Baı bar Uyarlık, otu/ beş deneme yazısı nı ıçcrıyor Kıtabın soııunda, ya7ilarda adı geçen gerçek kışıleıın ve gerçek olaylaıın dayandınldığı bır kavnakça bolumu yer alı yorYazar, kıtabının, Barbaı Uygarhk baş lığını taşıyan ve gııi!) bolumıınde, uygaı toplumlarda ortaya çıkan kolektıf jjiddet uygulamalannın doğası konusuna ^oyle bır açıklama getınyor "hskı guçlukler alt edıl dıkten sonıa, bu alışkanlıklar, rutkulaı ay gıtını ııeredc kullanacaktı ınsaıi'' Buna da bır çozum yolu bıılundu ama ne ya7ik kı pek de mutlu sayılaınayacak bıı yoldu bu Şımdıye dek hep aslanlaıla kaplaıılara yo neJtegeldığı duşmanlığı, kuskuyu ınsan soy daşlanna yonelttı " Kıtabın her bolumu, yuzyıhmızdakı bar barkk olgusuna, bıleıek ye da bılmeyerek katkıda bulunan, ya da bu olguya kdi>ı çı karak soydaşlarını savunmaya, korumaya, kurtarmaya çalışan gerçek kışılenn, bılım adamlannın, şaırlerın ya/arların, sanatcıla rın, yas,amlanndan alınmış kesıtleruen, oluşuyor (Eınsteın, rlıtler, Jura Soyfer, Nı kola Tesla, Che, Karl Marx, Hıtchcock, Maradona vb) Kımı bolumlerın ba$ kı silerı ı^e uygarlığın barbaı lık uygulamala nndan payını almış olan kcntler (Hıroshı ma), tanhı olaylar (cadı avı), mıtolojık oy kuleı ve çağda^ olgular (ateşı çalmak ve hıı kumet darBcsı), erkek kılığına gırcrek ba $dn kazanan kahraman kaaınlar (sennaye duzenını erkek egemen kurallarına kar^ı çıkan Flora Tnstan ), sanayı dallan (nı tun), çağin toplu ayını lutbol, hamburgeı ve Coca Cola gıbı tekeller vb Orhan Tulcylıoğlu, kıtabının onemlı sa yıdakı bolumlennı de, uygarlığın barbaı lık uygulanıalanna karşı savaş veren I urk yazarlanna, şaırlerıne, kaııkaturıstlerıne, aydınlanna ayırmı^ (Cemal Sureya, C)7kan Mert, Alı Ulvı trsoy, Sunay Akın vb) Orhan Tuleylıoğlu'nun, akıcı ve gu7el I'urkçc'sıyle yazdığı Barbar Uygarlık adlı kıtabın en çaıpıu ve duşundurucu bolunı lerı, ^uphesiz kı, Uğur Mumcu'nun Alfa bcii vc Sıvas olaylarını (2 Temmıi7 1995) konu olarak ışleyen Gcrı Istıyoni7 Onlan adlannı taşıyan son ıkı bolum • SAYFA 13 Şiirle iç ipe bir Kitap Prof. Dr. AYSU ERDEN G Doyumsuz denemeier unumuz bııeylerının kendılerını umarsızca kaptırdıkları var olma farkındalıklarını kaybetmışlık duy gulatı, i(,ındc ya^amlarımi7i surdurmekte olduğumuz ve ınsancıl değcrlcn, ınsanlann ıç dunyalarmı tumuyle goz ardı etmı^ go luneıı acımasi7, endııstnyel uygarlıöın so? konıısu yakla^ımını daha da koruklııyor, onun kokleıını bcslıyor Kolektıf bırmem nunıvetsızhk, tatmınsızlık, mutsuzluk, ın saıı uo^asından ıı/aklaşma olgusu hukum sunıyor hemen heıııen her toplumda Bu olgıı, topluııılarda, acımasız, duyarsız ııısan gıuplarının sayılarının aıtnıasina, bcnzer gnjplann genı^lemesıne ncden oluyor, ken dılerınıolu^turan bıreylcnn ıyılıgıı<,ın baı barlığa odun verıyor Belkı de bır tur ruh sal hastalık bu Pekı, bu hastalıktan kuıtıı labılmek, lıastalığın yukanda sozıı edılen belırtılerınden ozpurleşebılmek olası mı? Belırh gruplara aıt olabflıne duyguları, gnıp dıışunce bi(,ıııılennı korııma, savıın ma, yeılesjtırme, gelıştırme ve surdurme kaygJan, grııplardan, kurumlardan dış lanma korkıılan bueylerı kendı ıç varlık laıından uzakla^tırıyor, nıhsalolaıakfakırleîjtınyor Otorıteleıın, kurumların, gnıp ların fanatık bağımlıları, dığerlerının de kendılerı gıbı olmaları amacıyla belkı de yuklu mıktarlarda para harcıyorlar, kay nak yaratıyorlaı yenı yenı oldurucu sılah lar gelıştmyorlar Orhan I uleylıoğlu, bu ger<,eklerı ^oyle kanıtlıyor okuruna, Bar r>ar Uygarlık adlı kıtabının 'Savaşsi7 Rır Dunya ()/lemı' adlı bolumıınde "1949 da Rusya'nın da atom sılahları yaptıgı ogrc nılıncc, bunda casııslarla al^aklann par mağı olduğu sanıldı, oysa ışın hızına bun lann pek az yararı dokunmu^tu Bu durum gencl bır ku^ku havası tureterek Mc Carthy ıle onun gıbı duşıınenlerın ege menlığıne yol açacak, kın, yurtseverlıg'ın anlamda^ı sayılacak, sdvdş hazırlıgının da banşı koı ıımaıun tek yolu olduğu dıışunu leı.ektı Ancak ne bu goruş, ne barış an la^maları ne de savas>ı/ bır dunya ıçın ve rılen uğıaş, bıı ıse yarayacakrı II Dunya Savasi'ndan sonra da, barbarhk ve toplu oldurumlenn kara tablosuna bırçok sııç cklendı Savaslaı, sadece 1990 ıle 1995 aıa sında, dunyada, dortte ııçu sıvtller olınak uzerc 5 5 mtlyon ınsanın olumune neden oldu Bugun dunyada, 20 mılyon atom başlı^l olduğu sanılıyor 69 Uluslararası Pl N Dunya Kongre sı'nı, ulkesı Meksıka'da bu yıl duzenleme 7 16 Ruhnıl faMrk»ım hazırlıkları ıçınde bulunan Meksıka PLN Merkezı baskanı, ya7aı Marıa Llena Rıuz Kru/, tum dıınyaya gonderdığı ılctısınde, goruşlerını, I uleylıoğlu'nıı desteklercesı nc soyle dtle gctınyor "Lkonomık audan globallcşmeye doğru yonelen trend, bızle rı, kulturel homo|cnlei}meden sakınma mi7 ve (arklı ya^am bıçımleıuıı koruma altına almami7 gerektığı konularında hare kete geçmeye /orluyor 20 yu7yılın ba^la ıında Meksıka'lı nlo?of [ose Vaskoncelos, butun ınsanlar taralından, sınıf farkı gozctılmeksı/ın, hep bırlıkte uretılmış olan, melez ve kozmık bır ırkın vaı olabı leceğını duşledı (ıiınumuzdeıse, yenı ıletışım teknolojılerı, bızlerı oylcsıne yonlen dırıyor kı, e^ıtlık ıçınde uyumlu yaşayan, sava^ınamız, çatışmami7a neden olan noşgorusu7İııklerden tumuyle arınmış, bırbır lerıyle butunlesnıı^ bır ınsan ırkının vaı olabıleceğı ıdealı, yerını toplumsai adalet sızlık ve kulturel homojenlığı kendılerıne ılke edınmı^ olan, 'globalleşmış bır ınsan ıı kı nın varlıgına bırakmış durumda "(www penmexito oıg ınx) Orhan I uleylıoğlu, kıtabının, 'Afiş Ya pışruıusuıın Şarkısı' adlı bolıımunde, ydijatnı toplama kamplaı ının cehennemındc he nuz 21 yaşındayken son bulan fura Soy fer ın kısa ve acı dolu yaşamını anlatırken, şaııın, jjiırlcnnede yer veııyor Nasılsa hayata adım atan ımana U(, şıy vcrılır hayat yolunda Kuçuk bır mcrdıven, Hır/ır^a, bır de kova Dcrlcr kı sonra, bnylc bır merdıvenı llerkes yanında taiir, Insanlar ejit olduklartndan bugune bu gun, Herkeun yukselme sansı vardtr Ancak bır duzınc yılgeçtnce Anlarzavallıcık ışın ıç yuzunu Hır yararı yok bu merdıvenın, I ırçayı ytyen hep ben olduktan sonra, Anlamı yok ınıp çıkmak ıçın dıdınmentn, Kovayı hep ben tajtyatağtm nauloha Orhan 1 uleylıoğlu'nıı hepımi7 tanıyoı uz Ama, yıne de, bu cok yonlu saınn ya!jam oykusunu kısaca natırlatmak ıstıyo rıım 1965 doğumlu îlk şun 1989 ydında yayımlandı Şıınn yanı sıra lcarıkatur, arastırma ve deneme ıle uğraşıyor Bu turdekı çahşmaları Cunıhurıyet ga7etesı, Mıllıyet Sanat, Gosten, Ldebıyat ve Ueştın, Varlık, Otckı si7, (,]ağda^ Turk Dılı, Damar, \M rensel Kultur, Uğras. ve Kankarur gıbı deı S AY I