Katalog

13. TUYAP İSTANBUL KİTAP FUARI Kapak'konusunun devamı. ^ oyunlarını da bu ydlarda gün ışığına çıkartmaya başladı. 1950'li ve 196O'lı yıllarını adcta bütünüyle radyo ve tiyatroya adadı. Bu dönemde kaleme aldığı radyo oyunlarından Yaşamak, Fransız Radyosu'nda yayırplandı; kısa oyunlarından oluşan Üç Oyun (Bir Kahramanın Ölümü; Çıkış; Kozalar) adlı yapıtı 1974 TDK Tiyatro Ödülü'nükazandı. 1970'li yıllar ise, edebiyatımıza "roman ve öykü yazan" Adalet Ağaoğlu'nu kazandırdı. Ilk romanı Ölmeye Yatmak'tan (1973) başlayarak yazdığı tüm romanlar önemli edebiyat ve edebiyat dışı tartışmalara yol açtı. 1976'da Fikrimin tnce Giilü, 1979'da, ilk romanının devamı niteliğini taşıyan Bir Düğiin Gecesi yayımlandı. Bu yapıt, yazara o yılın tüm edebiyat ödüllerinı getirdi (Orhan Kemal ve Madaralı Roman Ödülleri ve Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü). 1980'li yıllara anlatıyı da sorgulayan Yazsonu (1980) adlı romanıyla giren Adalet Ağaoğlu, 1984'te Üç Beş Kişi'yi. 1987'de ise Ölmeye Yatmak'la başlayıp Bir Düğün Gecesi'yle sürdürdüğü üçlemesini tamamlayan Hayır'ı yayımladı. Bu üçleme, Yapı Kredi tarafından gerçekleştirilen yeni basımında, yazarın isteği doğrultusunda "Dar Zananlar" iist başlığıyla okura sunuluyor. Bir sonraki romanı, sözcüklerle bestelediği bir odaromanıydı: Ruh Üşümesi (1991). Yazan kendini yazdırtmak için nicedirtakipeden son romanı Romantik ise 1993'te yayımlandı.Öykülerini Yüksek Gerilim (1974; 1975 Sait Faik Hikâye Armağanı), Sessizliğin tlk Sesi (1978) ve Hadi Gidelim (1982) adlı üç kitapta toplayan Ağaoğlu, gerek anılarını, gerekse düşlerıni, kısacası anlatmak istediği her şeyi "yazmak" fiili içinde ele aldı. AnıromanıGöçTemizliği 1985'te, rüyala rı ve kâbuslarını yansıtan Gece Hayatım ise 1992 'de yayımlandı. Adalet Ağaoğlu, 199O'lı yıllarda, yaklaşık yirmi yıldır ara verdiği ilk göz ağrısı oyun yazarlığına, u z u n süredir üzerinde çalıştığı bir oyunla döndü: 1991'de yayımlanan Çok UzakFazia Yakın, ertesi yıl edebiyat dalında Türkiye tş Bankası Büyük Ödülü'ne layık görüldü. 1992'de ise Duvar Oykiisü adlı ilk gençlik oyunu gün ışığına çıktı. Geçerken (1986) ve Karşılaşmalar (1993) adlı dencme kitaplarının yanı sıra, kendi derlediği bir Adalet Ağaoğlu bütünü de Yapı Kredi Yayınlan'nın Seçmeler dizisinde yayımlandı. Günümüz Türk edebıyatının usta kalemlerinden Adalet Ağaoğlu, oyun, SAYFA 4 Dar Zamanlardan Geniş Zamanlara... Adalet çekçiliği"nden bir miktar bunalmış okurlara, daha yakından tanıdıkları "kentlerin ve aydınların" gerçeklerini sunar, onlara adeta bir ayna tutar bu "üçleme". Yapı Kredi Yayınları, yakın dönem romancılığımızın bu özgün yapıtını, yazarının isteği doğrultusunda "Dar Zamanlar" gencl başhğı altında yeniden okurlarla buluşturuyor. Turkiye Cumhuriyeti'ylc aynı yıllarda doğmuş, Atatürk'ün ölümünden sonra yetişmiş kuşakların bireysel yaşamöyküleri ile bu yaşamları çevreleyen ve çergeveleyen toplumun panoramasıdır Ölmeye Yatmak. Yazan, önsözünde, romanın nasıl bir yaklaşımdan hareketle oluştuğımu şu sözcüklerle aktarıyor: "Bir romanda kişi ya da kişilerin tipikliği önemli sayılabilir. Bense bu çalışmamda, öncelikle 'zamanın tipikliği'nden yola çıkmak istedim. Tipik bir zaman parçasından geçmişe uzanmak ve yaşamın tam ortasından geleceğe yol almak. Bunun için anılara yaslanmayı, belleğime sağınmayı yeterlibulmadım." Gerçekten de Ölmeye Yatmak, bir "belgesel" titizliği sergiliyor, ancak bir yandan anlatım gücü, öte yandan özgün yapısıyla sanatsal niteliğini de kanıtlıyor. Romanın ana kişisi Aysel, Cumhuriyet döneminin "ideal" ölçülerine uygun olarak yetişen bir aydın. Çocukluğu ve gençliğinin geçtiği ortam, ailesi, yakın çevresi, Atatürksonrası Türkiye'sinin kentli orta sınıflarının eksiksiz bir yansıması. Gençliğinin ülküleriyle içinde yaşadığı toplumun gerçeklerinı, bireysel deneyimlerinin ışığında görebiliyor Aysel; buna karşılık bireysel arayışları, sorgulamalan, düş kırıklıkları toplumunkilerlekesişiyor: Batı'nın kültürel modelleriyle Doğu kökenlerini, yerel duyarlılıklarını bağdaştırabilme yolunda verilen mücadelede bitkin düşmüş, adeta "harcanmış" bir kuşak "ölmeye yatıyor"... aile ortamı, eğitim kalıpları, kadınerkek, öğretmenöğrenci ilişkileri, cinsellik, kadın kimliği, Ölmeye Yatmak'ın ustalıkla sorgufadığı konular: Sorguluyor ancak bir sanatçının, bir aydının sorumluluğu ve duyarlılığını taşıdığından çözüm, "reçete" önermiyor Adalet Ağaoğlu. Dar ZamanlaH: Öbneye Yatmak Dar Zamanlar Adalet Ağaoğkı öyku, deneme türlerınde verdiği yapıtlardan spnra, 1973'te yayımlanan ilk romanı Ölmeye Yatmak'la bu alanda da özgün bir yer edinmiş, aradan geçen yirmi yıl içinde yayımladığı birçok roman en çok okunan ve en çok tartışılan yapıtlar arasında yer almıştır. Genel natlarıyla, Cumhuriyet aydınını odak alarak Türkiye toplumunun yakın tarihindeki çalkantı ve değişim leri irdeleyen Ölmeye Yatmak'ın devamı niteliğindeki Bir Düğün Gecesi (1979), yazarına yayımladığı yılın tüm edebiyat ödüllerini kazandırmış, belki de başlı başına bir kuşağın okurluk tarihine imzasını atmıştır. 1987 yılında yayımlanan Hayır bu iki romanı tamamlayacak ve artık "Adalet Ağaoğlu Üçlemesi" adıyla anılan bütünü oluşturacaktır.60>lı,70'liyıllann"köyger "Ölmeye Yatmak'ın bir bilinçlendirme romanı olduğunu söylemiştim. (...)Toplumları,kişileri,kafalarıveduyarlılıkları kuvvetle etkileyen, tarihin insanlara yük olmaya başladığı her dönemden sonra hep bir Adalet Ağaoğlu gelse de yazsa, diye geçiyor içimden." FüsunAkatlı1 CUMHURİYET KİTAP SAYI 245 Ölmeye Yatmak Hakkında...