Katalog

Yeni Yunancada Türkce sözcü \uı 1 \\HMKHi lUH'klkll UZIMII l o III!. Bin yıllık bir etkileşimin ilginç sonuçları Türk vc Yunan toplumlarının kültür etkileşimi lüÜOyılayaklaşmaktadır.Ru lOOOyılın son 500 yılında etkileşim çok yoğun olmuştur. Bu uzun sürede Türk toplumu Yunan toplumunu etkilediği gibi, Yunan toplumu da Türk toplumunu etkilemiştir. Bu etkileşimi somut biçimde dilde görmek olasıdır. maktadır. üteki ciltler de yayımlanırsa saptanan sözcük sayısı 10.000 civarındaolacaktır. Pambukis'in sapiadığı Türkçe yoluyla Yunanca'ya giren sözcuklerin Yunanca'da aldığı biçimleri şöyle örnekleyelim: avcis/avcı, ağas/ağa, ayazi/ayaz, ağnantizo/anlamak, aknaz/kına, alah/ allah, alemi/aleın, alikotizo/alıkomak, aman/aman, amanati/emanet, abla/ abla, anteri/entari, arentevo/aramak, vavayanis/babayani, vavuki/pamuklu, varaki/varak, vereses/veıesi, yentaki/ yedek, yenteklis/yedekli, yesiris/esir, yasaki/yasak,didikas/didik,dikatlidikos/dikkatli, eksiki/eksik, ergenis/ ergen,efes/efe,zamani/zaman,zevzekis/zevzek, zengini/zengin, zorbas/ zorba, ikiteli/ikitelli, ilaci/ilaç, inati/ inai, kabııki/kabuk, kalemi/kalem, kalcmikerakis/kalemkâr, kantina/ kadın. BÜIENT BERKOL* Y eni Yunancada Türkçe Sözcük ler, Yordan Pambukis'in sağlığında yayımlayamadığı çalüjmalarındandır. Ölümünden sonra K.S. Kasinis tarahndan üzerinde yeniden durularak basıma hazırlanmıştır. Araştırmacı 1914'te Ünye'de doğdu; ailesiyle birlikte göçtüğü Atina'da öğrenimini tamamladı, uzun yıllar Atina Akademisi Kitaplığı'nda yönetici olarak çalıştı, 1985'teAtinadaöldü. Pambukis, Karşılaştırmalı Türk Yunan Edebiyatı üzerindeçalıştı. Yayımlanan incelemelerinden biri Köroğlu'yla ilgilidir. Bu çalışmasında iinlü Bizans destanı Digenis Acritas ilc Köroğlu arasındaki benzerliklcri saptamaya çalışmıştır. Pambukis, Türkçe'den Yunanca'ya geçcn söztüklerin eskiden beri Yunanca'da kullanıldığını savunmaktadır; yoksa bazı kişilerce öne sürüldüğü gibi, bu sözcuklerin 1922den sonra Anadolu'dan göçenlerin etkisiyle Yunanca'ya girdiği kanibinda değildir. Türkçe'den Yunanca ya geçen sözcüklere; eski Yunan türkülerinde, Türklerin çok az kaldığı Yunan adalannda (Korfu, Kefalonya) konuşulan Yunanca'da rasılanmasıyla, savını güçlcndirmeye çalı^uu^tır. Pambukis savını dalıa da gü(,icndiımek için Türkçe'den Yunanca'ya geçen sözcükleri saptarken tanık olarak sadece Yunanistan kökenliyazarların yapıtla rını taramış, Anadolu kökenlileri is>e dış,anda bırakmıştır. Taradığı ve tanık olarak gösterdiği kitap sayısı 400'dür. Çalışmasında Türkçe yoluyla Yunanca'ya geçen sözcuklerin Yunanca'da aldığı biçinıleri, Türkçe karşılığını, Yunanca eş anlamlısını, hangi yazarın, hangi kitabında, hangi sayfada, hangi cümle içinde, nasJ kullanıldığını da göstermiştir. Sözlüğün yayımlanan birinci cildinde(A.K.)4.00ü'eyakınsözcükbulun nanlılar siyasal, toplumsal yapı ve yönetimle ilgili sözcükleri aynen almışlardır: Vali, vilayet, nahiye, nüfus, kaymakam, vezir... gibi. Yunanca'da karş.ıhf>ı olmayan lslamiyet ile ilgili sözcükler de aynen benimsenmiştir: îmam, minare, müezzm.. gibi. Bunların va Turkçe'den Yunancaya gecen sözcuklen Rem betiko muzığınde bolca dınleyebılırlz. Sonuç Türk ve Yunan toplumlarının kültür etkileşinıi 1.000 yıla yaklaşmaktadır. Bu 1 000 yılın son 500 yılında etkileşim çok yoğun olınuştur. Bu uzun sürede Türk toplumu Yunan toplumunu etkilediği gibi, Yunan toplumu da Türk toplumunu etkilemiştir. Bu etkileşimi somul biçimde dilde görmek olasıdır. Türkçe'den Yunanca'ya geçen sözcükler olduğu gibi Yunan ca'dan ıla Türkçe'ye değişik dönemlerde geçen sözcükler olmuştur. Anadolu, liman, körtez, suıır, iklim, ayazma, panayır, mandira, tındık, feslegen, lahana, anahtar... gibi sözcükler eski Yunanca'dan Türkçe'ye girmiştir (1). Cumhuriyetten önce 900 civarında sözcüğün Yunanca'dan Türkçe'ye girdiği saptanmıştır (2). Cumhuriyetten sonra Fransızca biçimiyle alınan Yunanca asıllı sözcük sayısı 15.000'i bulmaktadır (3). Türkçe yoluyla geçen sözcüklere gelince, bir tanıtma yazısında (4), bu sözcükler sınıflandırılmıştır. 350 yıllık Türk egemenliğinde Yu tıı sıra toplumsal ya^aınl.ı ilgili çok sayıda sözcüğün Yunanca'ya girdiği göriilmekledir: Mahalle, meydan, bakkal, kasap... gibi. Bu arada; "tencere, tepsi, fincan, çanak, küp..." gibi mutfak eşya ve araç adının; "dolma, börek, türlü, bamya..." gibi yemek adlarının; birtakım zenaat adlarının; imar, giyimkuşam ve çiçek adlarının da Yunanca'ya girdiğini unutmamak gerekir (5). Türkçe'den Yunanca'ya yukarıda sözü edilen alanlaıla ilgili sözcüklerin yanı sıra birtakım ekler de girmiştir; çi, li, siz ekleri gibi. Kavga, kavgaci; çam, çamlık; uğur, uğurlu, uğursuz gibi. Bazen Türkçe eklcr de yetmemiş, Yunanca bir ek daha geürilmiştir. Kaymak, kaymaklidikos da olduğu gibi (6). Ortak yaşam iki ulusu, din ayrüığına karşm oldukça derin bir duygu ve görüşbirliğinedeeriştirmiştir.BunuYunanlılar'ın benimsediği ünlemlerde görmek olasıdır. Tiirklerle Yunanlılar belli durumlar, belli harekeller lcarşısında aynı tepkileri göstermişlerdir: Haydi, aman, aferin, vay, yahu, yuha, insaf,maşallah,canım!... gibi (7). Pambukis'in çalışması, iki dildeki ortak sözcükleri göstermesi bakımın dan önemlidir. Daha önce bu konuda hazırlanan Oikomoides ve Coukidis'in çalışmalarmdan dalıa kapsamlıdır. Türk dilcilerinin de bu konuda incelemeleri vardır (8). İki ulusun benzerliklerini dil yoluyla incelemek olasıdır. Bu bakımdan ıarihçi ve loplumbiliınciler ilginç bilgiler ortaya koyabilirler. Bu konuları derinleştırmek görevi de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'ndeyenikurulanÇağdaş Yunan Di li ve Edebiyatı Bölümü'yle, Yunanis tan'da Türk diliyle ilgilenenlere duşmektedir. Pambukis'in hazırladığı sözlüğün öteki ciltlerinin de bir an önce yayımlanmasınıdileyelim. • Yeni Yunancada Türkçe Sözcükler / V. 7. Pambukis / Cılt A/Baumubaztrlayan:K.S. Kasinis/Atıtıa, 1988/263s. 1 Sual Y HayJur. "Tıırkçf'ılv Yaşayan YunMı.ıi Sozlcr" Dil ve Kultur, Anhıra, 1 'X,4 2 Sual Sınum/ğ/u, Hıhlıyıtjirafya, Belleten. (ıll XXVI, ijyı 102. Ankara I %2. } Suul Smdnoğlu, a g c 4 Sual S'manoffu, a.g.e. 5Suat Stnanojilu, a .g.e. (> Sual Smanufclu. a .g.c. 7 SualSmantıflu.a.g.e ü Mchnet Alı Ağakay," l'urk Ddt tle Yunanca A r,ı sındakı MunaseMer" lurk Dılı (Tıırk Dil Kurumıt Hultenı) 20. Sayı, \ f> 16 w "CîunejDt! Teortsı Kar}tnnda GrekDılınm Hazı \\u%usıyetlcrt", Oçuruu TurkDıl Kurultayı (Tezler, Mıaakere zabılları) 1936. Y. Doç. Dr., 7rakya Üniversitesi Eğitim Faküllesiöğretim Üyesi SAYFA 11 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 5 8