Katalog

EĞlT/M VEBİLİMTARİHİMİZEÖNEMLİBİRKATKI: "TIP MEKTEBİ A YNASI.' Sağlık tarihi için Binbaşı Elhac Rıza Tahsin Tıp Fakültesi Tarihçesi (Mir'âtı Mektebi Tıbbiye) Yay. Prof. Dr. Aykut Kazancıgil Özel Yayınlar, 2 Cilt 182 + 186 s. İst.1991 Prtf.Dr.NOHIEVIUTEMİ ir dusun kültür tarihinin önemli bir kısmını eğitimveeğitimkuruhışlarının tarihi oluşturur. Bizde eğitim tarihine önem verümesi, ö/.ellikle 19'uncu yüzyılın ikinci yansında hız kazanmıştır. Daha önce diğer kitaplann yaprakları arasında "yeri gelmişken" söz edilen eğitim tarihi konuları, Tanzimat'tan sonra özel başlıklar altında yer almaya başlamıştır. 1906yılındaDr. Rıza Tahsin Bey'in, görevli olduğu Şatn şehrinde bastırdığı "Mir'âtı Mektebi Tıbbiye" (Tıb Okulunun Aynası) adlı eser, bizde bir okulun tarihini inceleyen ilk kitaplardan biridir. Bu kitaptan yüzyıl önce mesela Miihendis Seyyid Mustafa, Mühendishanenin tarihinden bahsetmişse de, bağımsız bir eserde verilmeyen bu bilgiler, bir okulun tarihi sayılmaz. Bıınun yanında daha sonralan Mehmet Esad'ın "Harbiye ve Mühendishane Ta B R / j.L : HAYD4RPAŞA TIPFAKVl 1FSİNİN60 ı . 1 nıe mücadelcsini ilgilendiren belgeleri Latin harfleriyle vermesi (Ek: 234) kitabın aslında bulunmayan bir hizmet olmuş. Ayrıca kitabın sonuna «klcnen "Tiirkçe Tıbbi Yayınlar Bibliyografyası" ve "Türkiye'de Tıbbi Fizik ve Fizik Bibliyografyası" (Ek: 5 6) yine Kazancıgil'in okuyucuya bir hediyesi oluyor. "Mir'âtı Mektebi Tıbbiye"nin ilginç bir yanını göstermek için yeni baskının Önsöz'ünden birkaç satırı alıntı olarak sunuyorum: Türkiye'de Tıp Fakültesi hekim ve cczacı yetiştirmenin dışında dolaylı olarak temel bilimlerin pek çoğunun kurulduğu ve geliştiği bir kurumdur. Bizde Kimya, Tıbbi Fizik, Zooloji, Botanik, Genel Fizyolo ji ve Biyoloji doğrudan doğrııya Mektebi Tıbbiye'de eğitim amacı için verilen derslerle başlamış, çok uzun süre sonra (4050 yıl) ayrı bir uzmanlık dalı haline gelmiştir. Şu kadar ki, 1933'te üniversite reformundan önceki Fen Fakültesi, Eczacılık Mektebi gibi kuruluşlarda yukarıda adı geçen konuların pek çoğunun hocalannın hekim olduğu görülmektedir. Bu bakımdan Mir'ât bize temel eğitimin gelişmesi ile iJgili olarak da bilgi vermektedir. Kazancıgil'in 1991 'deyayımladığı ikinci kitap" 19. Yüzyılda Osmanlı Imparatorluğu'nda Anatomi" admı taşıyor. Bu kitabın içinde Bedizel Zulfikâr'ın yüksek lisans tezi olan "Şanizâde Mehmed Atâullah" bölümü de ayrı bir yer almış. bu ikinci eser de ansik lopedist bir aydın olan ve değeri anlaşılmadan Tire'ye sürülerek orada ölen Şanizâde'yi tanıtıyor. Ayrıca eser içinde ünlü sözlük yazarı Bianchi'nin Şanizâde'nin Anatomi kitabı hakkında 1820'de Paris'te yayımladığı tanıtma yazısının aslı ve çevirisi de verilmiş. Kültür ve bilim tarihimizle ilgilenenlere sağladığı bu iki eser için Prof. Dr. Aykut Kazancıgil'c tc şekkür ederiz. Kendisi kadındoğum uzmanlığında ki bilinen değeri yanında bilim eserleri de hazırlar ve bunları doğurtur. Şimdiye kadar doğurttuğu eserler sağlıklı doğmuş, ölü doğmuş hiçbir eser ile karşılaşıl mamıştır. Yenilerinideilgi ilebekliyonız. D S A Y F A 17 YILÖNCEKt BİR BiKIM Sl RV İSİ VE FF.S11 1IP fiĞRENCİLERİ K İdeal aile yok mu? Çeviren: Tuna Erdem Pencere Yayınları / 176 s. I A M S A L Aile Sorgulanıyor / Diana Gittins ile kavramında merkezi bir yeri olan soruları gündeme getirerek bir çok aile mitini yıkmayı amaçlayan kitabında Diana Gittins, son zamanlarda yapılmış feminist ve tarihi araştırmaları kullanarak aile kavramına yeni ve radikal bir bakış açısı getiriyor. Kitapta "eşitlikçi aile"nixımümkün olmadığını vurgulayan yazar, yaşanan gerçekler ile ideal aile tanımının birbirine ters düşmesine erkeklerin itirazı olmadığını belirtiyor. Açık bir dille yazılan çözümleyici nitelikteki kitabın arka sayfalarındaki bibliyografya, konu hakkında daha derinlemesine bilgi edinmek isteyen okurlara yardımcı olabilir. Gittins kitabının bir yerinde şöyle diyor: "Aile ideolojisi olmasaydı modern sanayi toplumu ve siyasi A rihleri" anılabilir. Rıza Tahsin Bey, "Mir'âtı Mektebi Tıbbiye" adlı eserini daha sonra iki cilt halinde îkinci Meşrutiyet devrinde yayımlamıştı. Bizde "Mir'âtı Mektebi Tıbbiye"den sonra sağlık kuruluşları tarihine en büyük katkı, bir askeri hekim olan General Kemâl Özbay'ın "Asker B İ R K I T A P Hekimliği ve Askeri Hastahanesistem gercekten de çok farklı ler Tarihi"dir. 1990 yılında Prof. olurdu. Aile ideolojisi olmasa kadın, Dr. Ekrem Kadri Unat ve Doç. erkek ve çocuklar arasındaki ilişkiler Dr. Mustafa Samastı, Sivil Tıp yeniden ele alınarak yapılanabilir ve Mektebi tarihini hazırlamışlardır. bir arada yaşayıp çalışmanın daha Rıza Tahsin Bey"in "Mir'âtı eşitlikçi ve insanca yolları Mektebi Tıbbiye" adlı eseri saaranabilirdi." dece Latin harflerine çevrilseydi, Prof. Dr. Aykut Kazancıgil'in emeğiyle gerçekleşen son baskısı ..r kadar yararlı olamayacaktı. Rıza Tahsin Bey yaşadığı sırada bili nen isimler ve olaylar unutulmuş, kitapta adı geçen kişilerin yayınları sonraki görevleri hangi soyadını aldıkları genellikle bilinmez durumda idi. En az on yddan beri "Mir'âtı Mektebi Tıbbiye" üzerinde çalışan Prof. Dr. Aykut Kazancıgil, sabırsızlanan bizleri biraz kızdırıyordu. Şimdi ise "Aykut Bey iyi ki titizlik göstermiş" diyoruz. 1991 yılında basılan son "Mir'âtı Mektebi Tıbbiye", yalnız "Tıp Mektebinin Aynası" değil, 500 dipnot, 6 ek ve kitabın bazı bölümlerine yapılan 6 ilave ile Kazancıgil'in özenli çalışmasuıın da aynası olmuş. Ali Birinci arkadaşımızın benden önce belirttiği bu özelliğe ben de tamamen katıldığımı bildirmek isterim. özellikle tıp dilinin Türkçeleş" »«•• * • >•"• CUMHURİYET KİTAP S AY I « 7