Katalog

Cüceloglu kitabında modern psikolojinin temel kavramlannı anlatıyor İnsanı anlamak için İnsan ve Davranışı (Psikolojinin Temel Kavramları) / Doğan Cüceloglu / Remzi Kitabevi, İst. 1991/590 s. ACAR BAITAŞ U/manlık alanı algılama, oğrenme ve dil psikolojisi ojan Doğan Cüceloğİu'nun "İnsan ve Davranışı" acllı kitabı bir süre önce yayımlan dı. Halen California Üniver sitesi'nde dersler veren Cü».cloğlu yapıtını Türk bilim adamlarıııln katkılarıyla ve Türk loplum yapısının özel liklcriyle kaynaştırarak ha/ır ladığını belirtiyor. Cüceloğlu'yla kiıabı üstüne knnuştıık. Neden kitabınızın başlığı İnsan ve Davranışı, Psikolojiye Giriş ya da Genel Psikoloji Ders Kitabı değil? O tür başlıklar psikolojiyi sınıf duvarlan içinde tutmaya, öğrenilen bilgileri ezberleyip sınavda tekrar etmeye önem veren bir görüşü yansıtır, kanıınca. Bir yazar olarak önem verdiğiın yön, yukardaki sorııya verdiğim cevapian da anlaşılat'ağı ı'ızere, psikoloji kavramlarının kişinin günlük yaşamını anlamlandır mada kullanılmasıdır. İnsan ve Davranışı adlı kitabınızın psikoloji öğretiminde nasıl bir boşluğu dolduracağını düşünüyorsunuz? İnsan ve Davranışı modern psikoloji bÜiminin temel kavramlannı Türk okuyııcusuna, onun günlük yaşantısı ve deneyimleri çerçevesinde sunmakıadır. P 0 R T R E / D 0 Ğ A N C ü C E L 0 6 LU Uzmanlık alanı algilama, öğrenme İslanbul Unıversııesı Edebıyat lakültesı Psiktıît ıji Bolumü'ndcn lısans rliplcıniası iihııı Doğan Cüceloglu daha sonra ABD'ıle University of Illınoıs'de Dil Psikolnjisi alanında doktora yapınışıır Duktı>ra çahşnıasından sonra sırasıyla İstanbul Üniversıtcsi, Ilacettepe Universitesi, ve Boğaziçi Universitesi'nde oğretmi üycsı olarak çalışmış ve bir yıl süreyle Fulbright hıırsııyla zıyaretı,i protesör olarak Universty of Calilomia, Berkcley'de ara^tırma yapmıştır Doğan ('.üceloğlu'nıın u/ımıılık alanı algılama, öğrenme vc dil psikolojisidır. Bu alanda kışıler arası iletişim, algılama ve dil süreçleri yoğun olarak kullanıldığı için yayınlarının bir çoğu ileıışim konusundadır Bu yaymlarda, aynı topluında yetişmış insanlar aıasındakı ıletişim üışkılerını olduğu kadar, farklı toplum ve kültürlerde büyümüş kişileıin iletişim ilişkilerinı de inceİL'miştir. Halen California State Univershy, Fullerton'da Office of Intcrnational Education and F.xchange'de (ABD) direktör yardımcısı olarak görev yapan Doğan Cüceloglu Öğrenme Psikolojisi, Ele^tırcl Düşünme, Algılama Psikolojisi, Bilişsel Psikoloji ve Kültürlerarası İletişim alanlarında derser vermektedir. Böylece okııyucıı bilimsel kavramın önemini kavramada kendi yaşamından yararlanmakta ve kendi çevresinde gördüğü, duyduğu ya da gazetede okuduğu olaylara bilimsel biı bakış tarzı ka zanmaktadır. îjinıdiye kadar dilimi/de bası lan temel psiko loji kitapları ge nellikle Ameri kan İngilizce Doğan Cucelogiu sinden Türkçeyeçevrilmiştir. Bu nedenle verilen örnekler, ırk ilişkileri gibı Amerikan toplumunu ilgilendiren konulardan almmaktadır. Amerikan okuyutusu için rinemli olan bu konular, Türk okuyucusu için aynı anlamı taşımamaktadır. Üniversiteeğirimi için küçük kasaba dan büyük şehre gelen Türk gencinin geçirdiği uyıım aşamaları Amerikan okuyucıısu için anlamlı gelmez, ama Türk okuyucusunu, özellikle ümversite öğrencisini ilgilendirir. Okuyueu İnsan ve Davranışı'nı çevı ri psikoloji kitabından daha ilginç bulacaktır. Üniversite düzeyinde değişik meslek gruplarında psikoloji okutuluyor, örneğin, tıp öğrencileri, kimya mühendislik ve tıp böliimleri gibi değişik branşta öğrenciler psikolojiye giriş dersleri alıyorlar. Sizce bu eğitici değeri olan bir yaklaşım mı ve sizin kitapla bu durumun herlıaııgi bir ilişkisi var mı ? ~ Iurkive de toplıımu ^tı anda en çok elkileyen kişilerin meslekleri nelerdir, diye bir soru sorulduğıında, aklınıza hemeıı mühendisler, hukukçıılar, doktorlar, askerler gelir. Bu kişiler üniversite eğitimleri sırasında psikoloji okumamışlarsa, insan davranışı anlama ve açıklamada, sonuç olarak diğer insanlara önderlik yapmada kısıtlı kalırlar. Bu nedenle, her Türk üniveısite ınezununun bir psikolojiye giriş dersini almış olması zorunludur "Psikoloji, günlük geçimiyle uğraşan halk tabakaları için değil, geliri yüksek eğitim görmüş kimseler için geliştirilıniş bir bilimdir" savına cevabınız nedir? Bu soru son derece kısıtlı bir anlayışın ürünüdür. Psikoloji her insanın kendi iç dünyasını, kendi davranışlarını anlamaya yönelik kavramlar geliştirir. Bu kavramlar aracılığıyla kişi, hem kendini hem de diğer insanları daha gerçekçi bir biçımde anlamaya başlar. Eğitilmiş insan bu kavramları daha çabuk kavrayabilecek ya da bilimsel kavramların, geleneksel kavramlardan daha geçerli olduğunu kolaylıkla görebilecek bir durumdadır. Ne var ki halk da bilimsel psikoloji kavramlarından yararlanarak daha etkili bir anababa, işçi ya da işveren, komşu olabilme ola naklarına sahiptir. Rurada en önemli faktür, "kişinin ilgi derecesi"dir. İlgisi olan, öğrenmek isteyen kişi, eğitim durıımu neolursa olsun, însan ve Davranışı'ndanyararlanabilir. ABD'deyerleşmişolduğunıızu biliyoruz. Peki orada böylc bir kitabı Türkçe yazmanın zorluklarını bize söyler misiniz ? Meslektaşlarımla sıkı ilişki içindeolamamak ve Tiirkçe yayinları kolaylıkla elde edememek, karşılaştığım en önemli zorluklar. Türkçe kitap ya/aıken yakın çevremde gösterebileceğim ve tikir sorabileceğim bir kimsenin bulunmaması, sanki rüya âleminde ya da hayaller dünyasında kitap yazıyorum izlenimi veriyor. Ne var ki çok büyük bir kitaplık ve en son çıkan yayınlara hemen ulaşabilme olanağı Anıerika'daki çevremde daha bol miktarda var. Zamanla Türk meslektaşlarımla daha sıkı ilişkilere girerek onların yayınlarındaıı daha çok yararlanacağımı umuyorum. Bu arnaçla tanıdığım meslektaşlaı ınıla tenıas içindeyim. Bu kitabın kapsamı biziın insammızla ne derece ilişkili? Çoğıı kavramları yabancı ülkelerde gelişmiş bir bilimin bizim kültürümüze, bizim insanımıza ııygulanabilirliği tartışma götürmez mi? Psikolojinin bazı alanları insanın sosyal öğrenimine, içinde yetiştiği toplunuın kültür ve göreneklcrine göre bir ülkeden diğerine içerik tarkı gösterir. Orneğin ABD ülkesinde geçerli olan bir sosyal nornı, bizim toplumumuz için aynı fonksiyoıuı görmez. Ne var ki sosyal norm, bizim toplumumuz için aynı ronksiyonu görmez. Ne var ki sosyal norm kavramı biitiin toplumlar için geçerli bir kavramdır. Sosyal normun ne olduğunu, kişinin davranışı nasıl etkilediğini bilen birey, kendi toplumu içinde gözleınlerde bulunarak o kavramın içeriğini yaratabilir. İnsan ve Davranışı'nda kavramların içeriğinin Türk insanının kültür ve toplumsal yaşantısından gelmesine özellikle dikkat gösterdim. Diyebilirim ki bu kitabın en belirgin ve Türk okuyucıısu için en çekici özellikJerinden biri, kavram içeriklerınin 7 ürk insanının günlük deneyimlerinden kaynaklanmasıdır. LJ C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 79 S A Y F A 13