Katalog

şına kadar giinü giinüne ne yaptı, kime ne yazdı ve ne yanıt aldı? Parça parça defterler araştmldı, birleştirÜdi, çok yakında yayınlanacak." Erzurum Kongresi Arşivi, Sıvas Kongresi Arşivi, işgal kuvvetleri ve özellikle îngilizlerin harekât tarzı ve hareketleri Fransızların ve Rusların durumlarını içeren belgeler. Bunun yanında Rus thtilali belgeleri ile " 1 . Dünya Savaşı'nın biitün Alman arşiv belgeleri bizde" diyor ökte. "Meseleler Kitaplığı"nın Vakıf Başkanı tarafından Türkiye'de "tek" olduğu söyleniyor. Dünyada da sadece bir veya birkaç ömeği varmış. Tarih boyunea bugün ve yarın Türkiye'yi ilgilendiren sorunlar, 1. kuşak ülkelerden başlayarak biitün dünyayı gözler önüne seriyor. Bu bölümde, Yunanistan, Güney Avrupa ülkeleri, Romanya, Arnavutluk, Sırbistan, Yugoslavya, Macaristan, Çekoslovakya, Rusya ve Sovyetler Birliği yer alıyor. Rusya ve Sovyetler Birliği bölütnünde olan kitaplar Sovyet Bilim Akademisi'nde bile yan yana gelmediği için örneği olmayan bir bölüm olarak nitelendiriliyor. Yine Ortadoğu, îsrail ve Arap ülkeleri de bu kütüphanenin bölümleri arasında. "özel Meseleler" bölümünde ise Fransa, Almanya, îngiltere ve dığer Avrupa ülkeleri ile ABD, Asya ve Pasifik ülkeleri yer alıyor. "Türk Dünyası" bölümü özel koleksjyonlar, savaş tarihi kitaplığı, yazmalar kitaplığı ve siyasi sorunlar kitaplığından oluşmuş. "Müzik Bölümü"nün oluşumu ve içeriği vakıf başkanı tarafından şöyle dile getiriliyor: "Bizim müzik bölümümüz, Osmanlı fmparatorluğu'nun Müzikayi Hümayun maystrolanndan, Fethi Bey'in topladığı notalardan oluşuyor. O kişi, sanki bütün hayatı boyunca Batı musikisiyle, ken 15 mllyon yerll ve yabancı belgenln oluşturduâu 7 arslv grubunun Vakfın en önemll ve zengln mal varlıgım oluşturdugu bellrtillyor. Bu belgeler arasında Ataturkun Büyuk Taarruz öncesl kullandıgı harlta da var. vakıf'ta. Erzurum Fransızların, durumlarını İçeren belgeler de var. CUMHURİYET K İ T A P SAYI 68 di müziğin, yani Türk müziğini bir araya getirecek, bir müzik enstitüsünün kaynaklarını toplamış. Belki de bir eser hazırltğı içindeydi. Bilemiyorum. 1840larda, 1860'larda basılmış nota koleksiyonlan bütün Batı dünyası bestecilerinin notaları hemen hemen mevcut. örneğin bir Bach, bir Mozart, bir Çaykovski..." Acaba, vakıf bunları nereden elde etti? "Yine birileri geldi '200300 tane nota var" dediler. Oysa müzikle ilgili bir koleksiyonu hiçbir zaman düşünmedim. Bunun için zamanım da olmadı. Fazla araştırmadık, 'peki getirin' dedik. Ama gelmcyc başlayınca odalar dolmaya başladı. Hem miktarından hem de içeriğinden korktuk. Çünkü tarihleri bakımından oldukça değerli olduklannı gördük. Fakat bize satanlar bunun farkında değillerdi. Vakfın taşıdığı sorunlardan bu bölüme daha elimizi sürmedik. Bir araştırmacı, bu bölümde şu var mı dese çıkartıp veremeyiz. Veya en azından bir kişinin bu işle bir hafta uğraşması lazım. Tasnifı gerçekleştirecek elemanımız yok." 15 müyon yerli ve yabancı belgenin oluşturduğu 7 arşiv grubunun vakfın en önemli ve zengin mal varlığını oluşturduğu belirtiliyor. Bu arşivler, orijinal belge, mikro film, mikro fiş, ses bantları, harita, pafta ve fotoğraf arşivinden oluşuyor. 2 milyonu tasnif edümiş ve hizmete hazır duruma getirilmiş bu arşivlerde lngiliz, Amerikan, Alman, Rus, Avusturya, SSCB ve Yunanistan arşivlerinde bulunan Türkiye ve Türk taribiyle ilgili binlerce belge yer almakta. Ayrıca henüz tasnif safhasına gelmemiş, tamamı orıjinal belgelerden oluşan Felemenk Konsolosluk arşivleri ve Mahmud Şevket Paşa'nın özel arşivinin anında Türk tarihinin yakın dönemdeki belgeleri yer almakta. Felemenk Arşivi'nde bulunan belgelerin 1743 yıhndan başlayıp 1800'lerin sonuna kadar devam ettiğini belirten Prof. ökte, "Bu orijinal bir arşivdir. Felemenk konsoloslannın tuttuğu yazılardan oluşmuş. Arşiv incelendikçe, o tarihteki Osmanlı İmparatorluğu'nun deniz ticareti ve o devletlerin Osmanlı İmparatorluğu'ndaki faaliyetleri ortaya çıkar" diyor. Milli Mücadele ve Kurtuluş Savaşı'nın özellikle Batı Cephesi'nin kurulmasından başlayarak savaşın sonuna kadar geçen olaylarla ilgili belgeler, Kıbrıs Tahrir Defterleri, Bükreş Büyükelçiliği'nin 2. Dünya Savaşı'na ilişkin gizli şifre belgeleri ve benzeri kaynaklar, açıklanan arşiv gruplarını oluşturmuş. Prof. ökte, "Hangi savaşı istiyorsunuz?" diye sorduktan sonra 18771878 Savaşı'nın gerek Batı Cephesi'ndeki, gerek Doğu Cephesi'nin bütün belgelerinin kendilerinde olduğunu belirtiyor. Bunlann içinde Rus, tngiliz, Fransız ve Osmanlı împaratorluğu savaş cephelerinin belgelerinin bulunduğunu söylüyor. Batı Cephesi'nin kurulduğu günden Lozan Anlaşması'nın sonuna kadar olan bölümün yanında Lozan'ın başarısız olması olasılığına karşı askeri harekâtm nasıl gelişeceğine kadar bütün belgelerin kendilerinde olduğunu belırtip, Balkan Savaşı'nın bütün ilk kaynaklarının yine vakıfta bulunduğunu açıklıyor Prof. Ökte. Prof. ökte ayrıca, vakıf kapsamında akla gelebi lecek her türlü sözlüğün bulunduğunu, bunlann 2700 çeşit olduğunu belirtiyor. özellikle Rusların Türkler üzerindeki dil asimilasyonu sonunda yüzlerce dilin ortaya çıktığını, bunun tümüne yakınını vakıfta topladıklarını ve ender bir koleksiyonun oluştuğunu söylüyor. D S A YFA 11