Katalog

300 bin cilt ve 15 milyon belgeden oluşan tarih hazinesi yer arıyor Degeri bir trilyon lira 'Bir çoğu gün ışığına çıkmamış geniş bir tarih ve kültür hazinesinin bulunduğu Tarihi Araştırmalar ve Dokümantasyon Merkezleri Kurma ve Geliştirme Vakfı kaynak arıyor. Mali kriz içindeki Vakıf, fesih ya da tasfiye olursa tüzüğüne göre, MGK'ya tahsis edilmek üzere Başbakanlığa devredilecek. 3 TAVRIN GÜNOuJ 80 bin cilt kitap, 15 milyon belge, binlerce Atatürk fotoğrafı, orijinal el yazmaları, arşivler, notalar, haritalar, paftalar, ses bantları ve binlerce diadan oluşan geniş bir kültür ve tarih hazinesi yer alıyor. Birçoğu günışığına çıkrnamış, ama düzenli bir şekilde özenle korunan geniş bir tarih ve kültür, araştırmacılarını bekliyor. Ancak fiziki alanın yok denecek kadar az olması, çeşitli tarih kesitlerinin depolarda kalmasına yol açıyor. 1 trilyon lira değerindeki bu'büyük kültür ve tarih varlığı, Tarihi Araştırmalar ve Dokümantasyon Merkezleri Kurma ve Geliştirme Vakfı'nda bulunuyor. Vakfın bulunduğu nokta ise tam bir ekonomik çıkmaz. Vakfın mal varlığı kiralık depolarda bulunuyor. Bunun için yıllık 78 milyon lira kira ödeniyor. Cari giderler ise borçlarla karşılanmakta. İsianbul Cağaloğlu'nda bulunan vakıf genel merkezine gelen bir araştırmacının, her türlu kaynağı, aynı mekân içinde bulabileceği, ancak fiziki alan gereksinimi yapılan t ü m çalışmalara karşın çözülememiş. Bu varhğın korunması vakfın faaliyetlerini surdürebilmesine bağlı. Alan yetersızliğınden dolayı bilim adamlarına, tarihçilere, araştırmacılara ve öğrencilere çalışmalarını yapabilmek amacıyla henüz bir hizmetin sunulamadığı vakıf kuruluş tüzüğünün 2 1 . maddesi şöyle: "Vakfın feshi ve tasfiyesi durumunda, vakıf mal varlığı Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği'ne tahsis edilmek üzere Başbakanlığa devredilir." Bu bilgi hazinesi 1967 yılında yayımına başlayan "Belgelerle Türk Tarihi Dergisi"ne kaynak oluşturmak amacıyla toplanmaya başlanmış. Belgeler, kitaplar toplanırken, Türkiye'deki kütüphanelerde bulunmayan yayınların toplanmasına özen gösterilmiş. 1965'lerde başlayan çahşmalar, 20 yıl sonra kurumlaşarak vakfa dönüşmüş. Bir anlamda, kitaplar, belgeler vakfın kurulmasını zorunlu kılmış. Vakfın kurucusu Prof. Ertuğrul Zekai ö k t e , amacın, "yurt içinde ve dışında T ü r k tarihinin sorunlannı araştırmak, incelemek, elde edilen sonuçları yaymak ve yayınlamak, bununla birlikte araştırma merkezleri kurup geliştirmek ve yaşatmak" olduğunu söylüyor. Vakfın mal varlığı nasıl bir araya geldi ve içerikleri nedir? tlk olarak 1968 yılında, 18001924 yılları arasını kapsayan 400 bin belge, 2,5 milyon Türk Lirası karşılığında tngiliz Devlet Arşivi'nden satın alınmış. Ardından da Almanya, Yunanistan ve ABD'deki devlet arşivlerinden Türkiye ile ilgili tüm belgelerin ıı. Abdülhaltt'ln seianlk te sOrgünde Iken yazdıOı. "Dcvtete ve Askere anruhaiimdir baslıkh mektutHi bazıları sipariş üzerine, bazıları da aracılarla elde edilmiş. Belgeler toplanırken rastlantılar da oluyormuş. "Elimizde ne kadar para varsa belgelere yatırıyorduk. Anımsayamadığım binlerce belgeyi çuvallar içinde satın aldık. Belge toplama anlayışımız, olayın bütününe sahip olmaktı. Dolayısıyla büyiik arşivler oluştu" diyor Prof. ökte. "Genel Başvuru Kitaplığı" çeşitli ansiklopediler, 2700 çeşıt dil sözlüğü ile atlaslardan oluşmuş. "Türkiye Kitaplığı", Türkiye'nin hukuk düzeninin siyasi kaynaklarını, din, edebiyat, sanat, felsefe, sosyoloji, psikoloji, iktisat, eğitim, toplum, hatıra, eleştiri ve özel koleksiyonlardan bir araya gelmiş. "Türk Tarih Kitaplığı" en eski Türk tarihinden başlıyor. Bu koleksiyon, Selçuklu, Osmanlı ve MUli Mücadele kaynaklarıyla devam ediyor. Eşine az rastlanan yazmalar, tek kopya eserler, el yazılı ve imzalı baskılar kitaplığı ayrıca zenginleştiren unsurlar olmuş. "Atatürk Kitaplığı" ise 3 arşiv grubundan oluşturulmuş. Vakfın en değerli ve en ilginç bölümlerinden biri. Atatürk hakkında yazılan yerli ve yabancı yaklaşık 10 bin eserin tamamına yakını bu kitaplıkta bulunuyor. Cumhuriyetin ilk 15 yılının önemli eserleri de bu bölümde. Yabancı devlet adamlarının armağan ettiği kitaplar ile çeşitli kaynaklar bu bölüme ayrı bir özellik vermiş. Prof. ökte, Çankaya Köşkü'ndeki Atatürk Arşivi'nin önemli bir kısmının fotokopi halinde ellerinde olduğunu belirtiyor. Milli Mücadele'nin 300 bin kadar küsur belgesi de yine Atatürk Kitaplığı bölümünde yer alıyor. "Yakında önemli bir yayına giriyoruz" diyor Prof. ökte, "Heyeti Temsiliye Defteri." "Heyeti Temsiliye'nin kurulduğundan TBMM'nin açılı Türkçe Arapça Latince dlllertnde 12 clltllk 1680 tarihll eser. llglnç tarafı TUrkçeyi Latln harftorlyie okuvabllmemlz. S A YFA 1U C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 68