Katalog

B Sennur Sezer'den Gfildeste Yılmaz Yayınları / 261 s. • 1 R Ş I i R K T T A YILDIZ ECEVtT KİTABINDA İSVİÇRENÎN ALMAN BÖLGESİNDE ORTA YA ÇIKAN EDEBİ YA TIİNCEÜ YOR. Uçuk Seçik Şiirler / Hazırlayan: Sennur Sezer Nasıl bir edebiyat? ŞİİKIJMK yeralıyor... Sennur Sezer, Uçuk Seçik Şiirler adlı güldesteyi hangi yaklaşımla hazırladığını böyle anlatıyor. Güldestede Türk şairleri de var, yabancı ozanlar da. Türk şairleri bölümiı oldukça zengin: Tevfik Fikret, Mehmet Akif, Yahya Kemal, Orhan Seyfi, Faruz Nafiz, Nâzım Hikmet'in yanı sıra Ercüment Behzat, Necip Fazıl, Asaf Halel Çelebi, tlhami Bekir, Ahmet Muhip Dıranas'a kadar uzanıyor seçme şiirler. Ama bu kadarla bitmiyor. Dinamo, Cahit Sıtkı, Rıfat Ilgaz, Bedri Rahmi, Haliın Şefık ve Fazı! Hüsnü'yü, Orhan Veli, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat'ın şiirleri izliyor. Aziz Nesin, Behçet Necatigil, A. Kadir, C.ahit Külebi, Salah Birsel de doğal ki, seçkide yer almışlar. Sabahattin Kudret, F.nver Cîökçe, Mehmed Kemal, Necati Cumalı, özdemir Asaf, Ajjjf Damar, Attila tllıan, Ümit Yaşar, Can Yücel, Ahmed Arif, Metin Eloğlu, Turgut Uyar, Edip Cansever, Tahsin Saraç, Ece Ayharı, Cemal Siireya, Gülten Akın, Cevat Çapan, Kemal Özer, Özdemir Ince, Hilmi Yavuz, Ülkii Tamer, Eray Canberk, Ataol Behramoğlu, Süreyya Berfc, Abdülkadir Bulut, Refik Durbaş, İsmet Özel gibi adları ihmal etmeyen güldeste giderek genç kuşaklara uzanıyor. Kitabınjünya şiirinden bölümü de zengin. ömer Hayyarndan Shakespeare'e, Apollinaire'den FJuard'a, Aragon'dan Lorca'ya, Ritsos'dan Yevtuşenko'ya diinya şiirinin usta adları bir arada Sennur Sezer, bu şıirlere "uçuk" denilmesini de şöyle açıklıyor: "... sözlüklere göre uçuk: Olağandan ötede, hayal, imgelem ürünü, esriklerc özgü, ilginç (Büyük Argo Sozlüğü / Hulki Aktunç) demck. Bu, bir anlamda şiirin de tanımı. Toplumumuz, çağından ileri, alışılmışın dışındaki hcr şeyi uçuk diye lanımlıyor zaten..." "Ben, şiire ve gülmeceye meraklı bir ulus olnıamı/.n güvenip hazırladım bu güldesteyi. Yergi ve hiciv şiirlerini özellıkle dışta bıraktım. 1 Iem bu yergiler kişilere ve zamana bağlı olarak aşındıklarından hem de cinsellikle ilgili pek çok sözcüğün (...)larla geçılmesi zorunluğundan (bu tür şiirlerde Namık Kemal dahil pek çok ünlünün imzası vardır). Bu güldestede ınce bir alay taşıyan, bazen erotik usta işi şiirler :T BULDMT Isviçre Alman Edebiyatı / Yıldız Ecevit, Ara Yayınları, İst. 1991 / 180 s. / 25.000 TL. 60RSEL AYTAÇ Yabancı bir edebiyatın tarihini Türkçeye kazandırmak, yararları çok yönlü, önemli bir hizmet. Alman, İngiliz ve P'ransız edebiyat tarihlerinden sonra, şimdi lsviçıedeki Alman edebiyatı tarihine, Yıldız Ecevit'in kaleminden kavu^uyoruz. Ulusal dil birliği olmayan Isviçre'nin milli edebiyatı var mıdır, varsa nedir sorusu edebiyat çevrelerini hâlâ uğraştıran bir sorudur. Yıldız Ecevit de kitabına bu sorulara ışık tutmalda başlıyor: "İsviçre ulusallıcından tsviçre edebiyatına", "Helvet boylanndan isviçre Birliğine" ba^lıkları altında işliyorkonuyu. Aykırı Sevda Sözleri'nden (Metin Altıok) Sevdiğim, tabutum, ak kefenim; Derin ve dar mezar çukurum benim. 2 Yeni bir kalıba dök, beni arıt bir potada. Geçmişim saklı ama geleceğim ortada. 3 Kabahatinden daha büy üktür özürü; Yiireğimin, aşık olmaktan ötürü. 5 En büyük yanlış bir kadına bağlanmaktır, Gerçekaşk birkadından sukaklara akmaktır. 7 Yüreğime benzin döküp kibrit çakan; Ey usta kundakçım izbırakmayan! 8 Söylentüer çıksın, elimi kana bula; Yeterki günlerim olsun çırılçıplak koynunda. ı. Alman dilinde eser verdikleri için Alman edebiyatı kapsamında ele alınagelen İsviçreli yazarları, Ortaçağ'dan başlayarak 20. yüzyıla kadarki tarih çizgisi içinde 17 sayfada özetlemekle Yıldız Ecevit, kitabında asıl 20. yüzyıl tsviçresi'nde yoğunlasacağını sezdiriyor. "Savaş sonrasından günümüze IsviçrcAlman edebiyatı", eserin ağırlıklı konusu. Savaş sonrası Alman edebiyatından belirgin ayrılıklar göstermesi, İsviçre edebiyatının önemli bir özelliğidir. Yddız Ecevit şunları söylüyor: "Geleneksele olan bağlılık, savaşı izleyen yıllann en belirgin özelliğidir. Tiim değerlerin altiist oldı^ğu, harabeye dönmüş bir dünyanın ortasında, eski değerlere sarılarak ayakta kalmaya çalışır İsviçreli yazar." (s. 50) "Savaş sonrası yıllarında 'geçmişle hesaplaşma' konusu, Almanya'da olduğu gibi odak alınmamış, daha çok dış dünyaya yönelmiştir, İsviçreAlman romanı." (s. 83). Max Frisch ve Friedrich Dürrenmantt'ın ayrıntılı ele alındığı bölümü, edebiyatın üç ana formu. şiir, nesir, tiyatro bağlamında tanıtmalar izliyor. "isviçreAlman edebiyatında genel eğilimler", edebiyat anlayışında dili, tek belirleyici görmeyen İsviçre ve Avusturya edebiyatları söz konusu edildiği zaman "ayırt cdici özelliklcr" kapsamında ele alınan noktaları aktarmasi açı sından önemli. Almanca yazdıkları halde Alman edebiyatı değil de İsviçre ya da Avusturya edebiyatını oluşturan yazar ve şairlerin "millî" özellikleridir bunlar. Toplumsal angajman, bölgecilik, nesre eğilim, dil kuşkuculuğu, darlık duygusu ve kaçma motifleri İsviçre edebiyatının belirgin özellikleri olarak vurgulanıyor. Yıldız Ecevit'in "tsviçre Alman Edebiyatı" kitabında övgüye değer bulduğum bir başka konıı, 70'li yıllarda ön plana çıkan kadın edebiyatının İsviçre'deki durumu. Kadının toplumsal, politik, ruhsal değişim sürecini edebiyatta, kadın yazarların ürünlerinde yakalama, bu eserlerin dil olgusunda kadınca özeüikler arayıp bulma anlamında bir feminist dil anlayışı, Yıldız Ecevit'in kitabında edebiyat tarihçesinde yaraşan bir mesafeli anlatımlatanıtılıyor. Yabancı edebiyat tarihlerinin okuyucuya, başka bir ülkenin edebiyatı hakkında toplu bilgiler vermekle yararlı olduğu kesin. Bir başka ve belki de daha etkili yararı, bu edebiyatlardan çeviriler yapmada yayıncılara ve çevirmenlere seçim işinde yol göstermek. Çağdaş İsviçre Alman edebiyatında özellikle bu alanda Yıldız Ecevit, Türk edehi yat dünyasına önemli bir hizmette bulunmaktadır. Kendisini kutlarun. D S A Y F A 5 Y1LDI/.ECEVİT CUMHURİYET KİTAP SAYI 04