Katalog

lini odedikten sonra katil olan bir adamı. Patricia Highsmith, "Doğal ve Doğal Olmayan Yıkımların Masalları"nda çevreyle daha yakından iJgilenıyor, Venedık'e sakat bırakılmış bir sıçanın go/ündeıı bakt ığı ve bir devenin tüyler ürpcrtici intikamını anlattıgı "Hayvanseverin Canavarca Cinayet Kitabı'nda hayvanlara daba scvccen yaklaşıyor. Grahanı (jreene, I lighsmıth'in "On Bir" adlı kısa öyku kitabına yazdığı önsdzde, yazarın okurlarını ka pana kıstırdığı dünyayı "her girişimizde kendimizi tehlikede hissettiğimiz klostrofobik ve usdışı bir diinya" diye tanımlamıştı. 1 Iıghsmith, kitaplarırıdaki gerilimi yaratmak için belirli kuıallaı izleınediğini soyluyor "Sıradan diyebileeeğimiz insanları zor durumlara sokarım. Onlar da çok doğal ülarak bu zor durumlardan kurtulmayı çabalarlar. Çoğu zaman da zora başvurarak yaparlar bunıı. Ama bunıı bilinçli bir biçimde yapmıyorum ben, öykülcrim böyle gelişiyor. Genclliklc olay örgüsünc ilib,kin bazı likirlcr vardır kafamda, ama ayrıntılarönccdenkafamdadeğildir." High.smith'ın cınayetlerinı kılı kırk yararcasına ba zırladığı oda, süssüz, yalın bir çalışma odası. Pence ir.KSAS IA I tN SONK4 resi ağaçlıklı bir vadiye bakıyor, nitekim büyük bir diirbün de hemen orada, el altında. Ama Ilighsmith, tüyler ürpertici üykülerini ülympia marka yazı makinesiylc bos. bir duvarın onunde ya/.ıyor. Highsıııith, manastırortamındayazmasıgerektiğini daba ilk kitabında kesjetmi^. "Kitabım tam altı kez gcri çevrilmişti. Temsilcim kitabı daha bitmeden bir siirü insana göstermişti. Soyguncuların kaçtığı, polislerin kovaladığı bir serüven kitabıydı. Yayıncılar tutmayacağı kanısındaydılar. 19 ya^ındayken bir öykümü yayımlayan Harpcr's Bazaar dcrgisindcn bir yayıncı ve Truman Capote, bana Yaddo'dan söz ettilcr. Yaddo, New York'ta çeşitli sanatlara arka çıkan bir kumluştu." "Orada kitabımı tümiiyle yeniden yazmaya karar verdim. Yaddo, sessizlik sağlıyor yazara. Kahvaltıdan sonra, öğle yemeği için bir sefertası veriyorlar ve çalışma odanıza kapanıyorsunuz. Saat dörde kadar kimsenin rahatsız edilmesine izin verilmiyor. Haftada dört giin orada çalışıyorduk. Flannery O'Connor oradaydı, Chester Himes oradaydı, ressamlar, dansçilar ve müzisyenler de vardı, ama yazarlar çoğunluktaydı. Arada tenis oynuyor, ormanda yürüyü^e çıkıyor ya da sadece sohbet ediyorduk. Ama yazdıklarımızdan hiç söz etmiyordıık. Ben yazmakta olduğum bir kitaptan hiçsÖ7etmem." İşledikleri cinayetleri deği^tokuş eden iki adamı anlatan kitap, yeniden yazıldıktan sonra hemen ka bııl edilmiş. Dahası, 1950'de Alfred Hitchcock kitabı beya^perdeye uyarlamısj: "Trendeki Yabancı." Teksas'ta dıınyaya gelen, New York'ta büyüyen Patricia Highsmith, 28 yaşında ilk Avrupa gezisineçıkmı^. "Avrupa'yı Amerika'dan daha ilginç buldum." Avrupa da Highsmith'i ilginçbulmuş. Kitapla rının çevırileri her kıtapçıda bulunur olmu^. Bazı yapıtları Fransa'da sinemaya aktarılmış. "Becerikli Bay Rpiley'Mn (Kızgın Güneş) sınema ııyarlamasında Alain Delon oynamış, "Baykuşun Çığlığı"nın yapııncılığını Glaudc C'habrol ııstlenmış. Highsmith önce İtalya'da Posıtano'da otıırmuş, sonra Ko DUNY4Y4 Gt.LLN \ÜD UL UVYÜYLN HI0/1SM/III. HİK .S( Rl. 11 ll.\ İOA YAŞADIKma'ya ta^ınmı^, arSONR4 /.Sl İÇRK'YK YERİ tıŞMİŞ FOTOöRAFTA HİGHSMİTH EVİNİN ÖNÜNDE dından üç yd İngilte re'de yaşamış,, sonra Fransa'ya geçmiş, son olarak da İsviçre'ye yerleşmiş. "Diişiinceler rastlantı sonucu çıkageliyor. Kendinizi çok zorlarsamz, esinlendirici hiçbir ^ey yakalayamazsınız" diyor Highsmith. "Sözgelimi, yirmi yıl önce I lammamct'c gittigimdc tiimden çok farklı bir toplumsal ortamla karşılaştını. İklim, her şey çok farklıydı, ummadığım bir sarsıntıydı." Oradan bir kitap çıkarmış Highsmith. Bir yolcıılıık sırjsında meydana gelen çdzümsüz bir olayın, bir adamın ya şamını değıştırdiği bir roman Ba/ı rastiantısal kar^ıla^malar da llighsmith'in kitaplarının çıkı^ noktası olabiliyor. Bir kcresinde, gcçici olarak bir buyuk mağazanın oyuncak bolıımunde çalı^ıyormuş. Oradan, Highsmith'in takma adla yazdığı tek roman çıkmış. "Carol", mııtlu biten bir lezbıyen ilişkiyı konıı alıyormuş. "Kırk yıl önce kitaplarda bu tür eşcinselliklere pek az rastlanıyordu" diyor Bir başka seferinde, Positano'da kuınsalda yıırüyen bir adam görmiiş. "Amerikalıya benziyordu. O da Tom Ripley oldu işte!" " Aslında 15 yaşından beri benzer tiirden şeyler yazıyorum. Yazdıklarım hep hiraz çatlak insanlar hakkında.Çevremdeo kadar çok çatlakgördümki..." Highsmith, 6yaşındayken, sevmediği annesi ve yeni babasıyla birlikte kendini New York'ta bulmu^. Yalnız geçen bir çocukluk. Anılarında eskimi^ bir derskitabı var. "Bizimkilerin pck fazla kitabı yoktıı. Ama bir kitap vardı ki hemen üstüne atladım: Karl Menninger'in 'İnsan Dimağı' adlı kitabı. İnsanlar ile ilgili bilimsel incelemelerden örnekler anlatılıyordu. Cinayetler, sadistler, deliler. Bunlar tedavi edilebilıni^ mi edilememiş mi ruh hckimi bunlarla ilgili ne gibi kararlar vermiş? Yutarcasına okuduğumda sanırım 8 ya da 9 yaşındaydım. Bcni etkilediğinc inanıyorıım. Ama bunu ancak yıllar sonra fark ettim." Bııgün 70 yaşında olffn Patricia I lighsmıth, bir romanı yaklaşık 7 ayda yazıyor "Bazıları daha kısa sürede yazar. Simenon 11 günde yazardı, ama onuıı kitapları daha kısaydı. Üstelik çevresinde her şeyle ilgilenen kadınlar vardı: Karısı, sevgilisi, sekrcteri, aşçısı. Bense arabamı garaja kendim bırakmak, alışverişi kendim yapmak zorundayım. Her işimi kendim yapıyorum. Yalnız yaşamayı seçtim, çiinkii insanlarla konuşmak zorunda olmayınca düşgüciim daha iyi işliyor." Peki, bir kitap bitti mi ne oluyor ? "Kâğıtları fırlatıp atıyorum. Durmadan kâğıtlardaıı kurtulmaya çalı^ıyorum. Eve nelerin gercktiğini görme fırsatı buluyorum. Tuvaleti temizliyorum. Birkaç resim çiziyorum. Okuyorum. Okumaya o kadar az vaktim oluyor ki. Yeniden insanlarla konuşmaya başlıyorum. Komşularıma uğruyorum. Dostlarım banageliyor. Biryerleregidiyoruz." ü T II I K Ç E I E H I E I S MI T I Becerikli Bay Ripley / Çevıren Armağan llkm / 21 (XX) I'L. CKK K.KI ND 097 W2 Ripley karanlıkta/22.500 TL / CKK Kod No 097 603 Ripley'nin Oyıınıı / 22 500 TL / CKK Koıl No 097 622 Bu üç kitap Armağan Ükın (^cvirısıyle Remzı Kıtabevı yayınları arasında çıktı. "Ripley Karalıkta" adlı kitap 197? yılında, E Yayınlan arasında "Şamata" adıyla ve Sevil Guncr çevırisiyleyayımlaıımı^lı Trendeki Yabancılar / Çevırerr Tomrıs Uyar / Mctıs Yayınları / 20 000 TI. / CKK Kod No 079 119 C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 8 8 S A Y F A 9