Katalog

ÜniversiteSanayi İşbirliği modelleri Haziran ayında Çukurova Üniversitesi’nde düzenlenen Üniversite Sanayi İşbirliği Ulusal Kongresi’nde, Üniversite sanayi işbirliğine ilişkin ilginç modeller ve bu çerçevede bugüne kadar gerçekleştirilenler gündeme getirildi. Cumhuriyet bilim Teknoloji u kongrenin özelliği, TÜBİTAK’ın kurulmasını 1997 yılından itibaren desteklediği ÜSAM (ÜniversiteSanayi Araştırma Merkezleri) Programı çerçevesinde 6 merkez kurulmuş, ancak 2006 yılı sonunda TÜBİTAK bu merkezlere desteğini çekince bu merkezler faaliyetlerini yeni bir hukuksal yapıda, kimisi vakıf, kimisi anonim şirket, kimisi dernek biçiminde sürdürmeye karar vermişler ve aralarında bir de USİM Platformu (ÜniversiteSanayi İşbirliği Merkezleri Platformu, www.usimp.org) oluşturmuşlardı. Ülkemizde üniversitesanayi işbirliği sorunları üzerinde görüş alışverişinde bulunmak, Üniversitesanayi işbirliği konusunda kazanılan deneyimleri, oluşturulan ARGE kültürünü yaşatmak, yaygınlaştırmak; etkin ve verimli bir biçimde yürütülmesini sağlamak üzere öneriler geliştirmek, bu önerilerin gerçekleştirilmesi yönünde çaba sarf etmek ve gerekli girişimlerde bulunmak amacıyla oluşturulan bu platformda şu kuruluşlar yer alıyor: SAM Seramik Araştırma Merkezi; TOPLAM ARGE Adana ÜSAMAdana • Kamu ArGe destekleri (DPT,BAP,DTM, ÜniversiteSanayi Ortak TÜBİTAK,TTGV, KOSGEB,AB 6.ÇP) Araştırma Merkezi 2000 yılından bu yana Derneği ve ArGe • Yaklaşık 4 milyar $ İktisadi İşletmesi; TAM, •Sanayi ArGe 2 Mr$ OTAMOtomotiv • Toplam 6 MDR $ Teknolojileri AraştırmaGelişmiş ülkelerle kıyas için IBM (2003) ARGEh 5.77 Mr $ Geliştirme A.Ş.; ODAGEMOSTİM Ortadoğu İleri İmalat Sistemleri ve Teknolojileri ArGe Merkezi A.Ş; BİYOMEDTEK Biyomedikal Teknolojiler Merkezi Derneği; TTV Türk Tekstil Vakfı; TTGV ve Rekabet Forumu. 2006 Yılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetleri Araştırması Kongre, ülke çapında ilgi gördü, 17’yi aşan davetli ve 45 tane serbest bildiri nedeniyle parallel oturumlar biçiminde düzenlendi. Toplantı sonunda düzenlenen açık oturumda ÜSAM deneyimi paylaşıldı. Cemil Arıkan, TÜBİTAK’ın, ÜSAM Programını yürürlüğe koyduğu dönemdeki TÜBİTAKTİDEB Başkanı olarak böyle bir programa niye ihtiyaç duyulduğunu, ABD’deki NSF örneğinden hareketle programın nasıl kurgulandığını ve programın yürürlüğe konduğu yılların koşulları ile bugünün koşulları karşılaştırıldığında böyle bir programa hâlâ ihtiyaç olduğunu, ve arayüz yapılarının çeşitlendirilerek önemli ayrıcalıklara sahip olacak şekilde yasal bir zemine oturtulmaları gerektiğini belirtti. Prof. Dr. Taner Derbentli, ÜSAMP deneyimi bir kitaba dönüşsün. Bu deneyimin geniş ölçekte paylaşılması gerekir; sanayiciler sorunlarını nasıl iletiyor, şirketlerin ÜSAMP merkezlerine ilettikleri sorunlar ne tür bir yöntemle işleniyor, nasıl projeye dönüştürülüyor, fikri mülkiyet hakları nasıl paylaşılıyor, bütün bu deneyimlerin yayCBT 1116/12 8 Ağustos 2008 B CBT 1116/13 8 Ağustos 2008 gınlaşması gerekir, şeklinde görüş belirtti. Mahmut Kiper ise, merkezler beyin göçü için olumlu etki yarattığını, sanayici ile üniversite arasında bir arayüz özelliği taşıdığını ve yer yer başarılar elde edildiğini ve ilk deneyimlerin kazanıldığını, bir talep sonucu doğan bir model oldukları için önemli olduğunu, ancak bu sistemin yeni entegrasyonlarla ve desteklerle geliştirilmediğini belirtti. Kongrede yapılan sunumların hemen hepsine www.usimp.org adresinden erişmek mümkün. Üniversite Sanayi işbirliği ile sanayiye, ekonomiye ileri teknolojiler alanında ARGE yeteneği kazandırmayı ve yenilikçilik becerisini geliştirmeyi ve ARGE’yi desteklemeyi amaçlayan politikaların bugünkü konuma gelmesi oldukça zor bir süreç gerektirdi. Bu gelişimenin tarihçesini, yukarıdaki web sitesinden ulaşılabilen Aykut Göker’in sunumundan izlenebilir. Bunun tarihi 1970 gibi oldukça geç sayılabilecek yıllara ancak gidebiliyor. Türkiye’de ARGE ve ÜniversiteSanayi işbirliği kavramlarının yaklaşık son 30 yıldır gündemde olduğunu ve 1970’lerin başında Meslek Odalarının genel kurul ve kongre platformlarında sanayileşme ile ilgili sorunlarla bağlantılı olarak gündeme getirildiği görülür. Fakat gerçekten örgütlü ve ciddi ARGE çabalarının ve politikaların uygulanmaya başlaması ise, 1995’leri buluyor. Bunun nedeni olarak ise, o tarihlerde Dünya Ticaret Örgütü’nün eknomiye destek politikalarından sadece ARGE’ye izin vermesi olarak görülebilir. Bu çerçevede, 1990 tarihinde KOSGEB ve 1991 yılında TTGV kuruldu, 1994’ten itibaren de Türkiye’nin dünya ile entegrasyonunun sağlayan kararlar çıkartıldı ve yasalar benimsendi. 1995 tarihinde TÜBİTAK–TİDEBTEYDEP (Teknoloji İzleme ve Değerlendirme Başkanlığı) kuruldu. Bu program çerçevesinde 1995 yılından bu yana ARGE proje desteklerine 2007yılı itibariyle başvuran toplam kuruluş sayısı sadece 2000 civarında olabildi. Son yıllarda destek programları çeşitlenmiş ve hibe destek oranları artırılmış olmasına rağmen 13 yılda ancak bu kadar firmaya ulaşılabildi. Yine aynı sürede sunulan toplam proje sayısı 4000 civarında kaldı, sağlanan toplam destek de 420 Milyon ABD doları oldu. KOSGEB “Teknoloji Araştırma ve Geliştirme Desteği” adıyla benzer bir ArGe destek programı uygulanmaktadır. Ancak, bu güne kadar desteklenen proje sayısı veya parasal destegin miktarı hakkında elde bir bilgi bulunmuyor. . TTGV’nin (Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı), bugüne kadar, 405 firmanın 480 projesine 170 Milyon ABD doları destek sağlandı ve 340 Milyon ABD doları tutarında ARGE hacmi yarattı. TÜBİTAK – TEYDEB (TİDEB) desteklerinde 1995 yılından bu yana ortalama destek oranının proje büyüklüğünün %25’i civarında olduğu göz önüne alınarak değerlendirme yapılacak olursa, bu programın da ülke sanayiinde yaklaşık 1.200 Milyon ABD doları tutarında bir ArGe harcamasına karşı düştüğü söylenebilir. Sonuç olarak, 13 yıl içinde ülke genelinde yürütülen tüm sanayi ARGE projelerinin yaratabildiği ARGE hacmi yaklaşık 2.000 Milyon ABD Doları kadardır. IBM, Ericson veya Alcatel gibi uluslararası firmaların yıllık ARGE harcamalarının bile ülkemizin 10 yılda yaratabildi ği sanayi ARGE hacminden çok daha yüksektir. Söz konusu kurumlar; daha geniş hacimli ARGE hacmini yaratabilmek için başka modeller de oluşturdu. Diğer taraftan, üniversitelerin ve sanayi kuruluşlarının en çok ilgi gösterdiği Teknopark modelinin en başarılı örneklerinde bile Teknopark şirketlerinde yürütülen projelerde üniversite öğretim elemanlarından alınan destek konusunda sağlıklı bilgilere erişilemiyor. sa ve genel bir bilgi verilmeye çalışıldı. Bu sayfada, bu işbirliği modellerinden bazılarını tanıtıyoruz. ODAGEM: Ostim Ortak Araştırma ve Geliştirme Merkezi Anonim Şirketi 49 ARGE projesini koordine eden şirket, bu arada çok sayıda ARGE projesi danışmanlığı da yaptı. Bugüne dek tamamlanmış 34 ulusal ölçekli ARGE projesine sahip ve 15 ulusal ölçekli ARGE projesini sürdürüyor... Eski tüzel kişiliği 2004 yılında TÜBİTAK’ın ÜSAM Programı çerçevesinde, TÜBİTAKODAGEM adı ile oluşturuldu, günümüzde ise yenilenerek Türkiye’deki altı adet üniversitesanayi ortak araştırma merkezinden biridir. 25 ticari ortağı ile Aralık 2006’da, Ankara’da OSTİM Organize Sanayi Bölgesi’nde kuruldu. Ortakları arasında OSTİM OSB, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Yüksel İnşaat AŞ, TELMEK, Eta Elektronik A.Ş., EPTİM Elektrik İnşaat, Berk Gaz Ltd., Pega Petrol Doğalgaz Ltd., EMS Elektromekanik Ltd., ToyaMer Makine Mermer Ltd., Tokra Medikal Ltd., Teknomar Ltd., Odak Endüstri Ltd., Remaksa Ltd., Kanıt Radyoloji Ltd, Dinçarslan Kimya gibi şirketler var. ARGE projelerinde üstlendiği aktif rol, danışmanlık hizmeti ve üniversitelerin fiziksel imkânlarını sanayiciye yakınlaştırarak, KOBİ’lerin kendi ARGE projelerini koordine etmelerine yardımcı olmak. 2004 yılından bugüne dek toplam 49 ARGE projesini koordine eden şirket, bu arada çok sayıda ARGE projesi danışmanlığı da yaptı. EUENet (European UniversityEnterprise Cooperation Network) ERASMUS Tematik işbirliği ağı proje ortaklığını da yürütmüştür. Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği konularında ARGE ve teknolojik üretim projelerinin oluşturulması için yapılanma çalışmalarına da ön ayak oldu. DÜŞÜK TEKNOLOJİ EGEMEN TÜİK’in 2002 Yılı Sanayi İşyeri Sayımı verilerine göre İmalat Sektörü’nde faaliyet gösteren 247.000 firmanın %95’ten fazlasını düşük teknolojili firmalar.. Bunların önce ”teknolojik ilerlemeyi hedefleyen” daha sonra ”teknolojik rekabetçi” ve sonra da ”araştırma yürütenler” sınıfına yükseltilmesi için yardıma ihtiyaçları var ve değişik özelliklerdeki ”arayüz” yapılarının varlığı bu açıdan çok önemli. Ancak üniversitelerde de çoğu öğretim üyesinin sanayi ile işbirliğine hazır olduğu söylenemez. Öğretim elemanlarını örneğin ”ders verenler”, “araştırma yapmak isteyenler”, “araştırma yapanlar”, “araştırma sonuçlarını yeniliğe dönüştürmek isteyenler” ve “araştırma sonuçlarını yeniliğe dönüştürenler” olarak gruplanabilir. Öğretim elemanları da sanayi ile işbirliği için cesaretlendirilmesi ve teşvik edilmeli. Yine ülkemiz çıkarları açısından bakıldığında, ARGE insan kaynaklarının yaklaşık % 65’ini bünyesinde barındıran üniversitelerin bilimsel çalışmalarını sanayi ile işbirilği içinde srüdürmeleri için, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nin kurulmuş olması gerçi bir şanstır, ancak bu konuda da zorluklar vardır. Ulusal Kongre, bütün bunlar ve işbirilği örneklerinin sunulduğu ve tartışıldığı bir platform yarattı. Aykut Göker: Türkiye’deki Bilim ve Teknoloji Politikaları Tasarımlarında ‘ÜniversiteSanayi İşbirliği; Ercan Tezer, Yeni Sanayileşme Stratejisinde Üniversite Sanayi İşbirliğinin Yeri; Cemil Arıkan, Sanayi Üniversite İşbirliği’nde Paradokslar; Mahmut Kiper, Kurumsal ÜniversiteSanayi İşbirliği Deneyimi Olarak ÜSAM Programı ve Gelişimi; Refik Üreyen, Öğretimden Ürüne Üniversite Sanayi İşbirliği; Hasan Mandal, ÜniversiteSanayi İşbirliğinde Mühendislik Eğitiminin Önemi; Metin Durgut, Üniversite Sanayi Merkezleri: Yerel İnovasyon Sistemlerinde Öğrenme; Canan Çilingir, Teknoloji Transfer Ofisleri ve Teknoparklar – ODTÜ Örneği; Faruk A. Yarman, Ulusal Savunma Sanayinde Dönüşüm: Geleneksel Çizgiden Küresel Yenilikçi Yörüngeye; Selçuk Karaata, Makro Ekonomik Performans ve Rekabet Gücü Artışı ile İnovasyon Arasındaki İlişkiye Dair Bir Analiz; Haluk Zontul, Üniversite Sanayii İşbirliğinde Erken Aşama Risk Sermayesinin Önemi; Ziya Karabulut, Sanayi Bakanlığı’nın ArGe ve İnovasyon Konusundaki Bakış Açısı ve Bu Bağlamda Yürütülen Uygulamalar; Müfit Akyos, Bilgi Yoğun Ticari Servisler ve Yenilik Süreci.; Rüştü Bozkurt ÜniversiteSanayi İşbirliğinde Deneyimler konularında çağrılı olarak konuşmalar yaptılar. Bu konuşmalara ve diğer bildirilere USAMP’ın web sitesinden ulaşılabilir. Burada, üniversitesi sanayi işbirliği konusunda kı lü gerdirilmiş (BOPP) filmlerin geliştirilmesi ve üretilmesi • Tünel kalıp takviyeli panel tasarımı • IPN sandviç panel üretilmesi • 4 üniteli filesko baskı kaplama makinası • K9 motor üretim hattı, silindir yuvaları işleme süreci iyileştirilmesi • Cam sileceği kinematik tasarımı ve simülasyonu • Araç kapısı cam kaldırma mekanizması tasarımı, analizi ve prototip imalatı •Station ve hatchback arabaların arka kapısı için mekanizma tasarımı •Araç yakıt kapağı kilit mekanizması tasarımı ve prototip imalatı (Sunumu yapan: Prof. Dr. Ali G. Göktan, Yön.Kur.Bşk. ve Gnl. Koordinatör) te öğretim görevlisi, 53 üniversite mezunu, 27 teknisyen ve 27 destek elemanından oluşan kuruluş, 8000 m2 laboratuvar, pilot tesis, toplantı odaları, ofisler, dershaneler ve satış mağazalarına sahip. Bu tesiste 6 milyon Avro tutarında bilimsel donanım bulunuyor. Gerçekleştirilen 600 ARGE projesi toplamda 12.5 milyon Avro kâr kazandırmış. Bu arada 17 Avrupa çıkışlı ARGE projesi yürütülmüş. ADANA ÜSAM: Adana ÜniversiteSanayi Ortak Araştırma Merkezi 31 Aralık 2006’ya kadar süren hizmetlerinde Adana ÜSAM şunları gerçekleştirdi: 427 firmaya 600’e yakın ziyaret. ÜSAM’da 250’den fazla görüşme. 30 seminer programı ve çok sayıda toplantı organizasyonu. 20 firmaya (TEMSA, Adana Çimento vb..) 22 adet TÜBİTAKTEYDEB ve KOSGEB projesi başvurusu hazırlandı. ARGE projelerinde 130 öğretim elemanı, 79 lisansüstü öğrenci görev aldı; 8 tez çalışması yapıldı. Ayrıca, 4 adet AB projesi gerçekleştirildi. Bunlardan 3’ü tamamlandı biri devam ediyor. Bunların içinden Otomotiv Sektörü için Teknisyen Geliştirme Programı’na 205.643 Avro gibi yüksek bir bütçe tahsis edildi. Devam eden SUPERSME (Supporting Potential and Existing Research Intensive SMEs) adlı proje Prof.Dr.Necdet Geren’in liderliğinde yürütülüyor. Bugüne dek bütçesi 24.000 Avro olan proje, tamamlandığı bu rakamın 495.250 Avro’ya tırmanması bekleniyor. Mayıs 2000’de TÜBİTAK ÜSAMP programı kapsa SAM : Seramik Araştırma Merkezi Sanayicilerin ağırlıklı olduğu yönetim kurulu 1 üniversite temsilcisi ve 8 sanayi temsilcisinden oluşuyor. Kurucu üye sayısı 13, bugün üye sayısı 37. 27’si tam, 10’u yedek üye. Yani Türkiye’de üretimin %90’ını yapan firmalar SAM’a üye. 10 yıllık faaliyetleri arasında 40 ARGE projesi, 17000’den fazla test/analiz, danışmanlıklar, sektörel eğitimler, altyapı geliştirme var. İŞBAP’TAN DESTEK Temmuz 2007’de TÜBİTAK’ın Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Ağları ve Platformları Kurma Girişimi Destekleme Programı İŞBAP kapsamında hibe destek almaya hak kazandı. İŞBAP, kısaca KOBİ’ler için ARGE ve üretim işbirliği ve platformu kurulması amacı ile 36 aylık bir süre ile kurulmuş, bütçesi 1.5M YTL olan bir program. Bugüne dek tamamlanmış 34 ulusal ölçekli ARGE projesine sahip olan ODAGEM, 15 ulusal ölçekli ARGE projesini devam ettiriyor. Bu projelerin bazıları: • Zırhlı araç dişli kutusu tasarımı • Metal hidrür esaslı hidrojen tüpü üretimi • Yüksek binalar için özel itsele tasarımı • Otomatik asansör kapısı tahrik mekanizması • 8x8 aracı süspansiyon sistemi dinamik modellemesi • Antistatik ve çizilmezlik özelliğine sahip çift yön Anadolu Üniversitesi, TÜBİTAK ve Seramik Üreticilerinin katılımıyla Mart 1998’de kurulan şirket, 19 firmanın ortaklığında 25 Nisan 2007’de Anonim Şirket oldu. Tüm ortak firmalar hisselerinin yarısını bedelsiz devrederek Anadolu Üniversitesi’nin ortaklığı sağlandı. Eskişehir Teknoloji Geliştirme Bölgesi merkezli olarak faaliyetlerine devam ediyor. İşbirliği protokolu kapsamında Anadolu Üniversitesi Malzeme Bilimleri ve Mühendisliği Bölümü’nün araştırma imkânlarından yararlanıyor (10MAvro altyapı). Şirketin 10 yıllık faaliyetleri arasında 40 ARGE projesi, 17000’den fazla test/analiz (teknolojik destek ağırlıklı) danışmanlıklar, sektörel eğitimler, altyapı geliştirme sayılabilir. ARGE faaliyetleri sonucu yaratılan tahmini katma değer >60 milyon dolar civarında. 2008 ve sonrasında seramik sektörü teknoloji yol haritalarını belirleyen şirket yetkilileri, daha yenilikçi ve riskli ancak etki faktörü yüksek ARGE projelerine doğru yönelmeyi kendilerine hedef belledi. Adana USAM anısı: Haluk Zontul, Aykut Göker, Hamit Serbest, Müfit Aydost, SAM, değişen ve gelişen teknolojile Refik Üreyen (soldan sağa) ve önde Metin Durgut re yeni yeteneklerle donanmış işgücü kazandırmak amacıyla 20042010 yılları arasında mında Bölgesel Merkez olarak kuruldu. 31 Analık Endüstriyel Doktora Programı’na destek verme kararı al 2006’ya kadar hizmetlerini sürdürdü. Kurucuları TÜBİdı. TAK, Çukurova Üniversitesi ve Adana Sanayi Odası ve Bugüne dek SAM’ın programlarına 16 değişik firma Sanayicileriydi. katıldı ve 30 öğrenci kontenjanı doldu. Bu da özellikle Sanayici ağırlıklı olan Yönetim Kurulu, TÜBİTAK geleneksel seramik sektöründe muazzam bir talep anla Temsilcisi, Çukurova Üniversitesi temsilcisi, Adana mına gelmektedir. 11 kişilik SAM personeli: Bir ARGE Sanayi Odası temsilcisi ve 6 adet sanayi kuruluşu temkoordinatörü, bir ARGE koordinatör yardımcısı, bir silcisinden oluşuyor. AdanaÜSAM, bilgiyi ekonomik ve kalite sorumlusu, üç ARGE mühendisi, üç tekniker, bir toplumsal faydaya dönüştürmeyi ve inovasyon yeteneğiidari asistan, bir muhasebe sorumlusu. İhtiyaç esaslı nin en önemli bileşeni olan üniversitesanayi etkileşimini personel ise 15 öğretim üyesi, 10 araştırma görevli ve 3 sağlamak için çalıştı. teknik personelden oluşuyor. ADANAÜSAM’ın gerçekleştirdiklerinin yanı sıra Benzer bir kuruluş da İspanya’nın Castellaon kentinde yarattığı değerler de şöyle özetlenebilir: kurulmuş bulunan ITC. Bu kuruluş geleneksel seramik endüstrisini lider konuma getirmeyi başarmış. 23 üniversiYazının devamı arka sayfada