Katalog

Yılın son göktaşı yağmuru 1 Aralık’ta ay Venüs’ü örtüyor, 8–16 arası Ay–Güneş konumu, 13’ünde göktaşı yağmuru, 21’inde kış dönümü, gezegen yakınlaşmaları Hasan H. Esenoğlu, İst. Üni. Fen Fak. Astronomi ve Uzay Bilimleri; esenoglu@istanbul.edu.tr 2008 Aral k ay nda gök olaylar günlü ü gün saat 1 17 Jüpiter Ay’ın 1.3 derece kuzeyinde 1 18 Ay’ın 0.8 derece güneyindeki Venüs Ay tarafından örtülecek Görüleceği yerler: Kanada’nın kuzeydoğu ucu, Avrupa, Güney İskandinavya 4 19 Pallas Güneş’e en uzak 5 23 LK DÖRDÜN 5 24 Mars Güneş’e en yakın 12 19 DOLUNAY 12 24 Ay Yer’e en yakın (356565 km) 19 05 Satürn Ay’ın 6 derece kuzeyinde 19 12 SON DÖRDÜN 21 14 Kış başlangıcı (gece en uzun gündüz en kısa) 26 20 Ay Yer’e en uzak (406590 km) 27 14 YEN AY Güne ’in K ba lang c nda olaca tarih: 21 Aralık saat 14:04: 21 Aralık yıl içerisinde gece süresinin en fazla (14 saat: 47 dakika) ve günün en kısaya (9 saat 13 dakika) ulaşacağı tarihtir. Bu sanal nokta 21 Aralık Pazar günü saat 14:04’de Güneş’in bulunacağı yerdir, sanal noktanın gerçek yeri bu yıl ülkemizden görülebilecek. Gök mekaniği meraklıları için, belirtilen tarih ve saatte bu özel noktanın uzaydaki yerini kestirmek ilginç olacaktır. Bu tarihten itibaren geceler kısalmaya ve günler de uzamaya başlayacak. Gezegenlerin ilginç görünümleri: Takvim resimden de yardımlanarak yakınlaşmalar sırasıyla; 1–2 Aral k akşamları Hilal–Venüs–Jüpiter, 3 ak am Hilal–Venüs–Jüpiter–Neptün, 4 ak am Hilal–Uranüs– Neptün–küçük gezegen Cava, 5 ak am İlkdördün–Uranüs– küçük gezegen Europa, 6 ak am İlkdördün–Uranüs–Neptün, 7 ak am İlkdördün–Uranüs–Europa, 5 ak am İlkdördün– Uranüs–küçük gezegen Europa, 8–9 ak amlar İlkdördün– küçük gezegen Vesta 17–21 sabahlar Sondördün–Satürn– küçük gezegen Ceres, 22–23 sabahlar Hilal–küçük gezegen Hebe, 26 sabah ince hilal–Mars 28–29 ak amlar ince hilal–Jüpiter–Merkür, 30 ak am Hilal–Neptün–Jüpiter– Merkür ve 31 akşamı Hilal–Uranüs–Venüs–Neptün–Cava yakın konumda yer alacaklar. ARALIK AYINDA GEZEGENLER Merkür, son hafta akşamları Güneş battıktan hemen sonra çok kısa süreliğine görülecek. Merkür, güneybatı tarafta ufuktan en fazla 10 derece yüksekte Yay (Sagittarius) takım yıldızında bulunacak. Parlaklığı da görülme süresince –0.7 kadir. Gezegenin şişkinay evresi teleskop ile izlenebilirde... Sanal oluşturulan takvim resimde 28–30 Aralık tarihlerinde pembe renkte görünen gezegen Merkür’dür. Venüs, akşamları Güneş battıktan hemen Kutup yıldızı sonra iki saat süreliğine (Polaris) güney tarafta ufuktan en ve bu sayfafazla 30 derece yüksekte sıda adı geçen rasıyla Yay ve Oğlak burçlardan bazıları (Capricornus) takım yılda verildi. Gök atlasındızlarında görülecek. daki Ay, gezegen ve yıldız Venüs’ün parlaklığı –4.3 büyüklükleri yer uygunluğu için kadir olup gökyüzünde göreceli farklı çizildi. adeta ışıldayacak. Venüs teleskopla bakıldığında şişkinay evrede görülecek. Takvim resimde 1–3 arası günlerde ve 31’inde görünen sarı renkte gezegen Venüs’tür. Jüpiter, akşamları 1 saat süreliğine görülebilecek. –2 kadir parlaklıklı gezegen, güneybatıda ufuktan en fazla 21 derece yüksekte Yay takım yıldızında bulunacak. Takvim resimde 2–3 ve 28–30 arası günlerde görünen yeşil gezegen Jüpiter’dir. Satürn, sabahları Güneş doğuncaya kadar altı saat süreliğine güneyde Aslan (Leo) takım yıldızında görülecek. Satürn ufuktan en fazla 54 derece yüksekte yer alacak. Gezegenin parlaklığı da +1.1 kadir. Takvim resimde 17–21 arası günlerde görünen açık kahverengi gezegen Satürn’dür. Uranüs, akşam saatlerinden itibaren gece yarısına kadar 3 saat süreliğine teleskop eşliğinde görülebilir. +5.8 kadir parlaklıklı sönük gezegen ufuktan en fazla 44 derece yüksekte bulunacak. Uranüs güney tarafta Kova (Aquarius) takım yıldızında yer alacak. Takvim resimde 4–7 arası günlerde ve 31’inde açık mavi gezegen Uranüs’tür. Gezegen ve bulunduğu burç gök atlasında belirtildi de. Neptün, akşam saatlerinden itibaren 3 saat süreliğine teleskop eşliğinde izlenebilir. +7.9 kadir parlaklıklı oldukça sönük gezegen ufuktan en fazla 34 derece yüksekte Aylık gökbilim takvimi : Aralık ayı boyunca Ay’ın evreleri resimde verildi (pemgüney tarafta Oğlak takım yıldızında yer be renkte olanlar). Yeniay–ilk ve son dördün–dolunay evrelere tam ulaşma saalacak. Takvim resimde 3–4, 6 ve 30–31 atleri de belirtildi. Resimde ayrıca, Ay’dan yardımlanarak gökyüzünü daha iyi arası günlerde görünen mavi gezegen tanıyabilmek için çeşitli Ay’lı gökyüzü sanal çizimleri ve saatleri de verildi... Neptün’dür. Çizimlerde baskı kolaylığından uzay beyaz, siyahlar yıldız ve renkli olanlar da Gezegenlerin görüleceği zamanlar ve Ay ve gezegenlerdir. İçi boş olanlar isimleri ile birlikte küçük gezegenlerdir. yönleri yan sütunda. Gök atlası, 15 Aralık akşam saat 22:00 için verildi. Gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde (bu sayfadaki resimde yönlerin baş harfleri kullanıldı) yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli… Gök atlasında ayrıca Büyük Ayı (Ursa Major), Küçük Ayı (Ursa Minor), Gökta Ya muru: Akşam Gece İkizler (Gemini) takım Merkür Satürn (güneyde) yıldızından 717 Aralık (25–30; güneybatıda) arasında yağan Venüs (güneyde) Sabah Geminidler isimli gök Jüpiter (güneybatıda) Satürn (güneyde) taşı yağmuru 13 Uranüs (güneyde) Aralık’ta en yüksek sa Neptün (güneyde) yıya ulaşır: saatte yaklaşık 120 göktaşı görülebilir. Bu göktaşı yağmurunu izlemek isteyen okuyucular, özellikle 13 Aralık Cumartesi akşamı saat 20’den itibaren tüm gece boyunca ve sabah saatlerine kadar kuzeydoğudan batıya doğru geniş bir alanda ufuktan yaklaşık 15 derece yükseklikteki İkizler takım yıldızı bölgesine bakabilirler. Bu takım yıldız, Aralık ayının gök atlasından da görülebilir. 2009 DÜNYA ASTRONOM YILI 2009 Dünya Astronomi Yılı etkinlikleri www.astronomi2009.org sitesinden izlenebilir... 1– Görsel zengini bir astronomi kitabı Boyut yayınlarından çıktı. 2– Satürn’ün buzdan yapılı Ay’ı Enceladus’un en yakınından son görüntüleri yayımlandı. Cassini gözüyle uzay manzaraları için www.boston.com/bigpicture/2008/10/enceladusupclose.html. 3– Gökbilimci Prof. Dr. Dursun Koçer İstanbul Kültür Üniversitesi’ne Rektör olarak atandı, tebrik ediyoruz. Gökbilimden Türkçe’mize bir katkı: “Bir elime Güneş’i diğer elime Ay’ı verseler...” türündeki doğal gerçekliği olan özlü söylemlerin gerçekleneceği bu ay ki tarihleri aşağıda. Doğuda Ay–batıda Güneş: 8–10 Aralık tarihlerinde akşamları saat 15:25–15:45 arası ve Doğuda Güneş–batıda Ay: 14–16 arasında sabahları saat 08:15–09:10 arasında gerçekleşecektir. Bu yaz da kaynakça olarak k smen “The Astronomical Almanac 2008”den ve güncel gökbilim haberleri için de tüm Türk gökbilimcilerimizin ortak ileti haberle me kanal ndan yararlan ld . Teleskoplu gözlemler dile iyle... CBT 1132 / 13 28 Kasım 2008