Katalog

Yaşlanmaya karşı savaşta genle Ne kadar yaşayacağımızı genler mi belirliyor? Evrimin mantığma ters düştüğü gerekçesiyle genlerin böyle bir misyonu yüklenmeyeceğini iddia eden bilim adamlan, son bilimsel bulgulann ışığı altında geri adım atmak zorunda kaldılar. ıyolog Tom Johnaon, meslektaşı David Friedm&n ıle bırhkte Iıvıne'dekı Kahfomıya Unı versıtesı'nde yaşlanma ve yaşam suresı konusu uzerınde araşürmalannı surdururken, o gune dek bıyologlann doğru olarak kabul ettıklen herşeye ters duşen bır sonuçla karşüaşülar Tek bır gen uzerındekı değışüdığın, nematcd solucanlannın yaşam surelennı normale oranla yuzde 65 oranındd uzatüğını ortaya çıkartan Johnson ve Pnedman, bu keşıflerınden dolayı büımsel doğrulan sapürmak ve sahtekarlık yapmak gıbı suçlamalara manız kaldılar B Eleştiriler acımasız Bu keşfi buyuk bu kuşku üe karşılayan büım adamlan, çok acımasız elestınlerde bulundular Oncelıkle, hıçbır yaraüğın yaşam suresı bu kadar kolay değışürüemezdı, çunku yaşamın genler tarafından kontrol edılmesı ımkânsızdı Tam tersı, yaşam suresı gelışıguzel kontrol edılemeyen bir bozulmanın (dejenerasyon) sonuaıydu Bunun tam teısını savunmak, evnm kuramcılannın tumuyle yanlış bır ız uzennde olduklannı ıddıa etmek anlamınd gelıyordu Ancak bu tanhten sonra Johnson ve Fnedman'ın savunduğu goruşe karşı olan lar, suçlamalannı gen almak zorunda kaldılaı, çunku bilimsel gehşmeler nasıl ve nıçın yaşlandığımız konusundakı qeçerlı kuramld n yıkacak kadar saglamdı Büım adamlan sınek ve solucan gıbı basıt orgaruzmalarda tek bir anahtar genin yaşam suresını kontrol etügını kabul etmek zorunda kaldı Hattd bazılan bu genın bır avuç molekuler sınyal uzennden yaşlanma hızını da kontrol etügıne ıkna oldu Bu yıl ocak ayında daha şaşırücı bır sonuç elde edıldı Fransız büım adamlan memelılerde de boyle bır gen oldugunu ortaya çıkarttı Bu araştırmaya gore solucanlar da oldugu gıbı sıçanlarda da tek bır gen mutasyonu yaşam suresını uzatabılıyor Bu çarpıcı buluş, tum hdyvanlardd dd benzeı bır geneük anahtann bulunduguna ılışkm kesın bır kanıt olarak değerlendınldı Yaşam suresının doğuştan varolan, genlenn kontrolunde bır unsuı oldugu duşuncesı şıddetlı tartışmalara yol açıyor Bazı drdştırmacıldr bu sonuçlann varolan kuram larla uyum ıçınde olduguna ınansa da, bazılan bu sonuçlan hemen kabule yanaşmıyor "Bu molekuler seyır yolunun yaşlanma hızını duzene soktuğu açık" San FVancısco'da Kalı forruya Unıversıtesı'nden geneük bıüma Cynthia Kenyon, "Daha da onemlısı ınsan mudahalesı bu gıdışatın yolunu değıştirebüıyor" dıyor yoluyla bu amaca yonelık evnmleşmış olmdları gereku Ancak evnm bıyologlan yaşlanmayı duzenleyen spesıfik genlenn evnm geçırmelennın soz konusu olmadığına ına nıyor çunku bu sureç organızmanın başanyla uremesınden sonra başladıgı ıçın doğal seleksıyonun kapsama alanı dısında kahr San FVancıscoda Kahfomıya Unıversıtesı'nden gerontolog Leonard Hayflick ınsan hucrelennın sonsuza dek bolunmedıgıru ortaya çıkartan çdlışmasıyla tanınıyor tarüşmanın bu ıkıncı kanadını temsıl edıyor Geçen yıl 51 büım adamına ımzalatügı bır mektupla, yaşlanma surecıne mudahale edılebüeceğı duşuncesıne kaışı kamuoyunu uyardı "Yaşlanma bazüannın duşundugu gıbı, geneük olarak programlanmış bır sureç degüdır" dıye konuşan Hayflıck, "Evnmın çalışma şekbne baglı olarak, spesıfik olarak tasarlanmış genlere sahıp olmamız mumkun degü" dıyor Kim ne demişti? Yaslanmanm evnm geçuen bır ozellık oldugu duşuncesı, ılk kez 1859 yılında Darwın'ın Evnm Kuramı'nın ana hatlannı belır lemesınden sonra tarnşmaya açüdı Aynı donemde dogal seleksıyon fiknnı ortaya atan Alfred Russel Wallace, ınsanlann çocuklanyla rekabete gırmemelen ıçın olmeye programlandıgını ıddıa edıyordu Aynı ıddıa tanınmış Alman bıyolog Angust Wei«mann tarafından bıraz daha gebstırüdı Ancak da ha sonra bu goruş, evnm uzmarüan tarafından saçmakk olarak ratelendınldı Oncelıkle hayvanat bahçesınde yaşayan hayvanlann daha uzun yaşaması dıkkat çebyordu Bunldr vahşı doğada abşık olmadıklan bır genetk programı nasü gelıştınnışlerdı9 Ikıncı olarak da olum programı gerçekten varsa, bu programddn kaçma olanağı tanıyan genenk mutasyonu olan kışıler dogal seleksıyon yoluyla kaynlıyor olmalıydı VVeısmann, 1914 yılında oldugu zaman goruşlen çok buyuk degışım geçır mışti 192O'lı yülara gelmdıgınde progıamlı yaşlanma kuramı "doğal seleksıyon kuramm saptınlması" şeklınde ele alınıyordu Nıçın yaşlandıgımız konusunda buyun geçerlı olan açıklamalar ılk kez 1940'h yıUann sonlanna doğru Peter Medawar tarafından dıle getınldı Medawar'ın "Matasyon Birikimi" kuramına gore, sağlık uzennde olum*•"~ suz etkı yaratan genler, bunlan yok edıcı etkının ılen yaşlarda ortadan kalkmasıyla, genom uzennde bınkmeye başlarlar Soz gelımı Huntmgton hastdlığını ele alalım Bu geneük hastabk, taşıyıcıda 30'lu 40'h yaşlanndd ortaya çıkar Oysa bu yaşlarda taşıyıcının genlerı bır sonrakı kuşağa geçmısür 1957 yılında tanınmış evnm bıyoloğu George Williara>, bu kuramı bır adım daha üen taşıdı VVülıams'a gore yaşlanma doğal seleksıyonun bır Temel sav Bu tdrüsmdnın belkemıgını şu ıddıa oluşturuyor Genler gerçekten yaşldnmdyı korıtıol edıyoısa, bunlann doğal seleksıyon sonuruıiuı Kaldı kı avnı doğal ayıklamd kışıye yaşamının ılk evrelerınde avantaj sağla yan geneük değışıklıklere goz yumar Bu arada aynı genlenn ureme sona erdıkten sonra ortaya çücan negaüf etküerı gozardı eddır Wıllıams bu kurama şu orneğı verı yor Doğal seleksıyon, erken evrede kemıklerın guçlenmesıne yardım eden kalsıyum bınkımını sağlayan gene goz yumar, ancak bu genın üen yaşlarda damarlarda kalsıfi kasyona yol açmdsını gozardı edeı Dengeyi sağlayan yaklaşımlar 197O'lı yülann sonlanna doğru Unıversıty of Nevvcastle upon Tyne'dan gerontolog Tom Kirkwood kuramını yaşlanmanın bır değıştokuş olayının sonucu oldugunu üen suren VVülıams'm goruşu uzenne dayandu dı Kırkwood'a gore bır organızmanın kısıtlı mıktarda enerjısı vardır Organızma bu kısıtlı 841/8