Katalog

Bu ay gökyüzü gözlem zengini 7 Mayısta Merkür geçişi; 16 Mayısta tam Ay tutulması; 29 Mayısta AyVenüsMerkür buluşması; 31mayısta holkalı güneş tutulması Hasan H. Esenoğlu(*) lıkldrı ıse şoyle 410 ve 2228 Mayıs Teleskop başında Ay yuzeymdela bu gezıntıleı, atmosferı olmayan korumasız bır gok cısmınm goktaşlan bombardımanına açık yuzeyının ne hale donuştuğunun kanıtlannı da gorme ımkdrunı sunacaktır Güneş'te durum ne? Guneş, gokyuzunde gunluk yaklaşık 1 derecehk bıhnen hareketıyle üerleyerek 19 Nısan 14 Mayıs 2003 tanhlerı drasmda 26 gun boyunca Koç (Arıes) takım yıldızında ve 15 Mayıs21 Hazıran tarıhleı ı aı dsında da 38 gun boyurıcd Boga (Taunıs) takım yüdızında kabyor Bır yıldız olarak Guneş'ın ge zegenleı gibı dısk gorunumu kolaylığından gunluk yuzey gorunumunu, bazılannın bu yukluğu Dunyamızın belkı 510 katma ulaşabılen ügınç yapılardakı leke gruplannı, leke sayılarını ve Yer'ı dogrudan etkıleyebılecek dıger Guneş olaylanna ılaşkın aynnülı surelı bılgıleıe http //wwwsunspotcycle com ve http //scıence msfc nasa gov/ssl/pad/solar/default htm adreslerınden ulaşılabılır AyVenüsMerkür buluşması 29 Mayıs sabah saat 05 30 cıvannda Guneş dogmadan hemen once çok ınce hılal evresındekı Ay, Venus ve Meıkur yakın bır konumdd aynı yerde gorulecek Bu ıkı gezegenın Ay ın ıkı ucunda yer alması ügınç bır gorununı olacak Venus ve Merkur bırbırınden sırasıyla 3 9 ve +1 kadır parlaklık farklaııyla ayut edılebüır Her uç cısım bu yakmlaşma sırasında doğu tarafta 8 derece kadar ufka yakın bır yukseklıkte Koç takım yüdızında gorulecek Aydolunay ve gözlem zamanı Mayıs ayı boyunca Ay'ın evrelen resımde gosterüdı Buna gore, yeraay evresıne l'ınde ve 31'ınde gırer ve gorulmez, ılk dordun evresrne 9'unda ulaşır ve gece yarısı sonrasına kadaı gorulur, tam dolunay evresıne ıse 16'sında gırer ve turn gece gom lur, son dordun evresıne 23'unde ulaşır ve yoklaşık gece yansmdan sonra sabah saat lenne kadar da gomluı 1418 Mayıs tarıhlerınde dolunay yaklaşık 12 7 kadır parlaklığı ıle tum gece boyunca Ay ışığı ıle Yer'ı aydınlatıyor Gece len uzayın koyu karanlık zemınınde Ay m bu olağanustu parlaklığı onun gunduzlerı bıle gok mavısı altında gorulmesını olanaklı kılar Takıplı teleskop veya duıbunu olan oku yuculann gozu kamaşünnadan rahat gorebüeceğı, âdeta dokunuıcasırid susuz Ay de razlerıru ve otuzbın kadar Ay kraterını, sıradağlan, denn dere yataklannı duzluklen ve yuksek bolgelen tepe sırtlannı ve ozellıkle 400 bın kılometre uzaktakı beyazın akhğını ve sıyalıın da kaıanlığını farkettırecek muhteşem Ay gozlernlen ıçın yaklaşık tarıh aıa Tutulmalar ve Merkür geçişi Yan sayfadakı çızelgede Mayıs ayı ıçınde meydana gelecek Merkuı geçişi ıle Ay ve Guneş tutulmalarının ozellıklen verıl dı Her uç gok olayı da ulkemızden ızlenebılecek Ozellıkle tutulmalar kadaı sık tekrar lanmayan ve belkı ılk kez gorulebılecek ender gok olaylanndan Merkur geçısının goz lemlenmesı onemlı Merkuı geçişi ıçın http //wwwkoerı boun edu tı/dsüoııomy ad resınden ayııntılı bügıye ulaşılabılır Ay tutulması sırasında paılaklık yakla şık +1 kadu okcaktır tutulmalar dısında Dolunay m parlaklığı yaklasık 12 7 kadır ol duğuna goıe Ay tutulmasının yaklasık 14 kadır gıbı çok buyuk bır sonukleşmeye neden olduğu goı ulmektedır Ay tutulmasındakı bu parlaklık azalması, ornegın orten çıft yıldızlann benzer turden ortulmelerınde yaklasık 1 2 kadırı geçmeyen paılaklık azal malan ıle karşuaştınldığında, olağanustu buyuk olduğu anlaşüabüır Uayıs ayının gök atlasmı Içeren ve 15 Mayıs akfamı saat 21:00 Itlbanyla göritlebllecek gezegenler (reslmde sürekll yanm dalre çlzgl Ile götteıilmlf olan Cünef hattmın üzerlne veya yakımna bakınız) ve takım yıldızlar sekllde verilmlştlr. Bu sayfadakl Gök atlası yardımıyla Gökyttzü seyndlllrken atlas gökyüzüne bakar şekllde doğru yönlerde yukanya kaldırılarak bakıldığında gece gökyüzündekl görünum Ile tamamen örtüfür. Gök atlasında yer alan, doğupbatmayan özelllğlnden oba gerek yaygın olarak tanınan BUyükayı takım yıldızının (Vrsa Majör) uzun süreyle Izlenmesl, dunyanın dönmesl gereğl natıl dalresel yer değlftlrdlğl kolaylıkla farkedllecektlr... Gök atlatı aynca, blr ufuktan blr ufka uzanan Samanyolu'muzun kollan altında geçlHlecek bol yıldızlı gecelerde gökchlmlerlni tammada ve kolay bulmada yardıma olacaktır. Ay, Cünef ve gezegenler doğugüneybatı hattı boyunca bulunduklanndan, bu yöne bakan yerleslm yerlerl ve arazller "doğal gözlemevleri" dlr, buralardan gök cblmlerlnl Izlemek daha kolay olacaktır... lığıne guney tarafta Oğlak (Capncomus) talam yıldızında (yıl boyunca da bu takım yıldızda kalmak uzere) gorulebıhr Uranus ufuktan en fazla 32 derece yukseklıkte olacaktır Her ıkı gezegen ay boyunca Guneş'ten uzaklasacağından gorulme surelen de artacakür 23 Mayıs saat 03 cıvannda Uranus, son dordun evresındekı Ay'ın 5 deıece kuzeyınde yer alacak Mayıs ayında çıplak gozle kolay gorulebılecek parlak gezegenlerın konumları aşağıda Bu gezegenlere takıplı ve yetennce buyuk teleskopla bakıldığında, ozellıkle Satum ve belırgın halkası, Jupıter'ı ve onun gerdanlık gorunumundekı ışıl ısıl uydulan ve dığer gezegenlenn kendılenne ozgun yanlan adeta tablo seyredercesme gorulecektr Merkuı, büındıgı gıbı sadece ufka yakın olarak ya Guneş dogmadan once doğuda ya da Guneş battıktan sonra baüda gorulebüu Meıkuı ay ortasına kadar Guneş'e once yaklaşacak ve sonra da uzaklasacağından, sabahldn Guneş dogmadan hemen sonra çok kısa surehğıne (yaklasık yarım saat kadaı) doğu tarafta Koç takım yıldızında +0 8 kadır parlakhğında gorulecektır Ufuktan en fazla 10 derece yukselecekur Dur bun veya teleskopu olan okuyucular gezegenı hılal evresınde gorebıleceklerdır Merkur ufka yakın olacağından gorulmesı yıne de kolay olmayacaktıı Ventts, Mayıs ayı boyunca sabahlan Guneş dogmadan hemen once çok kısa surehğıne (yanm saat kadar) sırasıyk Bahklar (Pısces) ve Koç takım yüdızlannda doğu tarafta ufuktan en fazla 10 derece yukseklıkte gorulecektır Ozellıkle ayın ılk gunlerınde ufka oldukça yakın olmasına karşın yıne de Venus yaklasık 3 9 kadır parlaklığı ıle gokyuzunde ısıldayacaktır Durbun veya teleskopu olan okuyucular gezegeru şışkın ay evresınde ızleyebıleceklerdır M a n , ay boyunca sabah saatlennde yaklasık uç saat surehğıne guney tarafta Oğ lak takım yıldızında ufuktan en fazla 31 derece yuksekhkte gıttıkçe yukselecek şekılde gorulecektır Şıskmay evresınde bulunacak olan Mars'ın parlaklığı yaklasık 0 ıle 0 6 sınr kadır arasında olacaktır Jüpiter, ay boyunca akşam saatlenn den ıtıbaren gece yansına kadar yaklasık beş saat surehğıne Yengeç takım yıldızında yaklasık 2 kadır parlaklığı ıle guneybaü ta rafta gorulecektır Jupıter ufuktan en fazla 62 derece yuksekte olacaknr 8 Mayıs akşamı Gezegenler nerede? Durbun veya teleskopu olan okuyucular Uranus'u (parlaklığı +5 8 kadır) ay boyunca sabah Guneş dogmadan once yaklasık uç saat surehğıne guneydoğu tarafta Kova (Aquarıus) takım yıldı zında (yıl boyunca bu takım yıldızda kalmak uzere) gorebılecektır Yuksekhğı gıderek artacak şekılde ufuktan en fazla 35 derece olacak tıı Neptun'un de (parlaklığı +7 9 kadır) Uranus'e yakın gorunumunden dolayı ay bo yunca Guneş batüktan sonra sabah saatlennde yaklasık dort saat sure 841/2