Katalog

2002'nin en önemli araştırması: K l İ Ç Ü k R I nsanın kalıtımını oluşturan ve gerçekleştıren DNA sarma lındakı mekanızma yem ozellıklerıyle bılım ınsdnldnnı şaşırtıyor 2002 yılında yıne DNA mekanızmasıyld ılgılı çok onemlı bır ayrıntının keşfedılınesı, Scıence dergısı tarafindan yüın en onemlı drdştınridsj seçıldı DNA, ıçeıdığı genlerımızle, en onemlı kalıüm malzemesıra barnındı rıyor DNA, canlılardakı butun ışlevsellığı ve mekanızmayı RNA aıacüı ğıyla ışletıyor RNA yanı Rıbonukleık asıt, DNA'dan aldığı komutlaıı gerıeük mesajlara donuşturerek proteınlere dktdtıyor Bu uzun zamandır zaten bılınıyoıdu Fakat 2002 yılında şımdı de "kuçuk RNA" olarak ısımlendıren bır RNA grubunun hucrosel fonksıyon larda etkıü olduğu gosterıldı 21 ıla 28 nukleotıdden oluşan kısa RNA dızısının bu rolu, araştırmacüann daha buyuk RNA molekullerı uzerınde odaklanmalaıı yuzunden, bugune de ğın gızlı kalmıştı Fakat bılım adamlan 1998 yılında kurtçuklara aşıladıklan bır RNA tı pmın (çıft zmcırlı RNA), bazı genlerı devre dısı bıraktığını gorduler Daha sonra smek ve dığer organızmalarda dd Sdptdnan bu engelleyıcı etkı TINA ınterfeıence/RNAı" (RNA engeh) olaıak adlandıııldı Bıyologlar o zamanlar RNAı'mn DNA'yı koru duğu ya da kalıtımı bozan vıruslerı engelledığını duşunmuşlerdı Ancak bırkaç yıl sonrd surprız bır bıçımde RNA engelının ozel ve bellı başlı bır genetık fenomende etkılı oldugu ortaya çıkacaktı Epıgenetık olarak bılenen bu olgu, genlerı değıştırerek bunların en az bır kusakta kalıcı olmd sına yol açıyordu ama bu donuşum DNA şıfresın dekı değışıme bağlı değüdı Epıgenetık duzenlemenın bır tıpı kromatm oldrdk adlandınldn bıleşığe donuşmesıyle meyda Yılın en önemli on bilimsel buluşunu seçen Science dergisine göre, "Small RNA" ("Küçük RNA") ile ilgili araştırma 2002'nin en •• • lyısı. Liste'deki diğer en önemli araştırmalar şöyle: • Elektronlann görüntülenmesi • Nötrinolar hakkında yeni bilgiler, • Acı duyusunun oluşumu • Bakteri şifrelerinin çözümü • Uzayın "bebeklik" fotoğrafları, • Hücrenin üç boyutlu görüntüsü • "Sağlıklı yaşam için kalıtım araştırmalan", • Organizmaların biyolojik saati hakkında yeni bilgiler ve • İnsanın en eski atası Kuçuk RNA her ıkı durumda da bazı kalıtım bolgelerınde hdreketlenmelere yol açarak değısımlerın DNA'da tekrarlanmasına sebep olmdktd "Trdnsposons" olarak adlandınlan bu DNA sekanslan, kalıtım uzerınde fdrklı yerlere sıçrayarak ve bazı durumlarda da çoğala rak bozukluğa yol açabılıyor Henuz kuşkulu ol makld bırlıkte kuçuk RNA'nın evrımm başlangı cında kalıtımı koruyucu et kısı oldugu sanılmakta Bu olasılık, araştırü ması gereken alanlardan sadece bır tanesı Araştırmacüdr şu sıralar 100'un uzerınde kuçuk DNA'm ışlevını bulmaya çalışıyorlar RNAı bıt kılerdekı kok hucre turlerının ıncelenmesme ızın vererek memelılerdekı kok hucrelerı arasınddkı farklüıklarm açıklanmasında yol gosterecek Eğer gerçekten de farklılıklar soz konusuyla RNAı'nın kok hucreler uzerınde yapılacak degısımlerde onemlı bır rol oynayabıür Ve şayet kuçuk RNA, bıra mayası ve Tetrahymena'da oldugu gıbı ınsanda da hucre bolunmesı ne yol açıyorsa, kanser tedavısınde bır tur devre molekulu gorevını ustlenebüecek tekrarlanan rıtm ("cırcadıen rh sddtın doğru ışlemesınden soı depresyonu veya ]et Lag gıbı ldnmasmda yararlı olacak Uyumlu optik 2002 yılında gelıştırüen (addptıve optıcs) teknığıne dd ve ESO'nun Şılıdekı Veıy Larc daha yuksek çozunurluklu uz< Eski atalanmız na gelır Kromatinler, DNA sarmallan ve kromozomları oluşturan temel proteınlerdır Proteınler farklı bıçımlere burunduklerı veya kromatıne do nuştuklerınde genlerdekı değışımı hızlandınrlar Bu yıl RNAı'yı ıkı larklı organızmadd ınceleyen bılım adamlan kuçuk RNA'run RNAı'dekı kro matın bıçımlenmesınden sonımlu olduğunu bulduldr Oyle goruluyor kı kuçuk RNA (henuz ıyı an ldşümamış bır mekanızmd sayesınde) DNA sekanslaıını devreye sokarak veya devre dışı buakaıak "ıstenmeyenlen" sılebılmekte DİĞER 9 ARAŞTIRMA Elektronlann görüntülenmesi Avusturyalı araştırmacı Ferenc Krausz, son derece kısa lazer ışınlanyla, atom kılıfındakı elektronldrı doğrudan doğruya ınceleyerek gonıntule meye başardı 900 attosanıyelık tepıler (atto tnl yonda bır, 1018 ), atom ve molekuller ıçındekı sureçlen goıunur kılmıştı Nötrinolann degişimi Farklı ekipler Konuyla ılgılı araştırma sonuçları, farklı ekipler tardfından elde edıldı Bırıncısınde Cold Sprıng Harbor Laboratuvan'ndan Shiv Grewal ve Robert M v t i e n s s e n bıtd maydsı hucrelcrını haıekotlendıren bolunmenın, kuçuk RNA'nın hatalı kromatın bıçımlerrnı kalıtıma aktdrmasınddn sorumlu olduğunu buldu Bılım adamlan sağlıklı bııa mayası hucrele rındekı bu malzemenın kuçuk RNA tdrafınddn uygun pozısyona getuıldığıru tahmın edıyoılar Bu da DNA nın farklı proteınlere yonelmesıne dolayısıyld da genleı ın hızla bozulmasına yol açmakta yanı bır yerde uygun hucrc bolunme sı engeüenmekte Vırgınıa Unıversıtesı nden David Allis ve Rorhpster Unıversıtesı nden Martin Gorovsky ve dığer araştırmacılar ıse Tetrahymena olarak büenen tek hucrelı kıı pıksıde kuçuk RNA'nın bolunme sırasında bazı DNA sekanslarını değıştırdığını veya yok ettığıru gorduleı Bua mayası ve Tetrdhymcnd deneylen kuçuk RNA'nın neden onemlı bır rol oynddığınrn ardştıı ılmasındd yardımcı olacak Notnnolarld ılgılı yeni bulgu, Guneşten Dunya'ya yansıyan "elektron nötrinolann" kısa yolculuk lan sırasında farklı tıplere donuşerek, "eksılmelerı nın" dnünotnnolarla kanıtlanmasına dayanıyor Dev su tankında yapılan deneyler sonucunda antı notrı noların da detektore ulaşmalan sırasında farklı tıp lere donuştuklen ve detektorler ıçın gorunmez hale geldıklen dolayısıyla da dunyaya neden hcp beklenılenden ddha az mıktardd notnnonun ulaştığı anldşılmış oldu Ve Temmuz ayında pale 1 de edılen onemlı bır bulgu sa atamızla tanıstık Batı Afnkd'da müyonluk geçmışı bulunan kaı ropus tchddensıs" oldrdk ısımlı mısiı daha eskı olan kaüntıluur madığı tartışıLsa da soyağacmt açacağı kesm Scıence çok sayıda haL sunan fızıkçı Hendrik Schön da başansız bılım adamlan ol gı aynca onumuzdekı yüın en hakkında da bazı ıpuçları verc Guneş etkmlığı ve ıkkm değısı malann fınanse edümesı Uzay gozlemlenmesı ve antı hıdrojt Nı Kaynaklar Scıence onlıı Acı duyusunun oluşumu Ağızda acı duyusunun ne şekılde olustuğu ve nanenın ferahlık etlasını yanıtiayan çaüşma dd dergının en beğendığı araştırmalar arasında Kalıtım şifrelerinin çözümü 2002 bılım adamlannın organızma kalıtımla nnı tdrım ve ınsdn sağlığınd oncelık vererek çozduklerı bır yıl oldugu ıçın "Sağlıklı yaşama dayanan kalıtım araştırmalan" da lısteye gırdı Bu yıl, Indıca pııınu sıtnid paıazıtı Pldsmodıum fdlcıpdium ve Anopheles gambıae sıtma sıneğının kalıtımlan ço zuldu Uzayın bebeklik fotoğrafları Bu yılın dığer bır yenılığı de uzayın "bebeklik iotoğidfldnydı Şılıdekı teleskop sayesınde uzaydan yansıytm en eskı ışıgm en yuksek çozu nurluklu fotoğrafları çekılebıldı Hücrenin üç boyutlu görüntüsü Scıence dergısı uçboyutlu hucre goruntulo 824/8