Katalog

Et eken, biftek biçer Uzun uzay yolculuklarında astronotların et ihtiyacmı gidermek için geliştirilen bir proje, hayvanları etleri için kurban edilmekten kurtaracak. Özellikle vejetaryenleri sevindirecek olan bu bilimsel çalışma, etin laboratuvar ortamında yetiştirilmesini öngörüyor. A BD'de doku muhendıslen laboratuvar kabında et yeüştırmenın yoUaruu anyor Bu çalışmada amaç, uzay yolculuklan sırasında astronotlara yıyecek sağlamak Ancak dığer uzay araştırmalannda olduğu gıbı bu çalışma dd ılende kdmuoyuna mal edılebüır Velcro'da olduğu gıbı Ayrıca gunumuzde hamburger ve sosıs gıbı hazır gıdalara maruz kala kala duyarsızlaşan dıl uzermdekı tat almd tomurcukları etın nereden ve nasıl geldığını fark bıle etmeyebüır Geçen ılkbaharda New York Long Island'dakı Touro Collpgedan uygulamalı bıyolojı uzmanı profesor Moıris Benjamlnson ın lıderlığınde surdurulcn ve NASA'ran fiıidnse ettıöfi bır proje laboratuvar ortamında et yetıştırme konu sunda ük adımı attı Araştırma ekıbı taze olmuş bır kırmızı balığın (carassıus auratus) etınden 10 san tımlık bır parçayı laboratuvarda embrıyonık sığır serumundan oluşan standart bır hucrekultur sıvısı ıçıne koyup bır hafta kadar beklettüer Benjamınson dokunun kultur sıvısı ıçınde yuzde 14 oranında buyuduğunu keşfettı Yetışkm etın ıçınde kı "myoblast (kas lıfı hucresı olan embrıyonık hucre)' hucrelerı, kas hucresı uretmek ıçın bolunup çoğaldı Boylece ld boratuvarda bdlık etı yetıştırmeyı başaran ük buım grubu olarak bılım dunyasında yenı bır sayfa açtılar Benjamenson ve ekıbı bu projeyı bır basm toplantısıy la kdinuoyuna tanıttılar ve toplantıda yetıştırdıklerı balık etıru pışınp ortdya koydulaı ' Balığın kokusu ve goruntusu son derece cazıptı" dıye konuşan Benjamınson "Etı her turlu ola sılığa karşı yemedık Ancak pazardan dlınan bır balıktan hıç bır farkı yoktu" dıyor Lıdboıatuvarda et yetıştırme konusunda daha yolun başında olduklarrna dıkkat çeken büım adamları, bu projemn başanyla sonuçlanması durumunda astronotların uzun uzay yolculuklarda pt yıyebıleceklerını üerı suruyor Ne var kı la boratuvaıdd buyuk boyda tek parça halınde kas dokusu uretmek oldukça karmaşık bır ışlem Bu konuda en onemlı sorun hucre kutlesmın beslenmesını sdğlamak Kan damarld rıyla beslenen bır dokuda lalcal damarların bırbııınden uzaklığı 200 mıkrometreyı geçrnemelı Eğer bu mesafe açı lırsa aradakı hucreler canlılığını yıtırır ve doku olur Touro ekıbı tavuğun beyaz ve sıyah kasını laboratuvarda gehştıre cek teknığı gelıştırdı ancak kanla beslenmeyen tavuk etının ıkı ay ıçınde laboratuvar kabı ıçınde olduğu ızlendı Massarhusetts Instıtute of Technology'den (MIT) Robert Langer ve Massarhusetts General Hospıtal'ddn Joseph ve Charles Vacanti kardeşler bu sorunu çozmek amacıyla kulak küardağını bır farenın sırtında dıktüer Ve kulak burada buyudu Farenın sırt derısındekı kan damarları zaman ıçınde kulağın ıçıne dogru ısleyerek organın karı ıhtı yacmı karşıladı Ne vaı kı kas hucrelerı kıkııdak gıbı yerleşık dokulardan daha fazla oksıjene ve besıne ıhtıyaç duyaı lar Bu arada fdrenın kan damarları çok yavaş gelıştığı ıçın kas dukulaııru besleyemez Bu yaklaşım kemık, lakırdak ve damar dokusu ıçın uygun olsa dahı koyun etı ıçın geçerh olmdyabüır Benjamrnson şımdı kan damarı gelışımını hızlan dırmak ıçın mekanık ve elektrıksel uyarı teknıklerı uzerrnde çalışıyor Bu çdlışmalardan elde edılen en olumlu sonuç yeterlı rrııktarda kan sağlanırsa kalm bır biftek parçasının laboratu var ortamındd yetıştırümesının mumkun oldugunun anlaşılması ABD South Cdrolına Umveısıtesı Tıp I'akultesı Doku Muhendıshgı Laboratuvan şefı Vladimiı Mironov farklı du ın kolajen kurecıklerı üe karıştırmayı planlıyor Bu şekılde "mıkroyerçekımı bıyoreaktoru" admı verdıgı bır makıne üe bunlan havada asılı tutabüeceğıru duşunuyor Bu makıne hızla donerken her şeyı sabıt serbest duşme durumundd tuta cak santrıfuj kuvvetı yaratıyor Bu ortamda hucreler kola]en ıskeleye ve bırbırlenne süaca tutunur Myoblastlar bır kez buyuyup kas hucrelere donuştuklerı zaman kurecıklerde bırıken et parçalan alırur Bu sorunu boylece hallettıkten sonra sıra hangı sentetık etin pıyasaya ılk kez çıkacağı sorusuna gelıyor Mironov'a gore deruz urunlerı yetıştırmesı en kolay ettır çunku myoblastlan daha kolay bolunur Ancak tavuğun ddha lezzetlı oldugunu duşunuyor Aslında Mıronov'un gonlunde yatan ev de ekmek makınesıyle ekmek pışırmek gıbı, ozel bır makıne sayesınde taze sosıs uretmek ve pışırmek Işlenmış, kıyma halındekı etın gerçekleşmesı parça etten daha buyuk bır olasüık Ancak büım adamlan laboratuvarda yetıştırüen mukernmel bır bonfile fıkrınden vazgeçmeye hıç nıyetlı değü Mironov bu bdğlamda kan damarlanyld besleme problemını farklı şekıllerde çozmeye çalışıyor Mironov yapay kücal damar gıbı çdlışan, yuzlerce yenüebüır mıruk tup ıçeren bır bıyoreaktorden yararlanmayı duşunuyor Boceklerm sert kabugu oluşturan "kıtın" adlı proteın bu ış ıçın ıdeal olabüır Bu noktada tek sorun yenılebüır kıto tuplerının nasü yapdacağı Neyse kı polımerler, 'polıglıkolık jel' ve yenılebüır kolajen gıbı seçenekleı mevcut lyı bır büteğın dış gorunumune ve ağızda bıraktığı duyguya onem verenlerı tatmın etmek ıçın gerçek etın dokunusu çağrıştırmak gerekır Bu da myoblastların duzenlı olarak esnemesı ve kasılmasıyla mumkun olabüır Kısaca bıfteğınızı buyurken beslemeruz yetmıyor bır de egzersız yaptırmanız gerekıyor Rhode Island'dakı Brovvrı Unıversıtesı'nden Herman Vanderburgh hareketsız büteklere ıyı bır egzeısız yaptırmak ıçın bır rejım onerısınde bulunuyor Vanderburgh'un ekıbı, bunlan elektrık veya kımyasal maddeleıle uyarmak yerme, sıcaklrk değıştrkçe boyutlaıı değışen kıtın boncuklan uretme yoluna gıttı Myoblast'lar boncuklara yapışınca hucrelerı esnemek ve kasümak ıçın zorlar Aynca dokuyu ve ta dı duzeltmek ıçın yağ üave edılır Mironov dokumuhendıslıgı yolu üe uretılen yıyeceklerın uzun vadede rafları dolduracagından emın Şımdüık kasaba gıdıp etı alıp pışırmek daha ucuz ve pratık Prototıp sentetık hamburgerler Mars a veya dıger gezegenlere yerleşmek ıçın gıderüere ıdeal yolluk oluşturabılır Ancak bun lann fıyatı uzay aracma odenecek büet fıyatına şımdüık eşıt (yaklaşık 10 000 dolar) Ne vaı la Mironov bu konuda da ra hat ılk TV ve otomobüın de çok pahalı olduğuna dıkkat çekıyor Bu arada kotu bır habenmız vaı NASA Mironov un projesını reddederek etobur astronotları memnun etme ko nusundd çok da ısteklı olmadıgını ortaya koydu NASA, açücça soylemese de astronoüdia bır sure vejetaryen olmalarını tavsıye edıyor Kaldı kı NASA'ran gerçek myetı uzay aracında et degü bıtkı uretmek NASA'nın Temel 1 Izay Bıyolojısı Prog ramı yetküüermden Thomaa Dreschel şoyle konuşuyor "Uzay aracında bıtkı yetıştırıp, bıtkısel gıdalarla beslenmek dahd rnantıklı ve daha ekonomık Vejetaryen dıyetı et dıyetıne gore 10 mıslı ddha ekonomık EÇer astıonoüarın amıno asıde ıhtıyacı olursa hap yutabüuleı ' South Dakota State Umversıty'den Douglas McFaıland NASA üe aynı füarde değü' Hayvanı pıoteın bıtkı proteınlerıne gore daha dengelı ve daha kdinıaşıktır Vucut proteın hapından aldığı proteını çok çabuk emıp metabohze eder Ancak yedıgınız etı daha uzun surede sındırebüırsınız" Mironov üe bırhkte tavuk domuz sığır ve hındıdekı myob lastiarı ınceleyen McFaıland hucrekulturu teknığı üe uzay yolcularının ve ozel durumdakı bazı kışüerın proteın ıhtıyacınrn gıderılebüeceğını soyluyor Ancak Petı ı kabı ıçınde biftek yetıştumek McFarland a gore hayal gucunu zorldirıaktan başka bır şey değü Reyhan Oksay New Scıentıst 21/28 Aralık 2002 şunuyor Mıronov'un ekıbıne qore geleceğın etı sosıs ve hamburgerde olduğu gıbı ışlenmış (kıyma) et olabüır Kas dokusu orneğını kultur yoluyla uretmek yeı ıne Mironov ozel yetıştırme ortamında, pıoteın kurecüderı uzerınde hucre bu yutmeyı plarüıyoı Daha sonra buyuyen etler alınıp kofte veya sosıs halme getırüebüır NASA'ya sunduğu onerısınde Mironov projesını' hayvan ıçermeyen hayvanı gıda" olarak ısımlendırıyoı Burada soz konusu olan hucıeler myoblast olabüır Myoblastlar nornıal olarak kas lıflerının kenarlannda oluşur ve kaslarda oluşan hasan onanılar Mironov a gore bunlar embrıyonık kok hucrelerınden ddha uygunduı çunku myoblastlaı tumuyle başkaldşım geçırmez zorunda değüdır Çunku ıstenüen hucre tıpıne gıden yolu yarüamış durumdadır Ne var kı myoblastların çok onemlı bır dezavantdjı vdidır Bu hucreler bır şeye bağlanmaddn hayatta kalamazlar Uzayda sosıs Bu soruna çozum arayan Mironov mıyoblastları prote 824/10