Katalog

Zümrütten Akisler Saman nezlesine genetik aşı Melboutne Unıveısıtesı bılım addtnldi ı altı yülık bır didştıımadıuı sonra saman mvlesıne karşı bır aşı gelış tııdı Sdman nezlesı çıçek po lenJprındekı proteınlere haglı olaidk üi laya çıkon alcıjık bıı reaksıyon Ln etkılı teddvı yontemı çıçektozu ozutluı ıyle ha<5tayı ya da alerjı noktalan nı duyarsızlaştıımdk Bnkaç ay suren bagışıklık tedavısın de alerjıye neden olan mad deler aşama aşama yoı^ıın ldştnüaidi uıjekte edılıı Boylece alerjık reaksıyonu durduran antıkorlar oluşuı Şımdıye dek kesın olarak tanımlanamayan ozutlerdorı yoıarlanılıyordu ' Fakdt bu ozutler anafılataıye baglı şoka neden olabılecek bıleşıkltı ıvennekte dıyuı Pıem Bhalla Andtılaksı şoku ba ojı^ıkkl oislenunın ıleıjıl bıı maddeye karşı aşıı ı reaksıyon gosteı mesıdır kı bu cia yaşamı tohdıt edecek boyuta ulaşahılı yoı Aicüjtıırıiduldi delıce oturı dan ayrkladıkları polen proteın lerını degıştırdıler Bu qen tuıle n daha sonıa koh bakterıleı ınp dşıldndı Boylece bdkle>rı kultur İprınden dokuz farklı proteın tu nj elde edıldı Bunldidan bazıla n bpklenen ozellıklen taşıyoıdu Proteın bdğiijiklık sıstemırıı harekete geçmyor fdkat alerjık etkısı %10 a duşmuştu Cılt testlen proteının dığeı maddeleıden dahd etkılı oldufipjnu gosterdı Aşı tum denekleıde aynı etkayı yaraftı A.M. Celal Şengor Öğretmen nasıl olmalıdır? Bayan Nuriye Cüneyi örneği Oğlum Asım 13 yaşında, yedına sınıfa gıdıyor Okuduğu deıslerıne ve eğıtım yontemlerıne bakıyorum, bır de ben orta okuldayken kendılerınden den gorduğum bazı hocalanmı duşunuyorum Bu hafta bunlardan bana en çok tesır etmij, bır yerde tum yaşamımın yonunu tuyın etmış olanını kısaca tanıtmağa çalışacağım "lyl bir öğretmen nasıl olmalıdır" denınce aklıma gelen ılk ısım sekızına sıntfta kendısınden tabıat bılgısı dersını gorduğum Nuriye Cuneyi Hanımefendı'dır Nunye Hanım bugun Ukrayna'da bulunan Odessa doğumlu Es kıden tıcaret amaayla guneydoğu Karadenız sahıllerınden Odessa'ya goçmuş bır aılenın kızı Rus ıhtılâlını ızleyen yıllarda, Sovyetler Bırlığınden kaçmak zorunda kalmıslar Nunye Hanım Istanbul'da Fen Fakülte slnegırmış, meşhur zoolog Kurt Cosswig'ın zoolo/ıde, Ihsan Ketın'ın \eolo/ıde oğrencısı olmuş Benım oğrencısı olduğum altmışlı yılların ortalarında, sabahları Isık Llsesl'nde tabıat bılgısı, bıyolo/ı ve jeolofi öğretmen lığı yapıyor, oğleden sonralan da Istanbul Unıversıtesı Zoolo/ı Enstıtusune gıderek Prof Dr Atıf Şengun'un asıstanlığını ustlenıyordu Aynı donemde, Mehmet Sakınç'ın da unıversıtede hocası olmus Nunye Hanım'ın benı ortaokul çağlannda ılk etkıleyen yonu ders verırken hıssettığı ve bızlere de aşıladığı heyecanıydı 0nun derslerınde sankı anlattığı konular ayağımıza gelıyordu Her derse zengın bır takım renklı tebeşırle gelır, tahtaya neredeyse san 'at değerı var dedırtecek guzellıkte şekıller çızerdı Bu sekıller, ınsanın dolaşım sıstemı, bır orumceğın anatomısı veya bır kurtun kesıdı olabılırdı Ancak her bırı aynı bılgı zengınlığı, tıtızlık ve resım yeteneğı ıle çızılıyorlardı Bızzat çızdığı sekıller uzerınde bızlere hayvanın anatomısı, osteolojisı, fızyografısı uzerınde buyuk bır heyecan fakat bır o derece duzen ıçensınde ders verırdı Kendısı o tarıhlerde Lepidoptera (kelebekler) uzerınde çalışıyordu Bu konuda yayınlan vardı Her tatıle gıdenın elıne bır ağ, bır sıse ve hafızam benı aldatmıyorsa sıse ıçensıne konacak potasyum sıyanur verır, kelebeklerın nasıl yakalanarak korunacağını anlatırdı Benım kendısıyle yakınlaşmam, lıse lll'lerın /eo/o// odevlerını yaptığımı yakalamasıyla oldu Benı oğretmenler odasına çağırarak once bır azarladı, baskalarının odevlerını yapmanın kopya vermekle aynı şey olduğunu anlatarak bunu bır daha yapmamamı lenbıh ettı Ben azar bıtıp gıdeceğım dıye duşunurken, Nunye Hanım, babamın \eolog olup olmadığını sordu Ben babamın tuccar ve sanayıa olduğunu, aılemde \eolo\ıyle uzaktan yakından ılışkılı kımsenın olmadığını soyleyınce çok hayret ettı ve bıldıklerımı nereden oğrendığımı sordu Kendısıne \ules Verne'nın Arzın Merkezlne Seyahat adllı romanını okuduğumdan ben \e olojiyı çok sevdığımı, elıme geçen tum kaynaklardan yararlanarak /eoloji oğrenmeğe çalıstığımı anlattım Bunun uzerıne, Nunye Hanım yennden kalktı, "gel benımle" dıyerek benı o zaman Isık Lısesı'nın yenı yapılmış olan enfes bıyolo/ı laboratuvanna goturdu Kapıyı açtı, ıçerıde, kosede duran çekmecelı bır dolabın onune gıttık Çekmecelerde dağınık bır halde ve etıketsız duran kayaç orneklen vardı "Vaktın oldukça gel bunlan sınıfla" dedı, "ben de gelır kontrol ederım " Sonra cebınden laboratuvarın bır yedek anahtarını çıkararak bana verdı "Bu sende kalsın" de dı "Canın ıstedıkçe gelır, burada çalışırsın " Bu muamelenın benım uzerınde yaptığı etkıyt anlatmam mumkun değıldır Ilk defa bırısı benı ve leolo/ı bılgımı boylesıne addıye almıstı Tabıı ben o andan ıtıbaren hem Nunye Hanım 'ın derslerıne daha buyuk bır hevesle sarıldım, hem de kendısınden ders dışında çok şey oğrendım Bızlere malzemeyı ezberletmeyı değıl, oğrettıklerını doğanın çerçevesı ıçensınde anlamamızı hedeflıyordu Sonunda ben sekızına sınıfta Isık Lısesınden aynlarak Robert Kole/'e geçtım Isık Lısesı'ndekı son bırkaç gunum ıçınde bır kez Nunye Hanım'la yemekhanede karşılaştık Robert Kole\ ımtıhanını kazandığımı ve gıdeceğımı duymuştu Once benı tebrık ettı, sonra aynlacağıma uzulduğunu, ama bu değışımın benım ıçın yararlı olacağını soyledı "Ancak" dedı, " leolojiden başka bır tahsıl yaparsan yazık olur Turkıye'den gozlemlı doğa bılımlerınde uluslararası bır ısım bugune kadar çıkmadı Sende bu ışın yeteneğı var Mutlaka leoloji oku " Elını optum, ayrıldık Bana leobjinın omur boyu yapabıleceğım cıddî ve onemlı bır ış olduğunu ve benım bu ışe yatkın olduğumu ılk kez Nunye Hanım soylemıştı Yıllar sonra, ben İTU'ye asıstan olunca "Levha Tektonığı" konulu bır TUBİTAK yaz okulu duzenlemıştık Nunye Hanım'ı davet ettım Geldı, dersımı dınledı, Sonra eskı hocası Ihsan Ketin'le ve unıversıte arkadaşı Prof. Dr. Şakir Abdüsselâmoğlu ıle oturup hasret gıderdıler Ihsan Bey bır ara Nunye Hanım'ın elını tuttu "Nunye Hanım" dedı, "sana tum emeklerım helâl olsun Sen bana Celâl'ı kazandırdın " O an insan uygarlığının Nuriye Hanım gibi bilim adamlarını kesfeden ve onları yetlştirip teşvik eden oğretmenlerin omuzları uzerınde yuceldiğini düsundum. 781/5 METANDAN|YENI KOLERA AŞISI UCUZ VE ETKILI Vıetnamü bılım ddamlarının uluslararası araştırma BENZİN cılar ve Dunya Sağhk Organızasyonunun (WH0) ışbıılı gıyle gelıştırdıklerı kolera aşısınm tanesı sadece 20 sente ÜRETİLDİ Rus bıhm adamları metanı benzınlı motorldi da kullamlabılecck benzı ne donuşturen bır yontem buldular Topchıev Petro kımya Enstıtusu araştır manlan sentP7 reaksıyo nunu mercek altına yatırarak çok daha ekonomık bır yontem gelıştırdı Orı r e metandan dımptıl etcr elde ettıler Yenı gelıştıı ıl rruş yonteme gore de dı metıl eterden normal benzın urettıler Araştırmacüaı şımdı metanı dı metıl ethere donuşturme den de benzınc donuştu rebılıyorlar Dunyadakı petrol rezervlennın azal masına dıkkat çpken bı lım adamları benzın uıetı mının ıyı bır alternatıi ola bılecegını goruşunde mal olacak Ozellıkle çocuklarda çok etkılı olan aşının hıçbır yan etkısı de bulunmarnıs Hanoıdakı Ulusal Hıjen ve Epıdemıolojı Enstıtusu aıaştırmacüarmdan Dan Duc tarafınddn uretılen aşı duşuk uretım malıyetı nedenıyle de pahalı aşüara alternatıf olarak sunulmakta KUŞLARIN CÖÇ YERLERINE KESINLIK Bır kuşun tuylerındekı hıdrojen 2H ya da karbon 13 C ızotop oranı kuşun gıddsınddkı dolayısıyla da ıçınde ydşddıgı ortdmın ızotop mıktdrını gosterır Izotop mıktarı cngrafı bolgelerm karaktenstık ozollıklerını yansıttıgından araştırma lar sıyah sııtlı çalıbulbulunun (Black thıoated blue vvaıbleı) tuyleıını ınceleyerek kış aylarmdala kuluçka yerlerını saptadılar Dus tin Rubinstein part mouth College) aynca bırbırınden bagımsız ıkı farklı çdlıbulbulu turu keşfettı Bır tur kış ay laıını Ku/ey Arnerıkaddkı Batı Karıbık adalannda dığeı tur ıse Guney Amerıka dakı Doğu Karıbık ddaldrındd geçınyor Kuşlar dinozor soyundan Çınlı bılım dddim Xing Xu'rıun, kafdtdsıyla bulıkte Kuilann atasr saylan, bulunan omurga ve kalça kemıgı kalıntıları uzerınde yaptıgı Arkeoplteriks araştırmalaı kuşların kesınlıkle dmozoı soyundan geldıkle rını gosterıyor Yıxıan bolgesmde daha yuksek tortullannda bulunan dınozorların tuylu olduklarından yola çıkan Xu bun dan 130 rnılyon yıl once Çınde yaşayan Sınovenator changıı 'nın akaısu yatagmda fosılleşmLŞ olması nedenıyle tuyle rınırı gurıumuze kadar uldşmddığını duşunuyor Araştırman burayı kemık kukntılaımd goıc ıkı dyaklı ctçıl dınozoı turuy le temsıl edılen Iroodontıd grubuna sınıflandırdı 'Iroodontıd gı ubunun ılk temsılcıleı ınden bu ı oları Smovendtor ayıu do nemde yaşayan Archapoptpryx (Arkeopıterıks) olarak anı lan ükel kuş turuyle de akraba Tıoodonüd'lerın hılâl bıçı mındekı pençplpn çpntıkh kuçuk dışlerı ve kafatasındakı havd boşluklaıuıın dıgeı dmozor gıuplaıında da bulunması onların sınıflandırılmasını zorlaştınyordu Buyuk cünozorlar belkı daha spekulatıf olabılır ama evrımsel gekşım ddhd çok gozden kaçırılan kuçuk turlerle dnlaşümakta dıyor Çınlı bılım adamlanyla bırlıkte çalışan Fıeld Muzesı araştırmdcıldrınddn Peter Makovicky.