Katalog

Cönülden Bilime Ahmet Inam Cel şu teyyare ile... Sozlerı bır suredır benı etkıledığı halde notalanna bır turlu enşemedığım, Bımen Şen'ın pek bılınmeyen Sultanıye gâh, ağır aksak, şarkısının sozlerı şoyle (Notalart sonra Ta 1 hır Aydoğdu bana ulaştırdı, sağolsun ) Gel şu tayyare ıle hâkı kederden kaçalım Uçalım kuşlara, yıldızlara guller saçalım Gezelım her taraft kutbu safayı bulalım Yenı bır zevk ı tarab alemıne yol açalım (jidelım oyle bır ıklıme kı ey ruh ı revan Olalım bır su kenarında senınle bız nıhan Burada durmayalım gel guzelım gel kaçalım Sozlenn yazannı bılmıyorum Insanımızın teknobjiye bakışını gostermesı açısından çok ılgınç bır şarkı Tayyare (uçak) ıle dıle gelen teknolo/ı, buyuk bır umuttur bu şarkıda Tayyare ınsanı yeryuzunun kaderınden alıp, ote dunyalara, farklı yaşam alanlarına goturecektır Teknoloji bızı uçuracak, kuşlara, yıldızlara guller saçacak olanakları sunacaktır Yal nız kuşlara değıl, yıldızlara ulaşıp, guller saçma, ınsanın doğallığından, duygusallığından ızler bırakma, teknolop karşısında kulturun tepkısıdır, teknoiojinın kultur tarafından ta mamlanmasıdır1 Tayyare, nasıl bır guce sahıptır kı, ınsanı yıldızlara ulaştırabılıyor7 Yıldızlara, oraları ele geçırıp, geze genlerını us olarak kullanmak, madenlerınden yararlanmak uzere gıdılmıyor, guller saçılmak ıçn ulaşılıyor oralara Insanı anlatmak ıçn, ınsanın gul olan yanını evrene anlatmak Bazı insanlarda organlar neden ters yerde? ıganl ııın toıs durum dd bulunuşu tıp düın de Sıtus Invprsus ola lak adlandınlu Aslın da bu durum dogıu dın dogıuya organın kendısı ınn de gıl de buna bağlı yapüaı ıçın daha tehlıkelıdır Oellıkle de kdlbın sol ye ııne bedpnın sağ tinfınd ı bulunmiH hdstanın yaşam kalıtesım oncmlı olçu de duşurebılıyor O Kalbin sol değil sağda bulunmasınm nedeni bulundu: Genetik hata taJardd çoğunlukla enleksıyon akcı ğer ıltıhabı ve bıonşıyolleıın genışle mesı gıbı lahatfaizlıklaı oı taya çıka: kı bunlara da astım ya da bronşıt gıbı hatdlı tdnıldi konulmakta Tuycukleı dekı bozukluklar bazen de kdidcıQer de kısllere ya da degışımlere neden olabılıyor Beyuıdekı sınusleıde büe ınce tuycukler bulunuyor Egeı bunl ır hareketsızse noro lojık yelı^ını buzukluyu ve beyınde basınç yukselmesıne yol açıyorlar Neredeyse her organda tıtrek tuy cukleı bulunur dıyoı Omıon Ama bırço^unda ne şekılde etküedıklerı henuz bılınmıyor Mınık tuycukleı ın fonksıyonlan bugune deqın yeterınre araştırüma mış En ıyı bılınenler akcığerdekıler Buradakı tıtrek tuycuklerın eşzcimanlı vuruşları balgam VP zararlı maddele ıı t>oluk borusuna ıktarır ve buıaya ukşan maddeler de boylece oksu rukle dışanya atılır Bu temızleme me kanızması sıgaıa ıçenleıde neredey se hıç ışlemedığınden kronık oksuruk ortaya çıkar Pekı dıgeı oıganlarda neler oluyor9 Bu konudakı araştırmalar ancak 80 lı yıllarda elektron mıkrobkobunun ge lıştırılmesıyle ılerle yebüdı Doktoılaı tıt rek tuycuklerın dı ğer bırçok hastalık tan da sorumlu oldu ğunu buldulaı Tayyareler eskir, inDunyanın her yanına, kutup lara, en uç noktalara ulaşabı sanın obur dunyalırız, bır tayyare olan teknololara uçma, farklı jı ıle Saflığın, berraklığın, ra yaşamları arama hatlığın, duşuncesızlığın en uç noktasına, kutb u safaya duşu eskimez. ulaşabılınz Teknoloji bızı Teknolojinin altında "yenı" olana goturur, yenı bır yatan ote dunyala sevınç dunyasına, yenı zevk lere Yenı tadlara ra uçma umudu Tayyare Yeryuzunu denetle unutulmamalı. mek, yeryuzunu ele geçrmek, yeryuzunun tum olanaklannı ele geçırmek ıçın gelıştırılmış teknolojinın bır urunu Kapıtalıst duzende, robotlaşma tehlı kesı yaşayan ınsanlann, terorun, korkunun, koşuşturmanın, somurunun, zulmun yaşandığı dunyada urettığı tayyarenın bızı bu dunyadan alıveren bır gucu mu var7 Teknolojinın yozlaştırdığı dunyaya, teknolo/ı yenı bır umut mu getırıyor7 Teknolojık bır çare olmasa da, teknoloji tınsel (manevı) bır çıkış olanağı olarak gorunuyor bu şarkıda "Hakı keder"den, yeryuzu aalarından bızı kurtaracak bır guç olarak Teknolo Ii, bızı bu dunyada bırakarak, sorunlarımızı çozmuyor, alıp goturuyor, bu dunyadan, otelere, yenı yaşam alanlarına, so runlarımızın kalmadığı "âlemlere" kavuşturuyor bızı Şarkının ıkıncı dortluğunde nedense, tayyare bırdenbıre ortadan kalkıvermıştır Bır ıklıme gıdılecek orada elemler, feryatlar, sonbahar olmayacaktır Belkı tayyare ıle gıdılecektır boyle bır ıklıme, bır su kenarında sevgılıyle "nıhan" olunacak, saklı koşelere gıdılecek, sevışılecektır Bu dunya değıl dır artık aranan yanı, toprağın dunyası, yaşadığımız sıradan, olağan dunyanın ardında değılız artık Kaçılacak bır dunya vardır artık Bu dunyaya "tayyare" ıle gıdılır Teknolojinın aşkın bır varlık alanına (transzandental alan) geçışın koprusu olması Şarkıdakı genel sav Tayyare de artık sıradan yaşamın bır parçası oldu Bımen Efendı zamanındakı heyecan artık kalmamışa benzıyor Ustelık tayyare terorıstlenn sılahı da olabıldı son zamanlarda Tayyare bır sımge Teknobji bızı "uçuracak", "yıldızla ra", farklı gerçeklıklere (orneğın sanal gerçeklık1) goturebıle cek guçle donanımlı Tayyareler eskır, ınsanın obur dunyala ra uçma farklı yaşamları arama duşu eskımez Teknolojinın altında yatan ote dunyalara uçma umudu unutulmamalı Yoksa, eksık tanırız teknolopyı 781/2 ıçn tuycuklerdeki hareket bozukluguııun ınoltku ler kaynaklı oldugunu açıkladı Araştırmacı uç yülık bu calibiıidnın aı dından kromozom b uzeıınde buldugu ge ııın tuycuklerde ondaıı fazla mutasyona sebep verdığını og lenJı Bu tuı hastakı soluk ılıp veı ınekte zorlanır akcıgeı leı ınde yeşı lımsı balgam bırıkıı sıııeUı enteksı yon bronşıt ve akcığeı ıltıhabı gıbı la hatsızlıklardan yakınırlaı Tuycuklerdeki terslik Kalbın teıs taı ıft ı bulunuyiınun nedenını araştıran Alman çocuk dok toıu Heymut Orrtran bunun kayna gını bedendekı cinuslerm lıtrtk tuylu epıtel tabakasında (cüidted epıthelı um) buldu Fmbrıyondakı gehşımımn bırıncı hdfta^ında bcdfcndekı oıgctn dagılımından ışte bu tuylerın eşza m ınlı (senkıon) vuruşhrı sorumlu Tuylerın hareketı orgdnldim gohşımını harekpfp geçırerek spesı fık muddelerın uygun bolgelerı ulab masını ve asımetrık organ duzenının (kalbın sol karacıgprın sagda) oluş masmı fadğlıyorldr Anıa cgcı tuycuk lerripkı hareket bozuksa sag sol du zcnı dc dogı u ışlemıyor Fakdt tuyruklprde kı bozukluk lar hddece pm b ı ı y o n a y aın ı ında değıl daha sonra da meydana ge lebıüyoı Bo zukluk he rrıerı htınen tum organla rı ctkıleyebı hyoı drrid en çok da akcı ğcrlorı Has DNAHfa genı ablında büınen en buyuk ınsan genıdır 250 000 baz çıf tıne sahıp gen 4600 amınoasıt yapıta hindaıı oluşarı bır proteının sıfrebin den snrumlu DNHA5 genındekı bozukluk tuycuklerın kasılmat>ınd yol açıyor Normalde esnpklıkleı ını ılgınç bıı ıç yapıya borçlulaı Kuçuk molekuleı kollarla bırbırıne baglanan dokuz çıft boru tubulu'îun ana yapısmı oluştuı u yoı Haıeket kollaıın karşılıklı eşgu dumuyle meydana gelıyor Puycuk bozuklugu olan PCD hastalannda çıft tuptekı uyum mekaruzmasının hatalı ışlemesı tup sıstemındekı dış kolların eksıklığınden kaynaklanır Bitkilerde de var Omran nırpıız bır bıçımde tuy cukleı ın ve koll uın sadece ınsan or ganlarında değıl hayvanlarda hatta bıtkıleıde de bulundugunu fark ettı Yofaun gıbı ılkel tckhucrelıler büe ın sanlarla aynı bıyolojık mekanızmayı paylaşıyorlar Yo^unlar kendılerını de hareket ettıren uzdnülarını tıtrek tuy cuklerın ılkesıne gore hareket et tırıyorlar Oyle goruluyor la doga bu üiıemlı duzerıın dlıenyuıden dbla vaz geçmemış dıyor Omran lnsan sper mındekı uzantüaı da oınegın aynı ü keye gore ışlıyor Omran kibir eıkek lerde tuycuklerın yetersız hareket et tıgını duşunuyoı Tıtıek luy ılkebmın un>an bede nınde ne kddar yaygın olduCjunuysa PCD hastalaı ındakı lahatsızlıklaı gos terıyor Enfeksıyon bıonşıt tekıarla yan yuksek ateş ve akcıget ıltıhabı Nılgun Ozbasaran Dede Kaynak Dıe Zeıt Nedeni molekuler Helmut Omran Na ture Genetıcs deıgı binın şubat bayısında