Katalog

Mart ayında gök olaylan Hasan H. Esenoğlu() aıt ayının gastronomı bılqılerı ve gok atlasını aşdğıda sunuyoruz Aynca uzayhavaduıumu na ılışkın aynntılı haberlerın adresı tıttp //wwwspaceweather com Astronomıye ve Uzay Bılırrı îerıne meıaklı okuyurulara üerı ugraşları ıçın http //skyand telescope com ve http //wwwqokbılımcı com ınterrıet ad resleıım de onerırı? M 06 32 de batıyor tuın gece gorulur) ve 28 Mart saat 10 da Ay Yer e 357 035 km ıle erı yakın mcsafede buluna cak Gezegenler nerede? Durbun veya teleskopu olan oku yuculaı Uranusu (parlakhgı +b9 ka dır) geçtıgımız Şubdt ayında gorememıslerdı Gezegen Mart ın ıkıncı hafta başına docjru Guneş e en yakın konu muna gelecek VP artık sabahları dogu tarafta Oglak (Capı ıcornus) takım yıldı zmda kısa surelıgme dp olsa gorulrne ye başlayacaktır Ay sonuna dogru Gu neşterı gıttıkçe uzaklaşacagından go rulme suresı uzayacaktır Yukseklıgı ufuktan en fazh lp) derece olacaktır Neprun un de (parlaklıgı +8 kadır) Uranuse yakın gorunumunden dolayı ay boyunra aabalılaıı Oğlak takım yıldızında (yıl boyunra da bu takım yıldızda kalmak uzere) Guneş dogmadan he men once sabah erken saatlerde kısa surehgıne olnıak uzere guneydogu ta lafmda gorebılırler Uranus ufuktan en fazla 22 deıece yukseklıkte gorulecek ve hergeçen gun Guneş lea gıttıkçe uzaklaşacagından gorulme suresı arta caktır Uranus ve Neptun ıle bırlıkte dı Qer gezegenleı ın ve Guneş ın do ğuşhatış saatlerı çı/elgede verılmıştır "Dünyamız dışında Guneş Sistemimlzde benzer depremler oluyor mu?" soıusunu hıc duşunduk m u ' Bu geıçekterı de meıak konusudur bu sorunuıı ce vabı ıçın Yeı dışındakı gokcısımlermde ozellıkle Yer ben zerı gezegenlerdekı ve aylanndakı deprem ve volkanık olaylan ıçercn GenPİ Astronomı kaynaklaı ını onerırız Ka tı cısım gıbı davıanan uzak gok cısımlennde mesela çok hızlı donon notron yıldi7İannda gozlemlencbılen bu don melerındekı bır yavaşlama hareketı gerçekte şıddetı degü 7 81er belkı 18'len bulabılen deprern olaylarına karşılık geldıgı de bılınmektedu Boylelıklp deprem olgusu nun sadece Dunyamız ılp sınıılı olmadıgı nı büıyoruz Güneş 16 Şubal ıle 11 Mart 2002 tanhlerı arasında 24 gun boyunca Kova (Acruanus) takım yıldızında kalan Ouneş gokyuzunde gunluk yaklaşık 1 derecelık bılınen haıeketıy le ılerleyerek 1 ? Mart ıle 18 Nısan 2002 tanhlerı arasmda 38 gun boyunca Balıklar (Pısces) takım yıldızında bulunacak Yeı Guneş etrafındakı doldnımında Kış gundonumunu ? 1 Aıalık 2001 de geçmıştı gece ve gunduz suıelermın eşıt lendıgı llkbahar gundonumune ıse 20 Mart 200? saat 21 de ulaşacakUı Bu taı ıhton ıtıbaren geceler kısdlmaya ve gun duzler uzamaya devam edeceğıııden 20 Mart ı ızleyen gunleıde gun ışıgından daha fazla yaraılanılabılınıı Ay Şubat ayı boyuuuı Ay ın evrelerı resımde gosteııl mıştıı Aynca Ayınyenıayve dolunay evıeleııne tam ulaş ma saatlen de belırtılmıştıı Resımde Ay ın yaklaşık ?630 Mart tarıhleıı arasmda 5 gun sureyle dolunay ve dolunaya yakın evrelerde kaldıCjı goı ulmektedır Dolunay bu taı ıhleı de yaklaşık 12 7 kadır parlakhcji ıle tuın gece boyunca Ay Venüs, Mart ayı boyunca Guneş battıktan hemen ışıgı ıle Yer ı aydınlatrnaktadır sonra akşam saatleı mde kısa surelıgıne sırasıyla Kova Ba Ay ın bellı başh evrelere ulaşma tarılılen doğuş ba lıkldr ve Koç (Arıes) takım yıldızlarmda batı tarafta ufuktan tış saatlen ve gorulme suıelerı ıle Ay ın Yer e olan uzaklık en fazla 16 derece yukbeklıkte gıderek yukselecek şekılde ları şoyledır goıulebılecektır Venus 3 9 kadıı parlaklıgı ıle gokyımın 6 Maı t ta son dördün evresınde (01 24 de doğaı ve de ısıldaydcdkür Duıbunu veya teleskopu olan okuyucular 10 56 da batar gece yarifaindan ıtıbaıen sabah saatlerıne Gece Sdbah kadar goıuluı) Aksanı DJupıter (131 Mart) 2) Neptun(l 31 Mart) 1) Venus (1 31 Maıl) 14 Mart ta yeniay evresınde olacak ve goru 2)Satıırn (13 Mart) 3) Meıkuı (1 7 Mart) (1 31 Maıt) i) Mdli, lemeyecek 3) Jupıteı (1 n Maıt)l) Uranus (1031 Mart) 14 Mart saat 03 de Ay Yer e 406 700 km ıle en 3)Merkm (1 Mdit) 4) Stituıu (1 11 Mart) uzak noktasında bulunacak 22 Martta ilk dördün evresınde (10 54de gezegenı yaklaşık dolunaya yakın evrede ızleyebüeceklerdoğar ve 02 36'da bataı gece yarısı sonrasına kadar goru dır luı) Mars, Guneş battıktan hemen sonra kısa surelıgıne 28 Martta dolunay evresınde (18 06 da doguyoı ve gokyuzunde batı taıafta Koç takım yıldızlarında ufuktan en IMB* 3 t fazla 40 derece yukseklıkte gorulecektır Dolunaya yakın it <•>• JC MMArtM evrede bulunacak Marsın parlaklıgı yaklaşık +1 4 kadır olarak gorulecektır fakat ay boyunca gezegen Guneş e yaklaşmayd devam edecegınden goı ulme suresı parlaklıgı ıle bırlıkte azalacaktıı Jupiter Mart ayı boyunca akifamlaıı erken saatler den ıtıbaren gece yaıu>ı sonıasına kadar (yaklaşık 7 saat) gıderek azalan surelerde tkızler (Gemını) takım yıldızında aı 2 3 kadır parlaklıcjı ıle guneydogudan guneybatıya dogru genış bır alanda ızlenebılecektır Jupıteı ufuktan en fazl? 3t 72 derece yuksekte olacaktır Satürn, Jupiter e yakın konumundan dolayı benzer şekılde Saturn de Guneş battıktan hemen sonrd akşamları ve gece yansına kadar Jupiter den buaz daha kısa surelığı Merkür, bılındıgı gıbı sadec e ufka yakın olarak ya Guneş dogmadan once doguda yada Guneş battıktan sonra batıda gorulebılıı Gezegen Mart ayı boyunca Gu n e ş e yaklaşacagından ılk hafta boyunca sabahlaıı Guneş dogmadan hemen once çok kısa surelıgıne guneydogu talafla Oglak takım yıldızında uiuHan en faJa 8 derece yuk seklıkte VP yaklaşık 0 1 kadır parlakiıgında gorulecektır Duıbunu veya tele°kopu olan okuyuculaı gezegenı yakla şık şışkmay evresınde gorebüeceklerdır Mart ayının gök at lasında 15 Mart akfamı saat 21:00 itlbanyla görülebllecek gezegenler ve takım yıldızlar görülüyor CökyüzU ieyredilir ken blreblr görüldüğü blçimlyle, yıldız atlaslarl iol taraf doğu, sağ taraf batı, üst taraf kuzey ve alt taraf da güney olacak fekilde hazırlanır (oysa ülke harltalarında sol batı ve sağ da doğu yönünU gösterir). Bu sayfadakl Gök atlasını gökyüzUne bakar fekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırarak bakıhrsa gece gökyüzündekl görünüm Ile tamamen örtiliür. ne (yaklaşık 5 saat boyunca) Boga (Taurus) takım yıldızın da ufuktan en fazla 69 derece yukseklıkte +0 1 kadır par laklıgı ıle guneyden batıya kadar genış bır aralıkta goıule büıı Bu ıkı gezegenden onde ve bonuk olanı Saturn dur Hangi gezegen ne zaman görülüyor? Hangı gezegen ne zaman goı uluyoı Mart ayında akşam gece ve sabaha lecek gezegenler çızelgede ozetlenmıştu Aynca lMart Maı t ayının DCK^US Batıs başında ve Guneş^ 06 3 9 1 7 55 sonunda ge Merkur 05 39 (16 41) zegenlerm ve Venu3 (07 13) 18 47 Guneş ın do (08 34) 22 03 Maib Jupıteı (12 20)03 22 guşbdtıs sa Saturn (10 38)01 12 atlerı çızelge Uranus 06 07(16 35) de verılmıştır Neptun 0b 19 (15 14) Parantez ıçın de yer alan • * dogı u gorulebı31 Mart Doguş Batıs 05 5 0 18 28 05 4 3 ( 1 7 49) (06 10) 19 59 (07 32) 2164 (10 28) 0130 (08 46) 23 24 04 13 (14 45) 03 2 3 ( 1 3 ?1) saatlerde gezegen doğarken veya batarken gozlenemeye rektır Okuyucuların dıkkatını çokeregı çızelgenın soyle dıgı bır başka bügılendırme de şoyledır gozlemlerın bır sonucu olarak Astıonomı Büımı gok cısımlerının uzaydakı yeıleıını geçmışte şu an ve gelecekte ne zaman ve nere de bulunacaklarını kesın olaıak bılır1 Bu yuzden bu çuel geyı ve bu yazıyı onceden hdzıılamak mumkun olabılmektedır Oysa orneğın felaket yaşatan meterolop olaylarının deprem ve yanarda<5 faalıyetlerı gıbı doQa olaylarının ne zdinan (ve belkı nerede) olacaklan Ahtıonınıı nııı ongoıdu gu kesınlıklıkte olamdinaktadır Bu yazıda kaynakça olarak kısrnen The Ast ronomıcal Almanac 2002 den yararlanılmıştır Açık ve ışık kırlüıgınden uzak bır gokyuzu dılegıyle * Astronom Dr Istanbul Unıversıtesı 1 en Fakultesı Astronomı ve Uzay Büımleıı Bolumu (esenoglu@ıstanbul edu tı) rsı/16