Katalog

Bedenimizdeki saatler tıl Bedenimiz tepeden tırnağa saatlerle donatılmış. Bunlar hayatımızm tıkırında gitmesi Içın tıkır tıkır çalışıyor. Ancak bunların gerçek yaşama nasıl uyum sağladıkları konusu henüz gizemini koruyor. O nce 15 erkek ve kadından oluşan deneklerın makatlarına bırer ter mometre yerleştırın ve saat başı tukuı mplerıru sağlayın Ardından deneklerı geceyaribi uyandınp bellerıne bedenı sıkı ca saran uzun etekler dolayın Son olarak dız kapaklannm arkasını çok parlak bır ışı ya tutup onları yenıden yataga yatırın Tum bunlar ınsana delı saçması yıbı gelebüır Ne var kı Scott Campbell ve Pat Murphy tarafından gerçekleştırılen bu deney çok daha akılalmaz gerçeklerı su yuzune çıkarttı Soz konusu deney sonu cundıi Campbell ve Murphy deneklerın tum eylemlerını denetleyen bıyolojık saat leıının yenıden ayarlanabıldıgine tanık ol dıılat Yriklaşık ıkı yü oncc bu konuyu deş meye karar veren Cornell Unıversıtesı Tıp Fakultesı uzmanlarından Campbell ı bu de neydf lıuzursuz eden şey ne makattan so kul ıtı u ı mometre ne de deneklerın tukur nıesı ( Idu ona en gaı ıp gelen şey dızlerdı Işıgın yanı gozlerden bedene sı/an ışıgın bıynk))ik saatlerımızı etkıledıgı bılım adam laıılıı ıfından yıllardır büınıyordu Dızarka sına tutulan bır rnıktar ışıgırı aynı etkıyı ya r ıttK'rını soylemek derımızde de bır tur go * oldugunu dıle getırmekle ozdeştı Gerçekten de bu bulgular tıp alanın da son derece onemlı bulgulardı Çunku boylehkJe gozlerı gormeyen uyurgezerler esrık vardıya ışçılerı mahmur gozlu gez gınler ve rnevsıme bır çozum getınlebüırdı Dahası bu bulgular ınsanoglunun bugune dek araştııılan otekı memelüerden farklı ol dugunu ortaya koyduc/undan büımsel açı dan da buyuk bır oncm taşıyoıdu Gelgelelım dız deneyınden elde edı len sonuç yıllardır gerçekleştırılen sayısız deneyler tenıel alındıgında hıç beklenme dık bır sonuçtu Bunedenle kımılerı coşku ya kapüırken kımüerının de korkuyla yak laşması son derece dogaldı Doğru ya da yanlış dız deneyı gıde rek hak ettıgı konuma erışmekte olan bıı alanda gerçekleştırılen sayısız araştıımala rın yalnızra bır parçasını oluşturuyor Bıyo lojık saatlerm ITK elenmesı bır zamanlar ol dukça çetrefıllı bır ugraş sayılıyordu Şımdı lerde ıse hemen hemen her bılım dergısın de bu konuda yera bır habere rastlannıası ışten değıl Incelıklı deneyler saat genlen nın yaşamımızın' tüannda gıtmesı ıçın nasıl uyum ıçınde çalıstıklannı ortaya koyu yor Bpdenımızm hıç beklenmedık yerle ımde zaman gostergelerıne rastlanıyor Bedenın rıtmını araştıranlar ıse beden saat lerını ıçınde yaşadıgımız 24 saatlık dunyaya uyum saglayacak bıçımde duzenleyon or gan ve rnolekullerın kımlıgı konusunda her geçen gun yenı bır bılcp elde edıyorlar Hayret verici Campbell elde ettıgı garıp bulgulan aıkladığında Oıogun Saglık Bılımlerı Unı v( ı sıtesı nden Al Lewy, Hayret verıcı bır şeydı hepımız afallamıştık Eger bu soyle dıkJeıı dogru ıse o zaman çok ama çok •ı oınlı bulguldrla karşı karşıyayız demek o a sozcuklenylr1 tepkısırıı behrttı 634/12 koşullar guneşın doguşu ve batışına uyum lu bır bıçımde degıştığınden yaşam da boylesı bır degışıme ayak uydurarak uyku, uyanma, avlanma gıbı ışlemler ıçın en uygun zamanları belırlıyor Bu uyumun saglanması ıçın ıse bıyolojık saatlere bel baglanıyor Çeşıtlı canlı turlerı uzerınde ya püan araştırmalar bıyolojık saatlerın bu turler kendı çevrelerınden soyutlandıklarında ve gerçek saatın ayırdında olmadıkla rında bıle çalıştıgını ortaya koyuyor Ne var kı bıyolojık saatler kendı baş larma bırakıldıklarında dakrklıklerını yıtırı yor Guneşten uzak kaldıgında bır canlının gerçek rıtmı ortaya çıhyor ve bu çok en der tam 24 saat oluyor Bıtkı ve hayvanlar saatlerını ayarlayamasalardı o zaman gu neşle uyumları gıderek bozulacak ve vakıt sız yuvalanndan çıkacak ya da yapraklarını açacaklardı Doğal ayıklama bu soruna saatlerı her gun guneş ışıCfina gore ayarlamak sure tıyle bır çozum getırıyor Bu surecın nasıl meydana geldıgı konusu ıse günlük ya da sırkadyen rıtm araştırmalannın yıllardır ya rut bekleyen sorulanndan bırını oluşturu yor Canlılarrn bır bıçımcie ışıgi saptadıkla rı bedenrn sırkadyen hız ayarlayıcısına sın yaller gonderdıklerı ve saatı uygun bır bı çımde ılerı ya da gerı ayarladıkları sanılı yor sin" adı verüen ışıga duyarlı pıgıru bulunuyoı Bu sıstem gormemızı sac cak denlı ıyı ıse beden saatının ayarla sı açısından da aynı olçude etkılı ol mı' Doga nedense olayı daha karı duruma getırmeyı yeglemış Yenqe^ kuyruklaımda yuzergezer kuş ve sı genlerın beyınlerınde beden saatını a} yan ışığa duyarh alıcılar bulunuyor t levde goz kesınlıkle tek etkm elernan <• Ama yalnızca memelıleı dışıı canlılar ıçın bu boyle Bılım adamları ve hamsterler uzerınde yaptıkları de lerle onları gecelerı ışıga tutmak surc sırkadyen saatlerını degıştırebıldıkl bırçok kez ortaya koydular Ne var kı ler olmadan sırkddyen saatte bır değ olmuyor Işlemın neden tumden go baylı oldugu bümmıyor Bu durumun melılerm tumunun bır zamanlar ger gezmen ve avlanan canlılar olmasiı kaynaklandıgı sarulıyor Ancak asıl garıp olan beden sa< ayarlanmasında gozun gorme boh nun degıl de apayrı bır bolumunun olması l(,ınden çıküması guç bu ık Gozlerin rolü Ilk aşarna olan ışığın saptanmasuun surecm beynın dışmda gerçekleşen bolu mu olduqu duşunulebılır Gozlerde "çubuk" ve "koni" olarak büırıen ışıga du yaılı hucreler bu hucıelerde de "rodop Değişime ayak uyduruyoruz Bıyoloıık ııtmırı vıılıgı c u gotuıme/ bır geıçek Buna karşılık dunya uzerındekı