Katalog

Olası bir İstanbul depreminin olumsuz etkileri azaltılabilir mi? Depremde denize göçecek olan dolgu bölge ve sahiller nasıl sağlamlaştınlabilir? Marmara'dan geçen doğal gaz boru hattı nasıl dayanıklı hale getirilir? Istanbul'da depremin kurulları oluşturulmalıdır. Okurları deprem senaryosu üretmeye ve önlemler geliştirmeye çağmyoruz. Behiç Ak ılıyorum deprem konusundan fazlasıyla sıkıldınız Bu sıkılma, bıı felaket haberının haftalaıdır gun demde kalmasından kaynaklanmıyor Herhangı bır haber bu kadar gundemde kalsaydı da sıküırdınız ' Yok mu başka konu yaa' Aylardır aynı şeyı tartışıyoruz" dıye ıtıraz seslerı yukselıverırdı hemenTabu deprem konu olunca, ustelık te Istanbulda buyuk bır deprem olasüıgı cıddı bır şekılde tartışılırken, zappıng tannsının bıle konuyu gundemden duşurmesı zor Ben bu tatsız deprem konusuna afhnıza sıgınarak tekrar gırmek ıstıyorum ? Gerçekten İstanbul' da deprem olacak mı Onu bılemıyorum ama daha once Izmıt'te deprem olabılecegını soyleyen bılımcıler bu defa İstanbul ıçın pek ıç açıcı şeyler soylemıyorlar Pekı bunu şımdıden konuşmanın bır yararı var mı moral bozmaktan başka ? 'Nasıl olsa Istdnbul'dakı bozuk yapılaşmayı anıden degıştıremıyız, o halde bunu ıkıde bu tartışmanın ne âle mı var?" dıyenlerımız çıkabılır (Moralımızı dık tutmak tıpkı kolonları çuruk olan bır yapı gıbı hıçbır şey yapmadan yıkılana kadar ayakta kalmak olmamalı) Pekı mordlımızı guçlendırebılır mıyız'5 Yapılarımızı guçlendırebılu mıyız9 Ya da kentımızı depıeme karşı da ha dayanıklı hale getırmenın yollarını bulabılır mıyız9 Kı sacası olası bır depremin acı sonuçlarını az da olsa hafıfletebılır mıyız9 Bu yuzden ılk once hıçbır zaman ıhlıyaç hıssetmedıgımız bır şeye, "felaket senaryolarına" ıhtıyacımız var Belkı bu senaryoldi sayesınde olacak bazı kotu şeyle n onceden kestırebılır, bazı önlemler alabılır ve kayıpları azaltabılııız Aslında yapacak bır şeyler var Ndsıl kı alınmayan basıt bır onlem zıncırleme reaksıyonla bırçok kışının hayatına mal olabı lıyorsa, alınan basıt bır veya bırkaç onlem zıncırleme reaksıyonla bırden fazla ınsanın hayatının kurtul masına neden olabüır Ornegın, depremde ara sokaktakı bır tüpgaz bayıının uzermdekı evın çoktugunu, tuplerm tek tek patlayıp, buyuk bir yangına neden tur oluşturmadan toprak yıgarak yapıldıgını duşunursek, bu alanlann çokmesı hıç te uzak bır ıhtımal gıbı gorunmuyor O halde bu alanlardakı mal ve can kaybını engellemek ıçın, 1) Bu alanlan test edebilir, boyle bir rısk taşıyorlarsa, guçlendirebılırız (sanınm bazı kazıklama yontemlerle, bu dolgu alanlann denize kayması engellenebılır ) 2) Yenı dolgu alanlann yapılmasınından kaçınılması ıçın mucadele etmelıyız Eger yapılmak zorunda kalınırsa, , tıpkı depreme dayanıklı bır bına yapar gıbı, muhen dıslerın kontrolunde, depreme dayanıklı kazıklar uzerınde ınsa edılmelı 3) Bunlann hıçbırı yapılamıyorsa, Bu alanlann uzerıne "Dıkkat burası dolgu alandır" yazan dıkkat çekıcı lev hdlar koydbılırız Bu levhalarm çok krıtık anlarda ınsanla nn buralarını kullanmasını engellemek açısından bır ışle vı olabüır Gecelen evlenne gırmekten korkan Istanbullulann dolgu alanlar uzerıne arabalannı park ederek sabahladıgı duşunulurse bu uyanlann geregı anlaşılabılır B oldugunu bunun sonunda sokaga parketmış arabaların yandığını ve benzın depolarının patladıgını ve bu yangınm koşedekı benzın ıstasyonuna da sıçradıgını duşunehm tletişim sistemi felç oldugu ıçın itfaiyenin bır turlu devreye gıremedıgmı ya da itfaiyenin bulundugu bına dd çoktugu ıçın arabaların ve ıtfaıyecderın enkaz altında kaldıgını duşunelim Boyle bır felaket senaryosunun sonunda canlı kalmak olasılıgının çok az oldugunu anlamak ıçın kâhın olmak gerekmez Oysa ınanılmaz felaketı engellemek oysa dunyanın en zor ışı degıl Zaten toplumun butun kesımlerı tarafından kabul goren ve uygulamaya da konan konut alanlarından benzin istasyonlarını çıkarma projesını ger çekleştırseydık, yangın yayılmayabılırdı Yıne tupgaz bayıının konut alanlarında olmaması gerçegını uygulamaya soksaydık felaket bu kadar buyumeyebıhrdı Telefonla rın çalışmaması durumunda ıtfaıyeye telsızle haber verebüecegımız bır organızasyon olsaydı ıtfaıyeye haber verebılırdık En azından Itfaıye bınasını daha onceden kontrolden geçırebılseydık onun yıkılmasını engelleyebılırdık Tupgazcmm tupgazlarını yerleştırmesı ıçın bır kolonu kesmesını engelleyebılseydık bınanın da yıkümasını onleyebılııdık Bu saydıgımız onerüerm sadece ıkı uç tanesını yapsaydık en az onbeş ınsanın hayata kalmasını saglayabılırdık Bır kışının hayatını onceden aldıgımız bır onlemle kurtarmak, kurtarma çalışmaları sırasında ona harcanacak emegın bır başkasına harcanmasınd olanak tanıyacagından, bu bır veya bırkaç kışının daha hayatuım kurtarılması demek olacagından, en azından on beş kışının daha hayatta kalmasını saglayabılırdık Doğalgaz boru hattı Bır başka konuya geçelım Deprem esnasında çıkacdk olan yangın, su baskmı, patlamalar vs gıbı sunı afetlerden korktugumuz malum Bır soru Istanbul'un, Marmara Denızı'nın altından geçen ve Pendik1 ten Ambarlı'ya kadar uzanan yuksek basmçlı bır doğalgaz boru hattı oldugunu bılıyoruz ve bu bo runun sadece ıkı ucunda vana oldugunu kuvvetle tahmm edıyoruz Ne yazık kı bu boru fay hattının çok yakınından, (neredeyse uzerırıden) geçmekte Boyle bır deprem esnasında bu boru kırılabılır mı'p Dunyada bu tur kazaların oldugunu bılıyoruz 80'lı yülardd Kuzey Denızı ndekı bır pktformda olan bır kazada dogalgazın plcitfor mu havaya uçurdugunu, ya da Rusya'da bır tren hattının yakınlannda oluşan bır dogal gaz bulutunun havada pat laması sonucu trenı^havaya uçurdugunu anımsarsak, olacakları onceden kestırebılırız Herhangı bır sızmtı esnasında borunun ıçındekı metan gazı buyuk bır hızla denızın ıçınden havaya çıkacak havada patlamaya ya da yanmaya hazır muhteşem bıt bulut meydana getırebılecektır Bır kuçucuk lavücım ıse felaket senaryomuzu tamamlayacaktır Mesaferan uzunlugu, boru çapı, basınç vs duşunulurse, bu boru ıçındekı gazın hacmının çok buyuk oldugu, dolayısıyla oluşacak olan bulutun da çok buyuk olacagı dnlaşılabılır Tabıı bu çok korkulacak senaryonun bır başka yonu, bu gazın patlaması sonunda şok dalgalannın oluşturacagı basıncın çevrede oluşturacagı zararlardır Boyle bır olasılık karşısında bu felaketı engellemek ıçın bazı önlemler alınabılecegını duşunursek bu konuyu tartışrnalı, depreme mukavemetı açısından ıncelemelıyız Kentteki dolgu alanlar Istanbul senaryomuza geçelım, İstanbul'da deprem olursa ne olur? Dıyelim kı, Istanbul'da Izmıt depremı buyukluğunde bır deprem oldu Bunun olası sonuçları ne olabüır9 Bırlıkte duşunelim Golcuk ve Degırmendere'de dolgu alanlann deprem sonucu suya gomuldugunu ve bunun sonunda onlarca ınsanımızın oldugunu bılıyoruz Pekı Istanbul'da bır deprem olursa kentteki dolgu dlanları tıpkı Golcuk ve Degırmenderedekı gıbı suyun dıbını boyldyabılır mı' Buyuk bır olasılıkla evet Bostancı Pendik ve Sultanahmet ten Bakırköy e dogru uzanan uzerlerınde otoyol, çocuk parkı, yeşll alan, lokanta vs olan aknların dolgu oldugunu bılıyoruz Ozellıkle Istanbul depremlerı tarıhıne baktıgımızda, tarıhı yarımadanın surlarının büe buyuk hasar gordugunu ve dolgu alarlarm bır çogunun cıddı bır struk Mahalledeki tehlike Pekı buradan benzer başka bır konuya, kent ıçındekı tupgaz depolanna geçelım Ya da tupgaz bayılerıne Izmıt depremınde bu depolann ıçındekı tuplerın uzerlerındekı bınaların çokmesı sonunda oluşan ortam 654/8