Katalog

Unutuşun Kitabı"nın motor imgelerinden biri unutmak fiiline bağlı olarak gelişiyor eksenine unutamamayı, unutturmayı da alarak. Universiteden kovulan tarihçilerden biri "bir halkı ortadan kaldırmak için belleğini yok etmekle işe başlanır" diyor: "Kitaplarını, kulturlerini, tarihlerini yok ederler. Bir başkas onlara başka kitaplar yazar, bir başka kultur verir, bir başka tarih uydurur. Ve boylece halk, yavaş yavaş ne olduğunu, daha önce ne olmuş olduğunu unutmağa başlar". Ondandır, Kundera'nın kahramanları günlük tutar, mektupları saklar, tutanaklan korur, fotoğraflar çeker. Günümüz romancıları arasında, fotoğraf gerçekliği ve bu gerçekliğin sınırlan üzerinde Çek yazarı kadar duran bir başkasına rastlamadım ben: "Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği"nin Tereza'sını, gövdesınin vazgeçilmez bir organı kıldığı fotoğraf makinesiyle birlikte takip eden Kunde "The Commissar Vanishes" ile ortahğı biribihne yılda birkaç kez rastlanabılen turden ve ülkenin kadera, ontolojik bir tabakanın içinden politik tabakayı katan David King, kendisıni bir görüntü tasarımasın rini etkileyen büyük bir dönüm noktası oluyordu. geçirmekten geri durmaz: dan çok bir imge/görüntü tarihçisi sayıyor. Dedektif Gottvvald'ın çevresini arkadaşları sarmıştı ve yanında gibi çalışmış 1970'lerin başından bu yana, Sovyet Clementis duruyordu. Kar yağıyordu, hava soğuktu "Rus devletinin bundan onceki butun suçlan so ve Gottvvald'ın başı açıktı. Clementis, buyük bir ilgiyDevrimi sonrasının resmi arşivinin gölgelediği, Staderece temkinli bir gölgenin koruyuculuğu altında iş lin'le birlikte silinen, çarpıtılan, eksiltilen bir tarihi ye ie, başmdaki kürk sapkayt çıkarıp Gottwald'ın kafasılenmişti. Bir milyon Litvanyalının yurtlarından süru niden kurmak için çırpmmış. Altı ay oldu "The Com na koydu. meleri, yuzbinlerce Polonyalının katledilmesi, Kınm missar Vanishes" çıkalı, ondan önceki çalışmalan daPartinin propaganda bolumü, Gottvvald'ın, ba tatarlarının ortadan kaldırılmalan belleğimizde hâlâ, ha çok Troçki'nin ikonografisi üzerineydi. ama ortada fotoğraflı belge yok; bu yüzden er ya d şında kürk şapka, çevresi arkadaşlarıyla sarılı olarak, Yaklaşık çeyrek yüzyıl içinde yaklaşık 250 bin fobalkondan halka seslenirken çekilen fotoğraflanndan geç bunlar da yalan, uydurma sırasına girecek. Oys toğraf toplamış. Gerçekleştirilen çarpıtma işlemlerini yuzbinlerce bastırarak dağıttı. Komünist Bohemya tadünyanın dört bir yanındaki arşivlerde hem fotoğra aşama aşama saptayabilmiş. Kitabın kapağında kul rihi, işte bu balkondan başlamıştır. Butün çocuklar, ları hem de filimleri saklı duran 1968 Çekoslavakya landığı bir dizi fotoğraf sürecin tipik yanını gösterme afişlerde, elkitaplarında ya da muzelerde görmüş ol işgâli böyle değil... Çek fotoğrafçılanyla filimcileri, y pılması mümkun olan tek şeyi en iyi biçimde yapab ye yetiyor: 1926'da çekilen fotoğrafta, Stalin'in ya dukları bu fotoğrafı bilirler. nında dört Sovyet yetkilisi yer alıyor; fotoğraftakiler, Dort yıl sonra Clementis ihanetle suçlandı ve asıllecek kişilerin kendileri olduğunun fazlasıyla bilinci "siyasef'in gereği eksılmelerle siliniyorlar; sonunda, dı. Propaganda bölümü, pek tabii, onu hemen tarih deydiler; şiddetin yüzünu ilerki gunler için saptama Isaak Brodsky'nin Stalin'i yağlıboya tuvale yansıttığı sayfalanndan ve fotoğraflardan çıkarıp attı. O gün ve saklamak..." tek kişilik versiyon kalıyor. Gerçekçi Sovyet sanatınm den beri, Gottwald balkonda tek başına gorünmekteSaptayan ve saklayan fotoğraf. en sık uyguladığı yöntem bu. Eski fotoğrafların evlerdir. Clementis'in durduğu yerde artık, sarayın boş du Saptayan ve saptıran, böylece saklayan fotoğr de, albumlerde bulundurulması yasak, alabildiğine varlarmdan baska birşey yoktur. Clementis'den, Fotoğrafın bu iki gerçeklik biçimi arasında, Ger tehlikeliymiş; yakalanırsanız, o fotoğraflardan biri bi Gottvvald'ın başmdaki kurk şapkadan başka birşey çek önündeki durumumuz ikidebir yerinden oynuyo le "ihanef'i paylaştığınızın kanıtı yerine geçermiş. kalmamıştır. Gorduğumüz, gerçeğe ne kadar sadık, bunu ne ya Şimdi 1971'deyiz ve Mirek şöyle diyor: Insanın ki kendimiz, kendi kendimize, bir başımıza kestireb Fotoğraf(tan) silme operasyonları SSCB'yle sınırlı lecek konumda değiliz çoğu zaman. David King gib kalmamış, butun sosyalist sisteme yayılmıştı. Milan iktidara karşı savaşımı, belleğin unutuşa karşı savaşıbir araştırmaanın fotoğrafı bizim için okuması, gerKundera, "Gülüşün ve Unutuşun Kitabı"na öyle baş mıdır". lar: "1948 Şubat'ında, Komünist Parti Başkanı KleDavid King, Milan Kundera'nın romanından da çeğe ihanetin göstehlmesi gerekiyor. ment Cottvvald, Prag'da, eski kentin en büyük ala etküenmiş midir araştırma seruveninde, bilmiyorum; Ama bir tek fotoğraf mı böyle: Yazı, ihanetten nmda toplanan yuzbinlerce vatandaşına nutuk çek bütün bildiğim, Kundera'da, unutma ve unutturma, söz ederken ne kadar sadık? mek üzere, barok üsluplu bir sarayın balkonuna çık silme ve kazıma kutuplarının, tıpkı ihanet ve sadakat tığında bu olay Bohemya tarihinde, eşine ancak bir kutuplan gibi canalıa bir yer tuttuğu. "Güluşun ve Enis Batur 591/24 Fotoğrafın ihanet yakası